میانکاله پر حاشیه

مریم یخکشی : آن گونه که شواهد نشان می دهد قرار است یک مجتمع بزرگ پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد و در مجاورت پناهگاه حیات وحش میانکاله احداث شود اما با گذشت دو ماه از ردوبدل شدن نامه های زنگنه و کلانتری؛ همچنان سازمان محیط زیست سکوت کرده و هیچ توضیحی درباره چگونگی ارزیابی های زیست محیطی و جانمایی احداث پتروشیمی در مجاورت میانکاله ارائه نداده است.

ماجرای احداث پتروشیمی در مجاورت میانکاله و موج مخالفت های فعالان محیط زیستی از آنجا شروع شد که در روز 15 آبان سال جاری بیژن زنگنه وزیر نفت در نامه ای به عیسی کلانتری رئیس سازمان محیط زیست کشور بیان کرد که وزارت نفت تصمیم دارد مجوزهای احداث دو واحد عظیم پتروشیمی در سواحل دریای خزر ( امیرآباد مازندران و رودسر گیلان) را اخذ کند.

اما کلانتری در روز 16 آبان سال جاری یعنی فقط ظرف 24 ساعت به درخواست وزیر نفت پاسخ مثبت داد و طی نامه ای از معاون خود خواست “با توجه به عدم توسعه یافتگی استان گیلان و مازندران، و تفاهمات اولیه که تمامی ضوابط زیست محیطی را رعایت خواهند کرد، اقدام لازم صورت گیرد.”

آن گونه که شواهد نشان می دهد قرار است یک مجتمع بزرگ پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد و در مجاورت پناهگاه حیات وحش میانکاله احداث شود اما با گذشت دو ماه از ردوبدل شدن نامه های زنگنه و کلانتری؛ همچنان سازمان محیط زیست سکوت کرده و هیچ توضیحی درباره چگونگی ارزیابی های زیست محیطی و جانمایی احداث پتروشیمی در مجاورت میانکاله ارائه نداده است.

محمد درویش مدیر کل پیشین و مستعفی دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست می گوید: در ظاهر می گویند واحد پتروشیمی قرار است 5 کیلومتر با میانکاله فاصله داشته باشد اما در واقع با مشاهده نقشه های این منطقه متوجه می شویم که منطقه ویژه اقتصادی امیرآباد با حریم تالاب میانکاله و محدوده پارک ملی میانکاله فقط 60 متر فاصله دارد و این موضوع می تواند فوق العاده خطرناک باشد و باید حتما برای جانمایی استقرار واحد پتروشیمی ارزیابی محیط زیستی دقیقی صورت گیرد. وی می افزاید: با توجه به اینکه صنعت پتروشیمی به دلیل تولید فاضلاب آلاینده جزء صنایع ممنوع در شمال کشور محسوب می شود باید مسئولان محیط زیست برای ارزیابی این موضوع حساسیت بالایی به خرج دهند. قبل از انجام کامل ارزیابی محیط زیستی هرگز نباید چراغ سبز نشان داده شود به همین دلیل نامه درخواست وزیر نفت مبنی بر استقرار واحد پتروشیمی در مجاورت پناهگاه حیات وحش میانکاله و نیز پاسخ سریع رئیس سازمان محیط زیست کشور هر دو شگفت انگیز است و باید پرسید که چرا اصلا دولت می خواهد برود به سمت استقرار صنایع آلاینده در استان هایی که مزیت نسبی آن ها کشاورزی و توسعه گردشگری است و در حال حاضر میلیاردها تومان در این استان ها برای توسعه صنعت گردشگری سرمایه گذاری شده است هزینه شود.

درویش می گوید: اگر صنایع آلاینده در استان های شمالی کشور استقرار پیدا کند عملا سرمایه گذاری هایی که تا کنون برای توسعه گردشگری صورت گرفته زیر سوال می رود و در واقع این کار حیف و میل اقتصادی محسوب می شود و به هیچ عنوان صلاح نیست در جایی که به راحتی می توان از آن به عنوان صندوق ارزی پایدار برای ایرانیان و مردم شمال کشور استفاده کرد و به سمت استقرار زیرساخت های لازم در توسعه بوم گردی و همچنین استفاده از رونق صنعت صیادی به کارگرفته شود؛ به استقرار صنایع بزرگ کمر همت بست. دریای خزر تنها منطقه کشور است که ماهیان خاویاری در آن وجود دارد و استقرار صنایع آلاینده مانند پتروشیمی می تواند به شدت به این گونه از ماهیان ارزشمند آسیب برساند و همچنین توسعه کشاورزی بهترین مزیت استان های شمالی است که با استقرار صنایع آلاینده، اقلیم طبیعی و منحصر به فرد این منطقه نابود می شود.

این فعال محیط زیست اظهار می کند: از آنجایی که استان های شمالی اکوسیستم اساسی کشور هستند باید تمام جوانب سنجیده شود منتهی سوال من این است که اصولا مزیت نسبی مازندران و گیلان و گلستان توسعه کشاورزی و گردشگری است و زمانی که واحدهای صنعتی استقرار پیدا می کند یعنی مزیت های طبیعی این استان ها با خدشه مواجه می شود و این کار خردمندانه نیست.

وی می افزاید: وقتی می توان واحدهای پتروشیمی را در سواحل خلیج فارس و دریای عمان مستقر کنیم چرا در استان های شمالی که مزیت کشاورزی و گردشگری دارد صنایع آلاینده احداث می کنند. توسعه نیافتگی و عقب ماندگی مازندران و گیلان به دلیل خشکسالی مدیریتی است؛ چرا مسئولان به دنبال تقویت زیرساخت های گردشگری و توسعه کشاورزی دقیق و علمی کار نمی کنند و حالا می خواهند کم کاری خود را با استقرار صنایع جبران می کنند.

درویش اظهار می کند: هر چقدر هم در استقرار پتروشیمی استانداردها را رعایت کنند باز هم سر و صدای کارخانه؛ پرنده های مهاجر میانکاله را فراری می دهد و از طرفی کیفیت آب دریای خزر و در نتیجه تالاب میانکاله پایین می آید. تا زمانی که گزارش ارزیابی محیط زیستی برای استقرار پتروشیمی در مجاورت پناهگاه حیات وحش میانکاله انجام نشده نباید در این مورد اظهار نظر شود در ارزیابی محیط زیستی همه موارد لازم برای حفظ محیط زیست در نظر گرفته می شود اما این تعجیل رئیس سازمان محیط زیست در پاسخ به نامه درخواست وزیر نفت؛ فوق العاده پرسش برانگیز است زیرا ما باید تسلیم علم و دانش باشیم اما علاوه بر اینکه حواسمان به بازده و بهره وری است باید به اثربخشی نیز توجه کرد که این موضوع فراتر از ارزیابی زیست محیطی است اما متاسفانه برخی مسئولان به این مهم توجه نمی کنند.

این فعال محیط زیست خاطرنشان می کند: در ارزیابی محیط زیستی تمام ابعاد فیزیکی قبل از اجرا، بعد از اجرا، ابعاد طبیعی شامل تنوع زیستی گیاهی و تنوع زیستی جانوری، ابعاد اجتماعی، فرهنگی و ابعاد چشم انداز منطقه و ابعاد اقتصادی قبل و بعد از اجرا دیده می شود و در نهایت بر اساس حسابداری سبز و ارزش های محیط زیستی یک ماتریس طراحی می شود و اگر ماتریس مثبت باشد ارزیابی مورد قبول است و این یک فرآیند کاملا علمی و فنی است که متخصصان امر باید انجام بدهند و حداقل یک سال و نیم طول می کشد.

درویش در پایان تصریح می کند: این فرآیند طبیعی است که هر زمان سازمان یا نهادی یک پیشنهادی می دهد این درخواست به کمیته ارزیابی می رود و مراحل قانونی آن طی می شود اما اینکه رئیس سازمان محیط زیست یک روز پس از نامه وزیر نفت به معاون خود نامه بدهد که این درخواست را با دستور ویژه سریعا مورد بررسی قرار بدهید پرسش برانگیز است زیرا دلیلی ندارد که وزیر نفت این درخواست را به صورت ویژه مطرح کند یعنی دلیل این سرعت جز این است که می خواهند از رانت استفاده کنند و اجازه ندهند که مراحل قانونی و علمی این درخواست طی شود؟

باید منتظر ماند و دید سازمان محیط زیست چه زمانی سکوت خود را می شکند و دلیل این عجله در چراغ سبز نشان دادن به وزارت نفت برای استقرار واحد پتروشیمی در ساحل دریای خزر و پناهگاه حیات وحش میانکاله را برای مردم و فعالان محیط زیست توضیح می دهد.