“چوب های افتاده” بهانه ای برای تخریب هیرکانی

ساری- گروه اجتماعی:درحالی که چوب های افتاده بخشی از اکوسیستم طبیعت به شمار می روند و وجود آنها برای بازسازی چرخه طبیعت ضروری است، کمیسیون بررسی علل آتش سوزی جنگل الیت، چوب های افتاده و شکسته هیرکانی را یکی از عوامل گسترش حریق در این جنگل ها بیان کرده است.

مساله ای که سال هاست پس از توقف بهره برداری چوب از جنگل های شمال، در میان دستگاه های اجرایی به تقاضای صنایع سلولوزی مطرح بوده است، استفاده از چوب های افتاده در جنگل ها است اما کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست، برداشت هر گونه چوب از جنگل های هیرکانی را به ضرر چرخه طبیعی می دانند و مقصر شمردن چوب های افتاده برای گسترش حریق هیرکانی تهدیدی دوباره برای هیرکانی به شمار می رود.

در نامه اساتید دانشگاهی مخالف با طرح برداشت درختان شکسته که خطاب به رییس جمهور در سال گذشته نوشته شده، آمده است:

“خروج هر گونه چوب درختان جنگلی و دخالت‏ های مشابه، جز تامین منافع مافیای چوب که در کمین غارت جنگل ایستاده‌اند ماحصلی نخواهد داشت. این در حالی است که به اذعان صاحب نظران عرصه‏‌های منابع طبیعی و محیط زیست، وجود درختان حتی از نوع خشکه‏‌دار در جنگل برای مانایی حیات آن ضروری است و سلامت بوم سازگان و توالی جنگل را تضمین می‏‌کند.

بنابراین، هرگونه خروج چوب‏ آلات و بهره ‏کشی از جنگل‌های زخم خورده هیرکانی و نیز زراعت چوب در عرصه‏‌های جنگلی، کاملاً غیرعلمی، مردود و مغایر با اصل 45 و 50 قانون اساسی، ماده 2 آیین‌‏نامه اجرایی لایحه قانون اصلاح قانون واگذاری و احیای اراضی مصوب 1359، قانون حفاظت از جنگل‏‌ها و مراتع مصوب 1346و موازین شرعی در بهره‌برداری منابع تجدید شونده و انفال است.”

سازمان حفاظت محیط زیست هم در پاسخ به گزارش شماره ۵۴ تاریخ ۱۷ آذر ۱۴۰۴ کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی درباره «بررسی علل و عوامل وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌های هیرکانی منطقه الیت»، توضیحاتی را با هدف تنویر افکار عمومی و نمایندگان مجلس ارائه کرد.

در این توضیحات آمده است: بر اساس متن گزارش کمیسیون، آتش‌سوزی جنگل‌های الیت در سه مرحله و در مناطق مختلف رخ داده و در هر مرحله با حضور و تلاش نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی، محیط زیست، نیروهای واکنش سریع و همراهی نیروهای بومی و مردمی مهار و اطفا شده است، با این حال، در بخش دیگری از گزارش، از «انفعال سازمان حفاظت محیط زیست» در مواجهه با بحران یاد شده که این ادعا با محتوای پیشین گزارش در تناقض آشکار است.

سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرده است: از ساعات ابتدایی وقوع آتش‌سوزی، نیروهای عملیاتی و محیط‌بانان استان مازندران به همراه نیروهای کمکی از استان‌های تهران، گلستان، البرز و قزوین در منطقه حضور فعال داشته‌اند و با بسیج امکانات، هماهنگی بین‌دستگاهی، بهره‌گیری از بالگردها و هواپیماهای آب‌پاش و حتی استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی، در مهار آتش‌سوزی نقش مؤثر ایفا کرده‌اند، همچنین برخی معاونان سازمان به‌صورت شبانه‌روزی در محل حادثه حضور داشته و در مدیریت بحران مشارکت مستقیم داشته‌اند.

در بخش دیگری از این پاسخ، سازمان حفاظت محیط زیست به بند مربوط به «عدم صدور مجوز پاکسازی درختان افتاده» اشاره کرده و توضیح داده است که این موضوع نه ناشی از سلیقه مدیریتی، بلکه مبتنی بر حکم صریح قانون است. مطابق ماده ۳۶ قانون برنامه پنج‌ساله هفتم پیشرفت، هرگونه بهره‌برداری چوبی از جنگل‌ها ممنوع بوده و برداشت درختان افتاده یا شکسته صرفاً در شرایط خاص و فقط توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور امکان‌پذیر است.

این سازمان همچنین با استناد به شواهد علمی و تجربیات جهانی تاکید کرده است که بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌های جنگلی منشأ انسانی دارند و نسبت دادن این حوادث به وجود چوب‌های افتاده، نادیده گرفتن نقش عوامل انسانی و زمینه‌سازی برای بهره‌برداری از جنگل‌های بکر و کهنسال کشور است. به گفته کارشناسان، چوب‌های افتاده نه‌تنها عامل اصلی گسترش آتش نیستند، بلکه با حفظ رطوبت، کاهش سرعت گسترش حریق، جلوگیری از سیلاب و تکمیل چرخه‌های اکولوژیک، نقش مهمی در پایداری جنگل دارند.

در پایان، سازمان حفاظت محیط زیست هشدار داده است که تقلیل مسئله آتش‌سوزی به «چوب‌های افتاده» می‌تواند به کمرنگ شدن مسئولیت انسانی و مشروعیت‌بخشی به برداشت چوب از جنگل‌های بکر منجر شود. این سازمان خواستار اصلاح روایت‌های نادرست، پرهیز از استفاده ابزاری از بحران‌ها و تدوین و اجرای فوری طرح ملی مدیریت پایدار جنگل‌ها بر پایه اصول علمی و بوم‌شناختی شده است تا حفاظت از جنگل‌های هیرکانی و دیگر جنگل‌های کهنسال کشور تضمین شود.

روز گذشته حمید ظهرابی معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در نشستی به بررسی ابعاد آتش سوزی جنگل های الیت پرداخت و گفت: در گزارش مجلس درباره آتش سوزی جنگل الیت اعلام شده که سازمان حفاظت محیط‌زیست در این فرایند کوتاهی کرده است و اعلام شده که عدم صدور مجوز از سوی سازمان محیط‌زیست برای جمع آوری درختان شکسته موجب بیشتر شدن آتش شده است، در حالیکه این یک حرف کاملا غیر علمی است و سازمان محیط‌زیست زیر بار اقدام غیر علمی نمی‌رود.

وی افزود: همزمان با وقوع آتش‌سوزی تمام نیروهای یگان حفاظت همراه با مدیران مربوطه و جوامع محلی در محل حضور یافته و با تمام توان برای خاموشی حریق تلاش کردند، با توجه به صعب‌العبور بودن منطقه و جنس آتش که زیرسطحی بود در روند خاموش کردن با مشکلات زیادی مواجه بودیم اما با تمام این شرایط و ایجاد آتش بر، موفق به خاموش کردن حریق شدیم.

وی ادامه داد: اما در گزارش مجلس اعلام شده که سازمان حفاظت محیط‌زیست در این فرایند کوتاهی کرده است و اعلام شده که عدم صدور مجوز از سوی سازمان محیط‌زیست برای جمع آوری درختان شکسته موجب بیشتر شدن آتش شده است، در حالیکه این یک حرف کاملا غیر علمی است و سازمان محیط‌زیست زیر بار اقدام غیر علمی نمی‌رود.

ظهرابی تاکید کرد: این یک گزارش غیر علمی و غیرکارشناسی است و تحت تاثیر یک سری مسائل نادرست تهیه شده است، در این گزارش زحمات و تلاش های محیط بانان و جوامع محلی دیده نشده است.