گیاهان؛ داروی شفابخش اقتصاد مازندران

گروه اقتصادی:

گزارش‌ها حاکی از آن است که میزان تولید و مصرف گیاهان دارویی در سطح جهان از ۱۴ میلیارد دلار در ‏سال ۲۰۰۲ به ۱۲۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ رسیده است و طبق پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی در ‏سال ۲۰۵۰ به ۵۰۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید که گردش مالی بسیار چشمگیر و قابل ملاحظه‌ای است.‏

کشور‌های اروپایی به بزرگ‌ترین کشور‌های تولیدکننده و مصرف کننده گیاهان دارویی تبدیل شده‌اند و در ‏حال پیشی گرفتن از یکدیگر در این زمینه هستند. به طور نمونه بر اساس اعلام رسمی سازمان بهداشت ‏جهانی در حال حاضر میزان تجویز دارو‌های گیاهی در آلمان ۷۷ درصد، در بلژیک و فرانسه ۷۵ درصد و در ‏انگلستان ۷۴ درصد است. نهایتاً با عنایت به ضرورت کشت و کار گیاهان دارویی و مزیت‌های فراوان ‏اقتصادی و اقلیمی کشورمان، پیشنهاد می‌شود این کسب و کار پر رونق در دستور کار قرار گیرد. برای این ‏منظور دوره‌های تخصصی ارائه شده در زیر می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.‏

طبق پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی میزان تولید و مصرف گیاهان دارویی در سطح جهان در سال ‏‏۲۰۵۰ به 5 هزار میلیارد دلار خواهد رسید در حالی که فقط 4/0 درصد از کل سهم تجارت جهانی در این ‏حوزه به ایران تعلق دارد. علاوه بر کم‌آبی، اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌های غیراصولی، مواردی چون مکانیزه ‏نبودن کاشت، داشت و برداشت، خام‌فروشی، نبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی دلالی افراد سودجو موجب ‏شده است نه استان‌های محروم سهمی از این طلای سبز داشته باشند و نه کشور بتواند از مزایای این ‏ثروت بهره ببرد.‏

طبق بررسی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، بیش از نیمی از گونه های باارزش گیاهان دارویی موجود در ‏دنیا در شرایط آب و هوایی مازندران قابل کشت هستند و این استان ظرفیت کاشت و برداشت حداقل ۲۰۰ ‏گیاه تیپیک ( باارزش ) دارویی را دارد.‏

هم اکنون نیز این استان با حدود یکهزار سطح زیر کشت سالانه حدود ۲ هزار تن گیاهان دارویی خشک ‏تولید می کند.‏

سالانه بیش از ۴۰۰ تن گیاهان دارویی در مازندران برداشت می‌شود که بسیاری از گونه‌های آن همچنان ‏ناشناخته باقی مانده اند. ‏

در حال حاضر سهم گیاهان دارویی کشور به صورت میانگین رقمی بالغ بر ۶۰ تا ۹۰ میلیون دلار می‌باشد ‏که برآورد می شود تا سال ۲۰۵۰ میلادی مبلغی بالغ بر پنج تریلیون دلار از تجارت جهانی را گیاهان دارویی ‏و لوازم آرایشی، بهداشتی به خود اختصاص می‌دهد.‏

حدود ۱۳۰ گونه بومی گیاه دارویی در مازندران شناسایی شده است و به عنوان مثال گیاه گل گاوزبان ۷۰۰ ‏هکتار از اراضی را در مازندران زیر کشت برده، از نگاهی دیگر، در هر هکتار از این اراضی یک نفر می تواند ‏مشغول به کار شود و برای 20 نفر نیز به صورت کارگران فصلی شغل ایجاد می کند‎.‎

غفلت از کارکردهای اقتصادی گیاهان دارویی سبب شده تا سطح قابل توجه ای تولیدات دارویی در دامنه و ‏دشت ها زیرپای طبیعت گردان و یا دام ها له و از چرخه اقتصاد خارج شود.‏

عزیزاله شهیدی فر رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه ۸۰۰ گونه گیاهان دارویی در استان ‏شناسایی شده است، افزود: این گونه ها برای کشت در اراضی شیبدار قابلیت زیادی دارند.‏

وی با اظهار اینکه تامین آب در اراضی شیبدار رایگان بوده و این عرصه ها به تعاونی ها واگذار می ‏شود،ادامه داد: اراضی شیبدار مستعد برای کشت گیاهان دارویی است و از سرمایه گذاری در این عرصه ‏حمایت می کنیم.‏

شهیدی فر با عنوان اینکه مازندران به دلیل برخورداری از جغرافیای خاص میزان گونه های گیاهی ودارویی ‏فراوان است، تصریح کرد: باید نسبت به ایجاد صنایع تبدیلی وفراروی در این رشته نیز حمایت های لازم ‏صورت گیرد.‏

وی میزان برداشت گیاهان دارویی را سالانه در استان ۴۰۰ تن بیان کرد و گفت: ارتفاعات استان از جمله ‏مناطق چهاردانگه، کیاسر وغیره در حال تکثیر وپروری گیاهان دارویی هستند.‏

وی گفته موقعیت مناسبت مازندران برای کشت گیاهان دارویی پای کشورهای خارجی را برای سرمایه ‏گذاری در این زمینه در استان بازکرد و ژاپنی ها از سال ۹۳ در قالب طرح جی جی پی، سرمایه گذرای ۷۶ ‏هزار یورویی را در استان انجام دادند.‏

با کمک ژاپنی ها کارگاه تولید عرقیات گیاهی در استان کلید خورد و ژاپنی ها برای شرکت تعاونی روستای ‏تیرتاش بیش از ۷۵ هزار یورو اهداء کردند. رزماری، ترخون، زولنگ، اناریجه، آویشن از جمله گیاهان دارویی ‏مازندران است که به صورت خودرو در مناطق مختلف رویده می شود و سرمایه گذاری در این بخش الزامی ‏است.‏

اقتصادی با کشت و کار سنتی

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران نیز در گفت وگویی با اشاره به اینکه این استان به ویژه در ‏مناطق بالادستی می‌تواند زمینه مناسب برای پرورش گیاهان دارویی باشد، اظهار کرد: کشت و کار در ‏صنعت، سنتی است و فضای کار تنها در بخش تولید غذا در کشاورزی مازندران اشباع شده است.‏

وی با اشاره به اینکه توجه به گیاهان دارویی در ایران از قدمت 3000 ساله برخوردار است، خاطرنشان کرد: ‏یافته‌های باستان‌شناسان نشان می‌دهد که در تاریخ علم اسلام از سالیان دور به گیاهان دارویی در طب ‏پرداخته شده و زمانی که اروپا هیچ بهره‌ای از آن نداشت، مباحث گیاهان دارویی توسط دانشمندانی ‏همچون زکریای رازی و ابوریحان بیرونی کمک شایانی به علم طب در ایران کرده بود.‏

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با بیان اینکه توجه به کاشت گیاهان دارویی در عرصه ‏کشاورزی افق جدیدی را در این بخش ایجاد کرده است، تصریح کرد: در کشورهای توسعه یافته، دارو و ‏درمان مبتنی بر گیاهان دارویی از اهمیت فراوانی برخوردار است و پس از آن به داروهای شیمیایی روی ‏می آورند.‏

وجود مشکل بازارسازی و ضعف بسته بندی

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با بیان اینکه مشکل بازارسازی در مازندران در این زمینه وجود ‏دارد، تصریح کرد: اگر حجم قابل توجهی از این محصولات از سوی کشاورزان تولید شود دولت نمی تواند آن ‏را کنترل کند.‏

مومنی افزود: در حالیکه کشت این نوع گیاهان انجام می شود، هنوز فرآوری مطلوبی از آن صورت می ‏گیرد، به عنوان مثال، کشت گل گاوزبان می‌تواند بومی‌ شود اما باید به صنایع مرتبط با آن نیز توجه کرد و ‏اینکه تنها کشاورزان را به کاشت این نوع گیاه سوق دهیم کافی نیست.‏

مومنی در ادامه به ضعف صنایع بسته بندی در مازندران اشاره و اظهار کرد: در بسته بندی محصولات ‏گیاهان دارویی صرفا به یک کیسه پلاستیکی و برچسب قانع می‌شویم در حالیکه در کشوری مانند چین، ‏بسته بندی گشاهان دارویی موجب ترغیب مصرف کننده می‌شود.‏