گزارش حرف از سرنوشت پرندگان مهاجر؛ سِرو مهمان

الناز پاک‌نیا ||  با آغاز فصل حضور پرندگان مهاجر در استان مازندران، دغدغه شکار نشدن این پرندگان در سال‌های اخیر به یک رویداد بین‌المللی و حساسیت ملی تبدیل‌شده است. هرساله با آغاز فصل سرما، مهاجرت پرندگان زمستان گذران به بركه و تالاب‌های و زیستگاه‌های طبيعی مازندران آغاز می‌شود كه بر اساس آمار تخمينی اداره حفاظت محیط‌زیست استان، آمار اين مهاجران 150 گونه پرنده به تعداد حدود یک‌میلیون بال می‌رسد.

بر پايه آمار حفاظت محیط‌زیست در هر دوره شكار حدود 300 هزار بال از اين پرندگان به‌وسیله تفنگ و يا دام اندازی، صیدشده و راهی بازار مصرف می‌شوند. افزون بر 150 گونه از پرندگان وحشی با جمعيت 1.5 ميليون بال پاییز و زمستان هرسال به مناطق تالابی مازندران كوچ می‌کنند.

باوجوداینکه آمار تعداد پرندگان شکار شده در فصل صید در مازندران، متفاوت است اما به این حال، نقطه مشترک در این دغدغه، وجود تقاضا برای این پرندگان در بازار است. تقاضا و درآمد ناشی از آن موجب می‌شود هرساله از 300هزار پرنده طبق اعلام رسمی تا یک‌میلیون پرنده بر اساس آمارهای غیررسمی، در سبد شکارچیان قرار گیرد.

اما نکته مهم در سرنوشت این پرندگان پس از شکار است؛ عمده تقاضا برای این پرندگان برای مصرف و تهیه خوراک پرنده مهاجر است. زندگی روستایی در حاشیه تالاب‌های محل زندگی این پرندگان، خوراک پرنده را به یکی از تقاضاهای خانوارهای اطراف تبدیل کرده است. همچنین مهمانان مازندرانی‌ها نیز بدشان نمی‌آید از گوشت شکار خوراکی تناول کنند.

در کنار مصرف محلی آنچه موجب نگرانی بیشتر دوستداران محیط‌زیست می‌شود؛ فروش پرندگان مهاجر به رستوران‌های استان تهران و رستوران‌های بین‌راهی مازندران است. سال گذشته تیتر ” خوراک شکار لاکچری در رستوران‌های تهران” اگرچه موجب شد تا دادستانی استان نسبت به عدم فروش آن واکنش نشان دهد اما این رویه همچنان در فصل زمستان در رستوران‌های مازندران و تهران ادامه دارد.

بر اساس گزارش این رسانه، خوراک غاز وحشی در تهران تا پرسی 70 هزار تومان به مشتریان عرضه می‌شد که به نظر می‌رسد با توجه به افزایش قیمت‌ها در سال جاری شاهد افزایش چندین برابری خوراک این پرندگان در رستوران‌ها خواهیم بود.

از ممنوعیت شکار تا فرهنگ‌سازی عدم مصرف

مسلماً و یقیناً تا زمانی که بازار عرضه و تقاضا برای خوراک پرنده و حتی پرنده مهاجر زنده در بازار وجود نداشته باشد، صید آن و به جان خریدن خطرات ناشی از آن وجود نخواهد داشت.  مهم‌ترین و تأسف‌بارترین نکته در مقوله صید پرندگان مهاجر، تقاضا برای گوشت شکار پرنده مهاجر در جامعه است که بدون دغدغه محیط زیستی و طبیعت دوستی، آن را به قیمت گزافی خریداری و سرو می‌کنند.

اگرچه با فشارهای ملی و بین المللی، کاهش شکار پرندگان از طریق تغییر محل بازار فریدونکنار و نیز کنترل شکار و شکارچیان در دستور کار قرارگرفته، اما فرهنگ‌سازی در مقوله عدم مصرف مورد غفلت واقع‌شده است.

سلمان نیکپور مدیرعامل انجمن حمایت از قوهای مهاجر سرخرود در این باره به خبرنگار حرف می گوید: وجود بازار پرندگان نشان می‌دهد که هنوز تقاضا برای گوشت این پرندگان وجود دارد. هنوز هم در منوی غذای رستوران‌ها گنجاندن پرنده وحشی صورت می‌گیرد و حتماً تقاضا وجود دارد که در منو هم گنجانده می‌شود. هم رستوران تقاضا دارد و هم مردمی که در بازار پرنده خریداری می‌کنند.

وی می‌افزاید: بازار پرنده فروشی فریدونکنار نشان می‌دهد که مردم تمایل به خرید و خوراک پرنده مهاجر دارند، اگر این تقاضا نباشد، سرنوشت این‌یک میلیون پرنده که می‌گویند شکار می‌شود به کجا ختم می‌شود!

نیکپور تأکید می‌کند: پرندگان شکار شده در بازار محلی به فروش می‌شوند و عموماً به‌عنوان خوراک خریداری می‌شوند در بخش دیگر هم زنده گیری پرنده نادر و زیبا وجود دارد که به باغ پرندگان فرستاده می‌شود. در باغ‌وحش‌ها و باغ‌های عمومی این پرندگان دیده نمی‌شوند ولی بیشتر به باغ‌های خصوصی فرستاده می‌شود. این باغ‌ها حوضچه‌ای دارند که در گزارش‌های محیط زیستی هم وجود دارد و این پرندگان نادر در باغ‌های شخصی نگه‌داری می‌شوند. در بخشی هم دوستداران پرندگان این پرندگان را خریداری و رهاسازی می‌کنند.

وی درباره میزان و حجم شکار پرندگان در این فصل می‌گوید: فصل شکار هنوز شروع نشده و در آغاز مهاجرت پرندگان هستیم، سردسته‌های خوتکا و غازها آمده‌اند اما همه نیامده‌اند، شکار هم همچنان باقی است و برای جلوگیری از آن‌هم کار خاصی صورت نگرفته و بازار هنوز رونق دارد. حجم شکار هم  چون فصل مهاجرت شروع نشده است نمی‌توان برآورد کرد بلکه در دی‌ماه باید حجم شکار را دید.

مدیرعامل انجمن حمایت از قوهای مهاجر سرخرود با اشاره به اینکه برای سرو پرنده مهاجر در رستوران‌ها، دستگاه‌های نظارتی و بهداشتی باید واکنش نشان دهند زیرا از کشتارگاه‌های رسمی وارد رستوران‌ها نمی‌شوند بلکه کشتار و پاک کردن آن‌ها چون قانونی نیست مشکل بهداشتی هم دارد، می‌افزاید: این شکار از نظارت شبکه بهداشت خارج است چون قانونی کشتار و پاک بهداشتی صورت نمی‌گیرد باید در مازندران و تهران نظارت بیشتری بر رستوران‌ها انجام شود. در سال‌های گذشته دستورالعمل‌هایی وجود داشت که پرنده مهاجر سرو نشود اما اینکه بگوییم نیست و دیگر سرو نمی‌شود نیست، خوتکا و چهارتایی در رستوران‌ها بیشتر اقبال دارند.

وی با انتقاد از اینکه در حوزه فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف خوراکی پرندگان مهاجر اقدام خاصی صورت نگرفته است، می‌گوید: تمام تلاش‌ها در زمینه عدم شکار بوده است که در آن بخش هم، مقاومت‌هایی است اما در بخش فرهنگ‌سازی که به مردم آگاهی داده شود که نباید پرنده نادر، قیمتی و مهاجر را مصرف کرد اقدامی انجام‌نشده است.

نیکپور می‌افزاید: کاهش مصرف گوشت شکار پرنده هم نیاز به فرهنگ‌سازی دارد، نیاز دارد که صداوسیما درباره آن اطلاع‌رسانی کرده و اقدامی انجام دهد اما این امر انجام نمی‌شود. برای همین بازارها هنوز مملو از مشتریان پرنده است و هنوز تقاضا برای این گوشت شکار وجود دارد که پرنده شکار می‌شود.