خبرگان سوم با طعم تنش های رسانه های چپ

گروه سیاسی / انتخابات سومین دوره مجلس خبرگان رهبری در آبان ۱۳۷۷ برگزار شد و نخستین جلسه این مجلس در ۴ اسفند ۱۳۷۷ تشکیل شد. رییس سومین دوره مجلس خبرگان نیز آیت الله علی مشکینی بود.

آقایان نورالله طبرسی، سیدجعفر کریمی دیوکلایی، سید صابر جباری، هادی روحانی (میاندوره: صادق لاریجانی) به عنوان نمایندگان مازندران در دوره سوم مجلس خبرگان بودند.

از دوره سوم به علت جدا شدن استان گلستان از مازندران، کاندیدا‌های دو استان جداگانه در انتخابات شرکت کردند.

انتخابات دوره سوم مجلس خبرگان در اول آبان ۷۷ برگزار شد؛ این انتخابات متأثر از فضای سیاسی ایجاد شده بعد از انتخابات دوم خرداد ۷۶ بود. پیش از برگزاری انتخابات مزبور، محافل سیاسی و رسانه‌ای چپ که به اصلاح‌طلب معروف شده بودند، همت خود را مصروف داشتند تا روند انتخابات خبرگان سوم را پُر تنش سازند. در این میان نشریاتی نظیر «سلام» -نزدیک به جریان موسوم به چپ سنتی- و «عصر ما» -متصل به سازمان مجاهدین انقلاب- پیشگام بودند و بر تنور تنش‌زایی دمیدند؛ «مهدی کروبی» دبیر مجمع روحانیون مبارز نیز نامه‌ای بلاوجه را خطاب به هیات رییسه خبرگان دوم نوشت و تلاش کرد در تشنج‌آفرینی، دخیل باشد.

انتخابات خبرگان سوم نیز سرنوشت مشابه انتخابات دوره قبل از خود را پیدا کرد؛ در جریان این انتخابات، بار دیگر اکثر چپ‌ها از آزمونِ اجتهاد دادن سرباز زدند؛ نتیجتاً از تأیید صلاحیت آنان نیز خبری نبود و همین امر بهانه لازم را برای تنش‌زایی مجدد به آن‌ها داد.

شورای نگهبان در همین راستا بیانیه‌ای صادر کرد و تصریح داشت: «آنها که در امتحان شرکت نکردند به علت عدم احراز صلاحیت مجوز قانونی برای تأیید نداشتند». نهایتاً سومین دوره مجلس خبرگان در تاریخ ۴ اسفند سال ۷۷ مجدداً به ریاست آیت‌الله مشکینی، آغاز به کار کرد.

اصل ماجرا این بود که با توجه به حوادثی که در دور پیشین این انتخابات در سال 1369 به وقوع پیوسته و اعتراضاتی که جریان چپ به آن انتخابات داشت، و با توجه به تغییر شرایط پس از دوم خرداد و قدرت گرفتن جریان چپ، این جریان تلاش داشت تا با تفوق حاصله، انتخابات خبرگان را این بار به نفع خود رقم بزند.

در اولین گام مهدی کروبی دبیر مجمع روحانیون مبارز طی نامه ای به هیات رئیسه مجلس خبرگان رهبری مسئولیت تاریخی این نهاد مهم را یادآوری کرده و خواستار جلوگیری از هرگونه غفلت در جذب و حضور مردم در جریان انتخابات آتی این مجلس شد.

این انتخابات در حالی برگزار می‌شد که مصطفی تاجزاده عضو شورای مرکزی سازمان مجاهدین به عنوان رئیس ستاد انتخابات وزارت کشور انتخاب شد و متولی برگزاری انتخابات گردید.

سازمان و ارگانش عصرما خیلی زودتر از دیگر جریانهای سیاسی وارد میدان شده و در شماره اردیبهشت ماه خود با درج مقاله‌ای تفضیلی با عنوان “انتخابات خبرگان را باشکوه برگزار کنیم”به تحلیل شرایط پرداخت. مقاله با طرح این ادعا که «از هم اکنون دیدگاههایی مطرح می‌شود که به تهی بودن مضمون انتخابات مجلس خبرگان رهبری منتهی شده و باعث تضعیف پشتوانه مردمی مجلس خبرگان می‌گردد« به نقد این دیدگاهها و ارائه راهکار در جهت باشکوه‌تر برگزار شدن انتخابات پرداخت.

در همین ایام بود که روزنامه سلام نیز بر طبل اختلاف و عدم امکان ائتلاف کوفته و در یادداشتی با عنوان “ائتلاف یا وحدت در اختلاف” این ایده را نوعی “پروژه سیاسی” دانست که با هدف جلوگیری از شکست جریان راست در انتخابات طراحی شده است.

ثبت نام نامزدهای مجلس خبرگان از 6 شهریور آغاز و تا 12 شهریور ادامه یافت و در مجموع 396 نفر در سراسر کشور ثبت نام کردند. شورای نگهبان در بیانیه شماره 2 خود ضمن اشاره به اینکه ثبت نام برخی افراد با وجود اطلاع از قانون و شئونات خبرگان هیچ توجیه صحیحی ندارد، تاریخ 26 شهریور را برای برگزاری امتحان اعلام کرد. برای این امتحان 188 نفر دعوت شده‌اند.

امتحان در حالی برگزار شد که اغلب نمایندگان به نام جریان چپ به نشانه اعتراض در امتحان شرکت نکردند. در نتیجه با اعلام اسامی تائید شدگان مشخص گردیدکه تقریبا اغلب اعضا و نزدیکان مجمع روحانیون مبارز، در مرحله بررسی صلاحیت ها توسط شورای نگهبان ردصلاحیت شدند. هرچند برخی از اعضای مجمع از جمله آقایموسوی خوئینی‌ها به امتحان هم دعوت نشدند.

بعد از بررسی صلاحیتها، شورای نگهبان در 14/7/77، باصدور اطلاعیه‌ای اعلام داشت که بعد از بررسی صلاحیتها از میان 396 نفر ثبت نام کننده اولیه، 167 نفرتائید شدند، 214 نفرتائید نشدند، 13 نفرانصراف دادند و از 187 نفر دعوت شدگان به امتحان 60 نفردرامتحان شرکت نکردند.

شورای نگهبان دلیل عمده رد صلاحیتها را فقدان شرط اجتهاد و در مواردی فقد اشتهار به دیانت و وثوق وشایستگی اخلاقی واحیانا سوءسابقه سیاسی واجتماعی مصرح در قانون دانسته و اعلام کرد: «آنها که درامتحان شرکت نکردند به علت عدم احراز صلاحیت مجوز قانونی برای تایید نداشتند دراین مورد تعبیر رد صلاحیت صحیح نیست،همانند آنهاکه انصراف دادند.

این شرایط موجب شد تا جریان چپ سیاست “عدم ارائه لیست” را اتخاذ کند و گروههای اصلی این جریان با صدوربیانیه ای بر این سیاست تاکید ورزند. مجمع روحانیون مبارز با صدور بیانیه ای ضمن اعتراض به ردصلاحیت گسترده اعضای خود، بدون آنکه فهرستی برای انتخابات اعلام کند، از توده های مردم خواست تا در انتخابات شرکت کرده و به معدود تائیدشدگان این جریان رای دهند. مجمع مدرسین و محققین حوزه قم نیز مواضعی همسو با مجمع گرفت و در بیانیه‌ایضمن اعتراض به عملکرد شورای نگهبان از دادن لیست خودداری نمود. در نتیجه از میان جریانهای دوم خرداد تنها حزب کارگزاران سازندگی بود که توانست با لیستی ترکیبی در انتخابات شرکت کند و به رقابت با لیست مورد حمایت جامعه روحانیت بپردازد.

انتخابات دوره سوم مجلس خبرگان در تاریخ 1/8/1377 در سراسر کشور، هم زمان برگزار شد. در این انتخابات، از مجموع 597/570/38 نفر واجد شرایط، تعداد 869/857/17 نفر آرای خود را به صندوق‏ها ریختند که بنابراین آمار، 3/46 درصد از دارندگان شرایط، در انتخابات سومین دوره مجلس خبرگان رهبری مشارکت داشته‏اند. استان کهگیلویه و بویر احمد بیشترین درصد مشارکت و تهران کمترین درصد مشارکت را به خود اختصاص دادند.

با اعلام نتایج مشخص شد که از میان 85 نامزدی که جامعه روحانیت مبارز به مردم معرفی کرده بود 69 نفر و از فهرست 58 نفره کارگزاران سازندگی 32 تن به مجلس خبرگان راه یافتند.در فهرست‌های روحانیت مبارز و کارگزاران سازندگی 20 نامزد مشترک وجود داشت که همگی به مجلس راه یافتند. پنج تن از نمایندگان خبرگان سوم بدون حمایت احزاب، پیروز شدند. بدین ترتیب بدون احتساب نامزدهای مشترک، جامعه روحانیت مبارز در خبرگان سوم 49 نماینده و کارگزاران سازندگی 12 نماینده دارند. 25 تن دیگر نیز نمایندگان مستقل یا مشترکند