مرگ خاموش پرندگان مهاجر درتالاب‌های مازندران

زهرا اشکیود-  با آغاز فصل سرما و یخبندان در کشورهای مختلف پرندگانی برای زنده ماندن دست به سفری طولانی می‌زنند که در این میان یکی از کشورهایی که این پرندگان مهاجر برای زمستان‌گذرانی انتخاب می‌کنند ایران و شهرهای ساحلی خزر است. برخی از افراد به دلیل ایجاد شرایط سخت محیطی در میانکاله، شالیزارهای خود و نیز تالاب‌های خود را ماندابی می‌کنند و با ریختن غذا برای آنها، موجب توقف این پرندگان در این مکان‌ها می‌شوند و با غافلگیر کردن آنها اقدام به شکار دسته جمعی آنان می‌کنند.

تمامی مردم ایران و جهان چشم انتظار دیدن این پرندگان هستند اما برخی از افراد سوداگر در یک چشم بر هم زدن به سرعت آنها را شکار کرده و از این طریق درآمد هنگافتی را کسب می‌کنند.برای کاهش صید بی‌رویه شکار پرندگان باید به آموزش جوامع محلی پرداخت و برای آنان شغلی جایگزین متناسب با کشاورزی ایجاد کرد تا این پرندگان خسته از سفر برای آیندگان و تمامی مردم جهان باقی بمانند.

علی ابوطالبی فعال محیط زیست و پدر معنوی میانکاله در گفت و گو با حرف، گفت: در سال گذشته حدود هفت میلیون پرنده مهاجر به ایران مهاجرت می‌کردند که از این تعداد حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار قطعه پرنده حضور داشتند. حدود ده سال گذشته (۱۳۸۴) در میانکاله از صد گونه پرنده تالابی آبزی و کنار آبزی مجموعا یک میلیون و ۲۰۰ هزار قطعه سرشماری شد و از آن سال تا کنون هر ساله میانکاله با کاهش جمعیت پرندگان مواجه بود.

ابوطالبی افزود: در آمار سال ۱۳۹۴ حدود ۴۸۰ هزار قطعه پرنده به میانکاله مهاجرت کردند اما در سال گذشته در آخرین آمار برداری حدود ۳۸۵ قطعه پرنده سرشماری شد و نیز در تالاب لپو نیز در گذشته حدود ۳۰ هزار پرنده مهاجرت می‌کردند و با توجه به محافظت فراوان اما در سال گذشته حدود چهار هزار پرنده در لپو سرشماری شد این یعنی ۸۵ درصد در مهاجرت پرندگان کاهش داشتیم.

وی تصریح کرد: در شهرستان فریدونکنار به محیطبانان اجازه آمار برداری برای پرندگان داده نمی‌شود زیرا آنان به دلیل درآمد زیادی که از شکار این پرندگان بدست می‌آورند اجازه حضور محیطبانان را نمی‌دهند.

فعال محیط زیست استان مازندران، یادآور شد: شکارچیان شهرستان فریدونکنار با دام هوایی حدودا هزار پرنده همانند غاز را شکار می‌کنند و با قیمت حدود ۶۰ هزار تومان آن را به فروش می‌رسانند که در این حالت چون درآمد میلیونی بدست می‌آورند اجازه برای آمار برداری داده نمی‌شود.

وی با بیان اینکه محیط زیست در زمینه آموزش منع شکار در شهرستان فریدونکنار فعالیت چندانی انجام نداد، گفت: در بهشهر به دلیل آموزش‌هایی که داده شده خود جوامع محلی توانستند از ۴۸ بال قو و نیز چهار هزار قطعه و ۴۰ گونه پرنده در تالاب ۷۰۰ هکتاری خود مردم با هزینه خودشان از آنها حفاظت کردند.

ابوطالبی با اشاره به اینکه در شهرستان فریدونکنار از چندین روش شکار می‌کنند که خطرناکترین آن روش دام هوایی است، تصریح کرد: طبق آمار صیادان خطرناک حدودا صد نفر هستند که این تعداد شکارچی خطرناک، وجه مازندران و ایران را در سازمان‌های جهانی محیط زیست خراب می‌کنند به طوری که ایران پس از عربستان دومین کشوری است که پرندگان مهاجر را نابود و قتل و عام می‌کند.

وی عنوان کرد: در طی ده سال گذشته حدود هشت میلیون پرنده مهاجر آبزی به کشور مهاجرت می‌کردند اما در حال حاضر فقط دو میلیون پرنده به کشور مهاجرت می‌کنند که مرکز آنها میانکاله، تعداد آن در سال گذشته به ۳۸۰ هزار رسید که اگر این روند ادامه یابد در میانکاله به عنوان بهشت پرندگان آسیا، در طی چند سال آینده پرنده‌ای نخواهیم داشت.

وی افزود: از آنجایی که آب شیرین تالاب میانکاله دبی آن کاهش پیدا کرد و در حال حاضر شوری و پی‌اچ آن همانند آب دریای خزر بوده و با کاهش پی‌اچ آب میانکاله بسیاری از گونه‌های پایین هرم غذایی میانکاله همانند بنتوزها، پلانگتون‌ها، زئوپلانکتون‌ها و میکروارگانیسم‌ها و بقایای گیاهی و جانوری خصوصا جلبک‌های آبزی شناور در آب میانکاله به دلیل شوری از بین رفتند بنابراین پرندگان در ابتدای ورود خود در میانکاله به دلیل وجود مواد غذایی کاذب در آنجا و نیز شرایط زیست سخت‌تر در میانکاله به آنجا روی می‌آورند و در واقع دچار مرگ خاموش می‌شوند.

این فعال محیط زیست، پیشنهاد داد: اگر بتوانیم پرنده‌نگرها را وارد استان کرده و از آنها بهره برداری اکوتوریستی و پرنده‌نگری کنیم هر چند در سال‌های نخست درآمد اندک باشد اما در آینده می‌تواند بسیار منافع مادی و معنوی ایجاد کند.

ابوطالبی تأکید کرد: باید محیط زیست آموزش در شهرستان فریدونکنار را آغاز کند و عناصری از جوامع محلی با روش‌های خودشان برای حفاظت از پرندگان مهاجر استفاده کند و باید آنان را با طبیعت همسو کنیم. اگر افرادی ناآگاه باشند می‌توانند از سوداگری و شکاری این چنینی دست بردارند چراکه نمی‌توان محیط زیست و انفال عمومی تمامی مردم جهان و حتی آیندگانی که حق استفاده از آنها را دارند را نباید به آنها اجازه دهیم که به دلیل طمع و درآمد هنگفت خود این پرندگان کمیاب را از بین ببرند در حالی که آنان برای معیشت خود می‌توانند از روش‌های جدیدی برای کسب درآمد به جز شکار پرندگان استفاده کرده و معیشتی جایگزین را انتخاب کنند.

همچنین سلمان نیکپور مسئول انجمن قوهای مهاجر سرخ رود در گفت و گو با حرف، گفت: از آنجایی که در روش‌های صید پرندگان همانند کرس، گِذر و شب دام، کنترلی در گونه‌های پرندگان شکار شده وجود ندارد و همچنین بر تعداد و میزان پرندگان شکار شده هم نظارتی وجود ندارد می‌تواند آسیب غیرقابل جبرانی بر طبیعت وارد آورد.

نیکپور افزود: از آنجایی که در سال گذشته طی نشستی تعاملی با دامگاه‌داران تصویب شد که هر دامگاه‌دار باید یک دام کِرس داشته باشد اما امسال کسی از صیادان به این مصوبه تمکین نکرد و هر کدام از آنها دو الی سه دام کرس دارند که در این روش می‌شود همه گونه پرندگان همچون مرغابی، غاز، خوتکا و فیلوش و غیره را شکار کرد.

وی تصریح کرد: امسال با توجه به ۳۷۰ گونه پرنده‌ای که در استان مازندران شناسایی شده است تا کنون بالغ بر یک میلیون بال پرنده مهاجر وارد این استان شدند.

مسئول انجمن قوهای مهاجر سرخ رود، یادآور شد: در جلسه‌ای که با حضور اعضای شورای تأمین استان برگزار شد که طی مصوبات آن باید بازار فریدونکنار توسط شهرداری این شهرستان ساماندهی شود و نیز در این جلسه مصوب شد که هر دامگاه‌دار باید روش کِرِس خود را از بین برده و  به جای آن از صید سنتی دوماچال و یک گِذِر بهره ببرد و همچنین  یاداوری شد که تمام دام‌های هوایی در دشت‌ها که به شب دام معروف است باید جمع شود.

وی افزود: محیط زیست بر اساس مصوبات شورای تأمین در حال اجرایی کردن آن است و اخطار اول از طریق شهرداری فریدونکنار به بازار فروش پرندگان فریدونکنار داده شد و نیز به دامگاه‌داران اخطار کتبی برای جمع آوری روش کرس در چند روز گذشته داده شد و برای اجرایی شدن این مصوبات باید دو الی سه بار اخطار داده شود و در صورت اجرا نکردن مصوبات از طریق مراجع قضایی و انتظامی الزامات قانونی  آن را انجام دهند.

مسئول انجمن قوهای مهاجر سرخ رود، گفت: در حال حاضر اصلی‌ترین مشکلاتی که در زمینه شکار پرندگان وجود دارد آن است که بر میزان صید و شکار و نوع گونه‌ای که شکار می‌شود هیچ نظارت و کنترلی وجود ندارد. در واقع سازمان محیط زیست باید و حتما بر گونه مورد شکار و میزان شکار کنترل داشته باشد که می‌توان از طریق مختلف مثل جمع‌آوری دام‌های غیرمجاز و غیرقانونی مثل کِرِس و شب دام، مجوز دادن و شناسنامه‌دار کردن افراد صیادی که قانونی به صید می‌پردازند اقدامانی مناسب را اعمال کند زیرا وقتی فرد صیاد شکارش را به بازار فروش می‌برد مشخص می‌شود که شکارش قانونی یا غیرقانونی است و از این طریق می‌توان بر میزان و نوع گونه شکار شده کنترل کرد.