به بهانه ژیمناستیک؛ از قائم‌شهر تا پاریس

ساری-اسحق پاک نیا / شهرستان پرجمعیت قائم شهر، اگرچه شهر کارگری است، اما ورزش در این شهرستان سرآمد است، لوچو، کشتی، فوتبال، شطرنج، شنا و ژیمناستیک در قائم شهر در عرصه های بین المللی و ملی حرف های بسیاری برای گفتن دارند.

سید حمید رضا هاشمی متولد آبان ۱۳۵۳ از منطقه کوچکسرای شهرستان قائم‌شهر در استان مازندران که پدرش مدیر فنی بیمارستان ولیعصر قائم‌شهر و مادر خانه‌دار بود. علاوه بر آن پدرش در یکی از رشته‌های ورزشی ژیمناستیک نیز فعالیت داشت و عضو تیم ژیمناستیک استان مازندران و کارگری در زمان گذشته بود. حالا سید حمیدرضا تنها داور بین المللی ایرانی بود که در المپیک امسال در پاریس حضور داشت. به همین بهانه گفت وگویی با او انجام دادیم.

چطور رشته ژیمناستیک را در قائم شهر انتخاب کردید؟

اکثر افراد ژیمناستیک‌ کار در قائم‌شهر، فعالیت ورزشی این رشته را از منطقه کوچکسرا توسط علی محمودی بنیان‌گذار این رشته در قائم‌شهر آغاز می‌کنند. در گذشته تمامی افرادی که در کارخانه نساجی فعالیت داشتند در این رشته نیز با همدیگر ورزش می‌کردند. علاوه بر آن سربازان روس و نیز مهندسان آلمانی که در کارخانه شماره ۱ و ۲ بودند برخی از تمرینات ژیمناستیک را به شکل اجباری زیر نظر آنان انجام می‌دادند. در طی سالیان سال این رشته همچنان ادامه دارد.

روزی پدرم به من پیشنهاد ثبت نام در باشگاه ژیمناستیک را داد با توجه به آنکه پسری خجالتی بودم به پیشنهاد پدر اهمیتی ندادم اما پس از گذراندن دوره راهنمایی ابتدا به اجبار پدر در باشگاه ثبت نام شدم تا بازه سه ماه تابستان را بگذرانم اما باتوجه به علاقه خودم و برادرم در طی همان سه ماه پیشرفت زیادی در این رشته بدست آوردیم.

با توجه به آنکه دانش‌آموز با استعدادی بودم، پدرم با تعهد به اینکه نمراتم افت پیدا نکند و پیشرفت در تحصیلاتم، با ادامه فعالیت ورزش ژیمناستیکم موافقت کرد. در ادامه نیز هم تحصیلاتم را به سرانجام رساندم و نیز ورزشم را ادامه دادم.

با کدام مربیان در قائم شهر و استان همکاری داشتید و در چه مسابقاتی شرکت کردید؟

مربیانی که با من کار کردند ابتدا حجت‌الله محمودی که در نساجی کار می‌کرد و در اوقات فراغت آموزش ژیمناستیک انجام می‌داد، پس از مدتی به سراغ شخصی به نام بیژن زمان بخت رفتم و نزد وی نیز از نظر فنی تخصصی کار کردم.

در سال بهمن ۱۳۶۵ مسابقات آزمایشگاهی به عضویت تیم ژیمناستیک قائم‌شهر پذیرفته شدم و در شهرستان بابل در مسابقات آن دوران شرکت کردم. با توجه به حضور خوبی که داشتم در نهایت منجر به تشویق بزرگان جمع شد و این موجب شد تا علاقه‌ام به این رشته افزایش پیدا کند به طوری که در سال بعدش نفر سوم مسابقات و برای قهرمانی کشوری انتخاب شدم. این در حالی بود که در آن دوران اوج جنگ بود و مسابقات محدود برگزار می‌شد. لیگ استانی و کشوری وجود نداشت. با توجه به موقعیت آن دوران در فقر امکانات نیز بسر می‌بردیم و حتی امکانات اولیه برای تمرین نداشتیم. پس از پایان جنگ گرچه اوضاع بهبود پیدا کرد. در همین حین با عضویت تیم دبیرستان وارد تیم فدراسیونی مازندران و جوانان و نیز در تیم‌های آزمایشگاهی حضور داشتیم. در سال ۷۸ مسابقات آزمایشگاهی المپیاد دانش‌آموزی مشهد و سال چهارم دبیرستان نیز اجازه شرکت در مسابقات را نداشتم و پس از کنکور چون رشته مورد نظرم قبول نشدم به خدمت سربازی در شهرستان مهاباد رفتم و در حین سربازی کنکور پذیرفته شدم و پس از آن مرخصی تحصیلی از سربازی گرفتم و در شهریور سال ۱۳۸۳ در دانشگاه آزاد قائم‌شهر مشغول تحصیل شدم.

چه عنوان‌هایی را کسب کردید؟

علیرغم عناوین و قهرمانی‌ استانی و در کشور، عضو تیم ملی انتخاب نشدم اما در مسابقات لیگ انتخابی کشور در قالب تیم مازندران نیز مقام اول را کسب کردم.

در مسابقات قهرمانی کشور بهترین عنوانی که داشتم در زاهدان ششم بود و در جوانان یک بار شرکت کردم و مقام نیاوردم و در لیگ باشگاه‌های کشور نیز حضور داشتم.

چطور وارد بخش داوری شدید؟

در سال ۷۳ نخستین بار رتبه مربیگری و داوری را در شهرستان ساری مدرک درجه سه را زیر نظر استاد علاوی و سال ۷۸ مدرک داروی خود را در استان یزد زیر نظر استاد جمال خیابانی دریافت کردم. وی نخستین داور ایرانی بود که در سال ۱۹۹۸ در بازی تایلند قضاوت کرد و پس از آن نخستین درجه داوری خود را در سال ۱۳۸۱ در شهرستان مشهد زیر نظر استاد ناصر گلچین دریافت کردم. در سال ۱۳۸۲ فرصتی رخ داد تا در فراخوان آزمون داوری در استان تهران شرکت کنم که در این آزمون اگر فردی جز سه نفر می‌شد، می‌توانست در کلاس داوری بین‌المللی شرکت کند که به اتفاق مرحوم محمود عباسی از استان گلستان با همدیگر در این آزمون شرکت کردیم که من مقام سوم و وی مقام اول را کسب کرد. بنابراین جز سه نفر اول برای شرکت در کلاس‌های بین‌‌الملی شدیم. در ادامه در سال ۸۲ دوره ۱۰ کشوری را شرکت کرده و موفق به قبولی در آن دوره نیز شدم که پس از آن به مسابقات قهرمانی کشور برای داوری دعوت می‌شدم. همچنین در ۱۳۸۵ نیز قوانین داوری به حالت رکوردی تغییر کرد و نیاز به شرکت در کلاس‌های دیگری شد. دو سال ایران میزبان مسابقات بین‌المللی بود. اولین کلاس‌های بین‌الملی در همان دوران بود. در آن دوران به کویت اعزام شدیم که در پایان من رتبه دوم با درجه سه بین‌المللی را کسب کردم. در واقع کت‌گوری درجه سه، چهار و یک است و کت‌گوری سه نداشتیم که با اختلاف ناچیز رتبه سوم را هم بدست آوردیم. هر سال قوانین داوری نیز عوض می‌شود و پس‌ از المپیک دوره‌های بین قاره‌ای برای داوران بین‌المللی برگزار و قوانین جدید آموزش داده می‌شود. من سیکل ۱۱ را با نمره برتر پذیرفته شدم.

داوران هر مرحله پس از المپیک باید در آزمون‌های مرتبط با داوران بین‌المللی شرکت کنند که حدود ۶ سیکل داوری بین‌المللی را شرکت و قبول شدم. در سال‌های نخست کلاس‌های داوری، ۴۰ ساله بود. حدود ۶۰ سال این مقرارت و آزمون‌ها وجود دارد و در تمامی جهان به یک شکل قوانین و مقررات اجرا و داوری می‌شود.

چه مقام‌هایی در کت‌گوری بدست آوردید؟

در بسیاری از موارد کَت‌گوری من به دلیل برخی قوانین در حوزه داوری عملی ارتقا پیدا نمی‌کرد و در واقع عنوان می‌شد، میدان داوری میدان علم و عمل است. در نهایت در آزمون سیکل جدید در کشور سوئیس در مقر اف‌ای‌جی موفق به کسب کت‌گوری دو شدم و در ادامه در طی سال‌های ۲۰۲۰ الی ۲۰۲۱ به دلیل شرایط کرونا این آزمون‌ها به تعویق افتاد که در سال ۲۰۲۲ در آزمون جدید، کت‌گوری دو را تثبیت کردم.

در چه کشورهایی قضاوت داشتید و داوران چطور انتخاب می‌شوند؟

در بیش از ۳۰ کشور قضاوت بین‌المللی انجام دادم و همچنین از ابتدای سال ۲۰۱۸ تاکنون عضو کمیته آسیا در رشته ژیمناستیک مردان هستم.

برای مسابقات المپیک هنگامی که در سال ۲۰۱۸ میلادی با دبیر وقت صحبت شد که ما بتوانیم در المپیک علاوه بر ورزشکار داور نیز ارسال کنیم که با توجه به قوانین مربوطه برنامه‌ریزی برای مسابقات و مکان‌های مناسب داوری انجام شد به طوری که سهمیه المپیک توکیو در سال ۲۰۲۰ برای گرفتن سهمیه داوری تلاش زیادی صورت گرفت اما شرایط برای قضاوت سهمیه المپیک پاریس به من داده نشد و مجددا برای مسابقات ۲۰۲۴ برنامه‌ریزی شد. با توجه به آنکه در دنیا چندین هزار داور بین‌المللی داریم که ۳۰۰ نفر آنان برای المپیک ۲۰۲۴ مورد بررسی قرار گرفتند. برای هر المپیک نیاز به ۵۴ داور است. خوشبختانه من جز آن تعداد داوران انتخابی از کل دنیا برای مسابقات المپیک پاریس بودم.

داوران در المپیک چطور انتخاب می‌شوند؟

در مسابقات المپیک ۴ مرحله دارد که مرحله نخست مقدماتی است و براساس قرعه مشخص می‌شود که در چه بخشی قضاوت صورت گیرد. در المپیک پاریس دو مرحله پارارل قضاوت کردم و مرحله سوم که فینال قهرمانان قهرمانان در بخش خرک حلقه قضاوت داشتم و مرحله آخر فینال تک وسایل  است که براساس قانون اگر کشوری تک فینالیست دارد در آن وسیله نمی‌تواند داوری جریمه داشته باشد به جز وسیله پرش خرک که مهدی الفتی از ایران فینالیست بودند که من در یکی از این وسایل می‌توانستم قضاوت داشته باشم. گرچه خوشبختانه در هر چهار مرحله به عنوان نماینده خوبی از ایران معرفی شدم و از عملکرد خودم راضی هستم.

حضور ایران را در سایر کشورها چطور ارزیابی می‌کنید؟

حضور ایران برای سایر کشورها بسیار ناباورانه بود که این نشان از پشتوانه داوری با عملکرد بالا در ایران دارد. جوانان با انگیزه ایرانی زیادی برای حضور در المپیک‌های جهانی هستند به شرطی که حمایت شوند.

حضور داوران ایرانی در کرسی‌های بین‌المللی چه کمکی به ورزش ایران می‌کند؟

حضور ورزشکاران و داوران ایرانی در کرسی‌های بین‌المللی، می‌تواند بسیار به ورزش ایران کمک کند به طوری که اگر تغییراتی که در کادر فنی ایجاد می‌شود را سریع‌تر‌ به سرمربی‌های ورزشکاران ایرانی اطلاع دهند و دوم اینکه آنالیزی و قوانینی که داوران تیم‌ ملی می‌توانند به سرمربی و ورزشکاران بدهند بسیار موثر است.

بهتر آن است که دانش فنی سرمربیان و ورزشکاران را به سمت دانستن برخی قوانین ببریم که بعضا مجبور به اجرای برخی جرایم نشوند که از حقشان باز بمانند.

مورد سوم در خصوص احقاق حق ورزشکاران ایرانی است که اگر در بخشی حقی از ورزشکارانمان ضایع شود، این داوران وارد عمل شده و برای ورزشکارانمان مطابق با آنچه که در قانون آمده احقاق حق کرده و آنان را حمایت کنند.

در داوری المپیک سطح بسیار بالایی اعمال می‌شود و داوران نمراتشان بسیار نزدیک است و احتمال اشتباه بسیار ناچیز و این نشان از آن دارد که وقتی‌ فردی وارد میدان داوری می‌شود، علاوه بر تجربه خوب داوری به دانش داوری مسلط و نیز باید خون‌سرد باشد و هیجانی عمل نکند زیرا نمرات داوران آنالیز و با حتی یک اشتباه از قضاوت در مسابقات حذف می‌شود.

چه ارتباطی بین داوری و مربیگری وجود دارد؟

داوری و مربیگری همانند دو بال کسی است که قصد پیشرفت در ژیمناستیک را دارد. بنابراین نمی‌توان مربی خوبی بود اما اطلاعاتی از داوری نداشته باشید ویا اینکه داور خوب باید مربیگری را هم بیاموزد. برای داوری درست باید تکنیک‌های مربیگری را بشناسی که اگر ورزشکاری مسابقه را درست اجرا نکرد به خطای تکنیکی آن ورزشکار پی ببرد و امتیاز بدهد.

در خصوص داوران مازندرانی بفرمائید؟

من اولین داور تاریخ ورزش المپیک مازندران هستم و تاکنون مازندران در هیچ رشته‌ای داور بین‌المللی نداشت.

اما چند ماه بعد نیز در رشته کشتی نیما صادقی و خانم خندان در رشته تیر و کمان موفق به کسب سهمیه داوری المپیک شدند.

ما در مسابقات المپیکی و پارالمپیکی تا کنون در کلیه رشته‌های ورزشی در سطح کشور داور نداشتیم. از میان ۵۲ رشته‌ ورزشی که در ایران فعال است در ۱۴ رشته سهمیه المپیک دریافت کردیم که باید به این رشته‌ها در سهمیه المپیک به عنوان بزرگ‌ترین رویداد ورزشی پرداخته شود.

در طی ده سال گذشته شاکله اصلی تیم‌های ورزشی اکثرا از قائم‌شهر بودند به طور مثال دو نفر از تیم ملی جوانان و سه نفر از تیم ملی بزرگسالان و نیز نوجوانان ۴ ورزشکار حضور داشتند.

در ورزش یک بخش رشد و بخشی دیگر گسترش است که در قائمشهر رشد و توسعه مناسب است ضمن آنکه در استان نیز این معقوله توسعه پیدا کرد.

در سال گذشته در المپیاد مستعدان کشور در تبریز، چندین مدال کشوری توسط دختران ژیمناستیک قائم‌شهر و بابل کسب شد.

چرا کارخانه ژیمناستیک سازی از گذشته تاکنون ادامه دارد؟

مربیان پیشکسوت دانش ژیمناستیک را به جوانان انتقال دادند و نیز مربیان جوان در جایگاه مناسب در شهرهای مختلف بکارگیری شدند. در رده بین‌المللی وقتی عنوانی کسب می‌شود نیاز به انعکاس در جامعه دارد.

هنگام آغاز فعالیت ورزشی برای خودم هدف تعیین کردم و به دنبال ارتقاء شاگردانی در سطح استان شدم و پس از چند سال که ورزشکارانم در سطح استان بودند برای مدال‌آوری در سطح کشور برنامه‌ریزی کردم.

در سال ۷۳ که توسط مرحوم حلاوی درجه ۳مربیگری را دریافت کردم در سال ۷۶ زیر نظر مربی ارمنی در شهر اراک به نام آرمین اسکوریان که مربیگری درجه ۲ را قبول شدم و درجه یک را در سال ۸۱ زیر نظر مرحوم هلاوی و طاهر خوانی قبول شدم طی دهه ۸۰دوره طلاییمان بود.

زیرا در تمامی گروه‌های سنی ورزشکارانی از گروه نفر و نیز عضو تیم ملی در مسابقات حضور داشتند.

در سال ۱۳۸۷ در اردوهای منتخبان سطح بندی کشوری شرکت کردم و در سال ۱۳۸۸ به عنوان مدیر منتخب سطح‌بندی زیر ۱۴ سال ایران انتخاب شدم و مجددا در سال ۱۳۸۷ به عنوان مربی گروه سنی جوانان انتخاب شدم و در مسابقات قهرمانی آسیا آذر ماه همان سال برای نخستین بار در سوریه شرکت کردیم که تیم ایران ۱۰ مدال را کسب کرد که از نظر تیمی رتبه اول را بدست آوردیم و در سال ۹۶ به عنوان آنالیزور و مربی تیم ملی بزرگسالان انتخاب شدم که تاکنون ادامه دارد.

در زمانی که به عنوان آنالیزور حضور داشتم برنامه‌ای برای سطح‌بندی اینکه در طی چند سال آینده ورزش در چه سطحی قرار گیرد که در بازی‌های آسیایی در سال ۱۳۹۸ در جاکارتا به عنواینی که برایش برنامه‌‌ریزی کردیم رسیدیم.

به طور کلی به ۹۵ درصد اهداف خود در تیم ملی رسیدیم.

چه احساسی پس از قهرمانی دارید؟

هنگامی که ورزشکاری مدال کسب می‌کند و همگان تبریک می‌گویند احساس غرور به انسان دست می‌دهد و به طور کلی وقتی مردم خوشحال می‌شوند با شادی جامعه حس خوبی به مربیان و کادر دست می‌دهد.

رویکرد مردم جامعه بسیار خوب است خصوصا در مازندران، تمامی رشته‌های ورزشی نهادینه شده هستند. با کسب موفقیت یک ورزشکار، مردم نیز با شادی خود، در این موفقیت خودشان دخیل می‌دانند.

آموزش داوران بین‌المللی در ایران چگونه است؟

در آسیا دو دوره مسابقات داوران آنلاین را در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ برگزار کردیم و امسال نیز در آذرماه یک سمینار آنلاین با نرم افزار زوم برگزار خواهد شد که تمامی داوران و مربیان و ورزشکاران می‌توانند شرکت کنند تا قوانین جدید را به آنان آموزش می‌دهم. در داخل کشور نیز به مربیان و داوران داخی آموزش می‌دهم.

در استان مازندران هیئت ژیمناستیک، کارگاه‌های داوری برای مربیان و داوران برگزار می‌کند که من یکی از مدرسان هستم.

مازندران یکی از استان‌هایی است که در زمینه آموزش پیشرو است. از چندین سال گذشته کلاس‌ها و کارگاه‌های مختلفی برگزار می‌کند که عامل موجب رشد و توسه مربی و ورزشکاران می‌شود.

در این مسیر چه افرادی حمایتتان کردند؟

در این مسیر بسیار از افراد حمایت کردند از جمله مسئولان و حتی رقبایی که انگیزه مثبتی برای پیشرفتم به من دادند. از تمامی مسئولان تشکر می‌کنم.

مربیگری در رده قهرمانی شغلی بسیار سخت است که نیاز به همراهی و حمایت خانواده دارد. همسرم نیز در رشته ژیمناستیک فعالیت دارد و خود داور نیز است اما برای رشد ورزش و طی این مسیر سخت بسیار حمایت کردند.

امیدوارم برای نسل‌های بعد از من این سپاسگزاری وجود داشته باشد و آن کمک‌های آن‌ها شامل کمک حال نسل‌های آینده‌ای که به دنبال طی این مسیر است باشند.