حرف مازندران بررسی می کند: گردشگری شهری؛ ظرفیتی فراموش شده

الناز پاک نیا || یافته های پژوهشی و دانشگاهی نشان می دهند؛ شهرها در سراسر جهان برای سالیان متمادی در زمره با اهمیت‌ترین فضاها برای اهداف گردشگری بوده اند.
شهرها متشکل از عناصر، اجزاء، فضاها، عملکردها و قوانین حاکم، به علاوه روابط جاری و موضوعات مرتبط با آنها، به عنوان بزرگترین مجموعه ها و آثار انسانی، جلوه های متنوعی از زیبایی را به انسان القاء می کنند. فضای گردشگری شهری، فضایی است که منابع گردشگری در آن موجود و الگوی رفتاری گردشگران تابعی از منابع گردشگری است. امروز در دستگاه پرطمطراق گردشگری مازندران و آمارهای 15 میلیونی مسافران در تابستان، شهرهای استان نقش مهمی در گردشگری استان ندارند.
براساس مقاله های دانشگاهی، بر پایه وجود ارتباط دو طرفه توسعه پایدار و گردشگری پایدار، برای آن که گردشگری بتواند به توسعه پایدار شهر کمک کند، باید اثرات آن در شهر شناسایی شده و مورد توجه خاص قرار گرفته شود.
نتایج تحلیل ها نشان می دهد که گردشگری شهری در عین حال که اثرات مثبت اقتصادی انکار ناپذیری بر جامعه شهری دارد، در کنار خود آثار متنوع(مثبت و منفی) اقتصادی، اجتماعی و محیطی را نیز در شهر میزبان ایجاد می کند.
یکی از مهمترین مقصدهایی که روندهای گردشگری جهان را در دهه های گذشته تحت تاثیر قرار داده، مراکز جذاب شهری است. جهانگردی امروزه در مقیاس جهانی جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. به نحوی که اکثر کشورها آن را در برنامه ریزی‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود گنجانده‌اند و به خاطر مزایای فراوان آن هر کشوری به تبلیغات گسترده‌ای جهت معرفی جاذبه‌های خویش دست زده‌اند، اما این امر فقط جهت جذب گردشگر و سرمایه گذار کافی نیست.
شهرهای تاریخی مازندران با دارا بودن میراث فرهنگی و هنری و تاریخی که بسیاری از آن‌ها دارای ارزش و شهرت ملی اند؛ فرصت‌های بسیار مناسب برای جذب گردشگران از تمام نقاط دنیا و ایران داراست، اما با وجود جاذبه‌های گردشگری فراوان و موقعیت مناسب و مساعد جغرافیایی و وجود بسیاری از مواهب طبیعی و فرهنگی و انواع جاذبه‌های قابل عرضه به بازارهای جهانگردی بین‌المللی، مسأله توریسم در شهرهای مازندران تا کنون جایگاه واقعی خود را نیافته است که این به دلیل شناسایی نکردن مکان های مناسب برند گذاری و بازاریابی گردشگری است.
نواحی شهری به علت آنكه جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی بسیار زیادی دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی محسوب می‌گردند. شهرها معمولاً جاذبه‌های متنوع و بزرگی شامل موزه‌ها، بناهای یادبود، تئاترها، استادیوم‌های ورزشی، پارك‌ها، شهربازی، مراكز خرید، مناطقی با معماری تاریخی و مكان‌هایی مربوط به حوادث مهم با افراد مشهور دارا بوده كه این خود گردشگران بسیاری را جذب می‌كند(Timothy,1995,63).
همگام با توسعه گردشگری در نواحی شهری، برای برآوردن نیازهای گردشگران، خدمات حمایتی بیشتری نظیر رستوران و محل اقامت ساخته می‌شود اگر چه این نكته قابل ذكر است كه بازدیدكنندگانی كه از خارج شهر می‌آیند تنها كسانی نیستند كه از این امكانات استفاده می‌كنند.توسعه زیر بناهای گردشگری سهم زیادی در تغییرات شكل و كاركرد نواحی شهر داشته و تصویر شهر تحت تاثیر انواع هتل‌ها و خدمات جنبی ارائه شده، قرار می‌گیرد.

در مازندران…
شهرهای مازندران تمام مولفه های لازم برای تبدیل شدن به شهرهای گردشگری را دارا هستند، شهرهای تاریخی با کوچه پس کوچه های دست نخورده و بکر، احساس زیبایی به مسافران و گردشگران در شهرهایی مانند آلاشت ،آمل و نیز بابل و شهرهای دیگر می بخشند. چشم اندازهای زیبای مناطق جنگلی و کوهستانی در بخشی از شهرهای کوهستانی استان مازندران زمینه مساعدی برای گردشگری شهری به شمار می رود که متاسفانه در پیج و تاب های اداری و برنامه های تقویمی به فراموشی سپرده شده است.
قرار گرفتن بخش مهمی از بناهای تاریخی و آثار باستانی استان مازندران در شهرها فرصت مناسبی برای توسعه گردشگری در استان است. متاسفانه اغلب حمام های تاریخی که امروز در بیشتر شهرهای کشور تبدیل به موزه، رستوران، محل اقامتی شده در دست تخریب است. کمبود موزه برای نگه داری دست یافته های تاریخی و باستانی نیز موجب از میان رفتن این آثار می شود و فرصت بازدید گردشگران از موزه و به بهانه آن اقامت در شهرهای مازندران را نیز می گیرند.
از سویی بی توجهی به خانه های قدیمی در شهرهایی مانند بابل، آمل و ساری موجب تبدیل این بناها به آپارتمان و تخریب آنها شده است در حالی که بسیاری از محلات جدید و قدیم در شهرهای مازندران خالی از فرهنگ سراها و مکان هایی برای سپری کردن اوقات فراغت جوانان است.
بسیاری از این خانه ها فرصتی برای احیای بناهای تاریخی و قدیمی و تبدیل آنها به مکان های فرهنگی و هنری کوچک و محله ای و حتی گردهمایی های کوچه بازاری و احیای سنت های قدیمی است.
بی توجهی شهرداری ها به مقوله گردشگری یکی از مهم ترین درآمدهای پایدار شهری را دستخوش فراموشی کرده و توجه بیش از اندازه به ساخت و سازها، معماری زیبای مازندران را در آستانه نابودی قرار داده است.
فرصت توجه به گردشگری شهری در مازندران به نظر می رسد حتی از فرصت آسفالت کوچه ها و معابر نیز حیاتی تر است، در سرعت عظیم و رشد شتابان ساخت و سازهای شهری، خانه ها و بناهای قدیمی، آثار باستانی موجود در شهرها نه تنها نباید از میان برود بلکه می باید و می تواند به فرصت مهم درآمدزایی منتهی شود.
تبدیل بناهای تاریخی به پارک های تاریخی محله ای فرصت احیا و مشارکت مردمی برای حفظ و نگه داری این بناها را فراهم می کند. همچنین زیبایی مناطق شهری در پس از این توجه، می تواند رونق تورهای گردشگری درون شهری را حتی برای مهمانان به همراه داشته باشد.
با افزایش توجه شهرداری ها به گردشگری، افزایش اقامت در اقامتگاه های شهری نیز افزایش می یابد از این رو فرصت خرید و بازارگردی و به این ترتیب ایجاد چرخه اقتصادی برای شهرها نیز میسر می شود.