مرگ شمشادها

نیمی از گونه های نادر و همیشه سبز جنگل های شمال با شیوع و گسترش آفت شب پره خشک شد و از بین رفت.
حدود ۱۵ هزار هکتار رویشگاه شمشاد از غرب تا شرق مازندران گسترده شده است و در حال حاضر هفت هزار و ۵۰۰ هکتار از این گونه های همیشه سبز خشک شده است.
به گزارش حرف، پایش بیماری‌های خشکیدگی بلوط و شمشاد بیانگر آن است که هر دو آفت وارداتی بوده که طی چند سال اخیر به جان جنگل‌های کشور افتاده است. « شب‌پره » شمشاد، آفتی نوظهور بوده که خردادماه امسال در جنگل‌های شمال ایران مشاهده‌شده است و تهدیدی دیگر برای شمشادستان های شمال به شمار می‌رود. موطن اصلی این آفت، آسیای شرقی بوده که طی دهه اخیر در جنگل‌های اروپایی انتشاریافته و امسال در جنگل‌های شمال ایران مشاهده‌شده است.
۷۲ هزار هکتار رویشگاه شمشاد به‌صورت انبوه در جنگل‌های شمال وجود دارد و این‌گونه منحصر به جنگل‌های ایران و میراث جنگل‌های شمال ایران است.
مدیرکل منابع طبیعی مازندران – نوشهر با بیان اینکه بیماری بلات و آفت شب پره بلای جان شمشادستان های شمال شده است می گوید: آفت وارداتی شب پره از سال ۹۰ در شمشادستان های شمال مشاهده شده و تقریبا چهار هزار هکتار از هفت هزار و ۵۰۰ هکتار شمشادستان را تخریب کرده و سه هزار و ۵۰۰ هکتار دیگر تحت تاثیر آفت شب پره و بیماری بلات شمشاد قرار گرفته است.
سید وجیه الله موسوی ادامه می دهد: فرق بیماری با آفت این است که سرعت تخریب در آفت بالا است ولی در بیماری به مرور زمان خود را نشان می دهد و سرعت تخریب درخت کمتر از آفت است. در آفت، پروانه در مرحله لارو برگ ها را می خورد و عموما بعد از آفت های برگ خوار آفت های چوبخوار نفوذ می کنند ولی خوشبختانه هنوز در شمشاد، آفت به چوب ها نرسیده و بدنه و چوب شمشادها سالم است.
وی با اظهار اینکه در برخی مناطق عملیات های مراقبتی و محلول پاشی در حال انجام است اظهار امیدواری کرد که شمشادهای آفت زده و خشک شده دوباره احیا و سبز شوند و عنوان کرد: بررسی ها نشان می دهد که چند گونه شمشاد برابر آفت مصون مانده، برگ هایشان سبز است و خورده نشده و برابر آفت مقاوم مانده اند.
موسوی افزود: این گونه ها یا در اثر نگهداری های صورت گرفته سبز و مصون مانده و یا اینکه آفت شب پره راغب به خوردن آنها نبوده است.
مدیرکل منابع طبیعی مازندران – نوشهر با اظهار اینکه شمشاد دارای واریته ها و گونه های مختلف است می گوید: موسسه تحقیقات در حال انجام تحقیقات بوده و نمونه آنها در ورودی پارک جنگلی سی سنگان قابل مشاهده است.
وی افزود: برخی گونه های شمشاد نیز در حال جوانه زدن برگ ها است و قصد داریم گونه های مقاوم را شناسایی و تکثیر کنیم. ناامید نیستیم که گونه های آسیب دیده شمشاد بازیابی و احیا شوند از اینرو عملیات نگهداری را تعطیل نکرده ایم.
وی با بیان اینکه آفت شب پره هنوز میزبان خود را عوض نکرده و همچنان روی گونه شمشاد دیده می شود گفت: گزارش هایی مبنی بر دیده شدن لاروهای آفت شب پره روی گونه های ممرز داشتیم ولی بررسی ها نشان می دهد که این گونه را به عنوان میزبان انتخاب نکرده است.
*میزبان آفت شب پره عوض نشده است
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندارن نوشهر – تصریح کرد: همچنین گزارشی را در گونه کوله خواست داشتیم ولی بررسی ها نشان داده که به عنوان میزبان انتخاب نشده است، همچنین با تمام شدن برگ شمشاد تعداد و کمیت آفت شب پره نیز کم شده است و این نشان می دهد هنوز میزبان این آفت عوض نشده است.
وی به رابطه بین سرما و کاهش آفت شب پره اشاره کرد و گفت: در ایام سرما فعالیت آفت شب پره کمتر می شود.
در حوزه اداره کل منابع طبیعی مازندران- ساری نیز هفت هزار و ۵۰۰ هکتار رویشگاه شمشاد وجود دارد که به گفته مدیرکل منابع طبیعی مازندران – ساری، تمام شمشادستان های تحت پوشش این اداره کل درگیر آفت شب پره هستند واز این میزان حدود ۳۵۰۰ هکتار خشک شده است
سید محسن موسوی تاکامی با اظهار اینکه آفت شب پره پنج تا شش نسل در طول سال تولید و تکثیر می شود گفت: تاکنون سه تا چهار نسل تولید و تکثیر را در استان شاهد بوده ایم.
وی با بیان اینکه آفت شب پره وارداتی است و از سال ۹۰ گونه های شمشاد را درگیر کرده است به ناچیزبودن اعتبارات و امکانات برای مقابله با آفت شب پره اشاره کرد و گفت: با وضعیت کنونی بعید است بتوانیم جلوی شیوع این آفت را بگیریم.
موسوی در عین حال به سبز شدن و جوانه زدن برگ های برخی گونه های آسیب دیده شمشاد ناشی از آفت شب پره اشاره و اضافه کرد: گزارش هایی درباره سبز و احیا شدن شمشادهای آفت زده داریم و امیدوارم حالت قبلی خود را دوباره بازیابند.
وی با عنوان اینکه هنوز آفت شمشاد تغییر میزبان نداده است یادآور شد: روی گونه کوله خواست نیز لاورهای شب پره دیده شده است.مدیرکل منابع طبیعی مازندران ساری درباره بلایت شمشاد نیز گفت: شمشادستان های استان درگیر این بیماری نیز هستند اما آنگونه که از آفت شب پره نگرانی داریم، بلایت نگرانی ندارد زیرا بلایت سبب خزان زودرس شمشادها می شود.
علائم خسارت آفت شب پره شامل، خوردگی برگ های شمشاد و باقی ماندن رگبرگ‌ها، تنیدن تارهای فراوان، وجود لاروهای در حال تغذیه، وجود فضولات لاروی، بی‌برگی درختان به‌صورت توده‌ای، خشکیدگی و سختی ظاهری درخت، خوردگی پوست شاخه‌های درخت، وجود زیادی شفیره در لابه‌لای برگ، تراکم شب‌پره در منطقه به‌ویژه هنگام شب، بقایای ناشی از پوست‌اندازی در باله‌های درخت است و پرواز شب‌پره، کانتینرهای حامل محموله‌های بین کشوری، انتقال نهال‌های آلوده به تخم و لاروهای جوان از کشورهای خارجی از راه های انتشار و انتقال است.
شمشاد یکی از گونه‌های نادر و همیشه‌سبز جنگل‌های شمال کشور است که به علت شیوع بیماری بلایت یا آتشک و آفت نوظهور شب‌پره شمشاد در حال نابودی است. شمشاد گونه‌ای در معرض تهدید است که طبق ماده یک قانون حفاظت و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور مصوب ۱۳۷۱/۷/۱۳ جزو ذخایر جنگلی و گونه‌های ممنوع برای قطع محسوب می‌شود.
بیماری بلایت یا آتشک شمشاد ازجمله بیماری‌های خطرناکی است که طی سال های اخیر در بسیاری از کشورهای اروپایی، آمریکایی، آسیایی و از سال ۱۳۹۱ در ایران بر روی شمشاد مشاهده‌شده و سبب خزان و یا از بین رفتن سریع توده‌های شمشاد اعم از جنگلی و زینتی شده است. عامل این بیماری، نوعی قارچ است که به‌راحتی می‌تواند بدون آنکه گیاهی را درگیر کند سال های زیادی در خاک و لاشه برگ زنده بماند.
بیماری هایی نظیر بلایت و آفت شب پره سبب می شود تا شمشاد، گونه همیشه‌سبز و زیبای جنگل‌های هیرکانی با برگ‌های روغنی شفاف و چوب باارزش با کاربردهای مختلف صنعتی و صنایع‌دستی به نابودی و حذف از جنگل های خزر نزدیک شود./ مهر