حذف پردرآمدها؛ کمی جدی‌‎تر!

در حالی دولت رسماً اعلام کرده که سه دهک بالای درآمدی حدود ۳۰ میلیون نفر را در برمی‌گیرد که با این احتساب با عدم حذف این تعداد سالانه بیش از ۱۶ هزار میلیارد تومان به این افراد پردرآمد جامعه کمک کرده است!

روند پرداخت یارانه نقدی از سال ۱۳۸۹ تاکنون به‌گونه‌ای بوده که بدون غربالگری و حذف افراد پردرآمد با فرآیندی مشخص پیش رفته و هرماه رقم ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان به‌حساب سرپرست‌های خانوار به ازای هر نفر واریزشده است. آخرین آمار اعلامی از این حکایت داشته که حدود ۷۸ میلیون نفر یارانه نقدی دریافت می‌کنند که این بیش از ۹۰ درصد جمعیت ایران را تشکیل می‌دهد.

در چند سال اخیر بارها موضوع حذف یارانه‌بگیران پردرآمد مطرح شد، اما به نتیجه‌ای نرسید و در دفعاتی محدود که دولت برای حذف پردرآمدها اقدام کرد چندان موفق نبود، اما در حدود سه سال اخیر و با تکلیف قانون بودجه برای حذف سه دهک بالای درآمدی سرانجام امسال دولت تصمیم گرفت این قانون را اجرا کند.

در حالی حذف یارانه‌بگیران پردرآمد که قرار بود از مهرماه شروع شود، در دستور کار قرارگرفته که به گفته ربیعی -سخنگوی دولت- سه دهک بالای درآمدی حدود ۳۰ میلیون نفر از جمعیت یارانه‌بگیران را تشکیل می‌دهد و البته حذف آن‌ها کار آسانی نیست.

در این حالت یک حساب ساده نشان می‌دهد که هرماه بابت مبلغ ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی برای این ۳۰ میلیون نفر رقم ۱۳۶۵ میلیارد تومان پرداخت می‌شود که در سال به حدود ۱۶ هزار و ۳۸۰ میلیارد تومان می‌رسد.

رقم ۱۶ هزارمیلیاردی در شرایطی هرساله خرج می‌شد که افراد پردرآمد که در سه دهک بالا قرار داشته و هیچ نیازی به این پول نداشتند آن را دریافت می‌کردند و از سوی دیگر بخش‌های مهمی که قانون هدفمندی یارانه‌ها برای آن مصرف تعیین کرده بود ازجمله تولید و بهداشت بی‌نصیب می‌ماندند.

اما جای سال دارد که اگر دولت می‌داند که این سه دهک بالای درآمدی چه تعداد و چه کسانی هستند که آمار ۳۰ میلیون نفری آن‌ها در اختیار دارد چرا همچنان حذف آن‌ها را درگیر مشکلاتی دانسته نسبت به حذف آن‌ها اقدام نمی‌کند؟

یارانه‌بگیران پرمصرف چه کسانی هستند؟

دولت ملاک غربالگری یارانه‌بگیران را میزان بالای مصرف از حد معینی اعلام کرده است، آن‌هم بدون هیچ توضیحی در رابطه بااینکه مصرف چه کالا و خدمات و تا چه اندازه معیار خواهد بود، بااین‌حال بعید نیست که میزان مصرف حامل‌های انرژی یکی از ملاک‌ها باشد.

به گزارش ایسنا، در اجرای تکلیف قانون بودجه ۱۳۹۸ آئین‌نامه مربوطه بعد از حدود چهار ماه در هیات دولت تصویب‌شده و قرار است بعد از اعلام نظر نهایی وزارتخانه‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ارتباطات و فناوری اطلاعات و همچنین سازمان برنامه‌وبودجه به‌عنوان مسئولان شناسایی دهک‌های بالا، غربالگری از پایان شهریورماه شروع شود.

بااین‌حال در آستانه غربالگری جمعیت حدود ۷۸ میلیون نفری یارانه بگیر، تاکنون هیچ توضیح شفاف و مشخصی در مورد اینکه ملاک دولت برای حذف چیست، ارائه نشده و تنها وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به اعلام اینکه سقف درآمدی معینی برای حذف یارانه وجود ندارد و نشان تمکن در سه دهک بالا میزان مصرف خانوارها خواهد بود اکتفا کرده است.

در اظهارات شریعتمداری آمده که آن دسته از خانواده‌ها که میزان مصرفشان از حد معین بالاتر است مشمول حذف یارانه می‌شوند.

تا اینجا مشخص آن است که برخلاف آنچه که طی سال‌های گذشته بر حذف یارانه‌بگیران پردرآمد از سوی دولت، مجلس و کارشناسان تأکید می‌شد، این روش در دستور کار نیست و میزان درآمد ماهانه ملاک حذف نخواهد بود.

اما اینکه گفته‌شده معیار بر مبنای مصرف خانوارها از حدی بالاتر قرارگرفته با خود ابهامات زیادی به همراه دارد که تاکنون پاسخی در مورد آن وجود نداشته است؛ اینکه مصرف بالا، منظور مصرف کدام کالا و خدمات است؟ حد این مصرف چقدر است و پرمصرف بر چه مبنایی تعریف‌شده است؟ بانک‌های اطلاعاتی کدام بخش‌های مصرفی را کاملاً پوشش می‌دهد که مبنای حذف یارانه بگیران قرار گیرد؟

حذف یارانه بگیران کمی جدی شد

بعد از تصویب آیین‌نامه مربوط به حذف دهک‌های بالای درآمدی و اکنون تهیه دستورالعملی در این رابطه به نظر می‌رسد غربالگری یارانه‌بگیران تا حدی جدی‌تر پیش خواهد رفت، البته فعلاً تضمینی برای حذف کامل سه دهک بالا وجود ندارد و همه‌چیز روی کاغذ است.

به گزارش ایسنا، طبق تبصره (۱۴)قانون بودجه سال جاری دولت بار دیگر مکلف به حذف سه دهک بالای درآمدی از دریافت یارانه نقدی شده است.

ازآنجایی‌که طی سال‌های گذشته و در قوانین بودجه بارها این تکلیف بر عهده دولت قرار داشت و ورود جدی به آن نکرده بود به نظر نمی‌رسید برای امسال هم برنامه خاصی در این رابطه وجود داشته و بار دیگر تکلیف قانون در همان بودجه باقی بماند.

اما در اواسط تیرماه یعنی بعد از سه ماه از اجرایی شدن قانون بودجه هیات دولت آیین‌نامه مربوط به حذف دهک‌های درآمدی را به تصویب رساند و اخیراً بحث‌ها به‌طور جدی‌تر در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مطرح است؛ به‌طوری‌که به‌تازگی مسئولان این وزارتخانه اعلام کردند که دستورالعملی را طی یک ماه آینده برای حذف یارانه پردرآمدها تهیه خواهند کرد که با همکاری وزارت ارتباطات و سازمان برنامه‌وبودجه موردبررسی قرار می‌گیرد و نهایی خواهد شد.

گرچه برای حذف دهک‌ها آیین‌نامه به تصویب رسیده و دستورالعمل در حال تهیه است ولی بازهم این تضمینی برای حذف کامل سه دهک بالای درآمدی از سوی دولت نخواهد بود و البته این را هم در این مدت برخی مدیران دولت مورداشاره قرار داده و گفته‌اند که باید بعد از بررسی‌ها این موضوع مشخص شود.