بحران سالمندی با شعار حل نمی‌شود

یک جامعه‌شناس می‌گوید؛ در خصوص مواجه با چالش سالمندی با شعارها و وعده تسهیلات و وام که اقدامات پایداری نیست برگی از درخت نمی‌افتد، در این حوزه باید ۲۰ الی ۳۰ سال کار کنیم به این صورت که سیاست‌های همسو و همسان در جهت ترغیب مردم به افزایش جمعیت ایجاد شود.

به گزارش حرف مازندران _ طی سال‌های اخیر همواره هشدارهایی در خصوص افزایش پیری جمعیت در کشور به گوش می‌رسد، اینکه با گذر زمان تاثیرات منفی حاصل از کاهش تولد و افزایش سالمندی بیش از پیش پدیدار می‌شوند.

افزایش پیری جمعیت در جامعه قطعا عواقبی از قبیل افزایش هزینه‌های سلامت، کاهش امنیت دفاعی کشور، کاهش روح شادابی و نشاط در جامعه و غیره دارد، در حال حاضر برای هرگونه برخورد پیشگیرانه خیلی دیر است ولی می‌توان با این پدیده رو به افزایش مقابله کرد.

شهرام ملانیا جلودار استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور استان مازندران در گفت‌وگو با حرف مازندران، در این باره اظهار می‌کند: سالمند فردی است که سنش از مرز ۶۰ سال عبور کرده باشد، پیری جمعیت نیز به این مفهوم است که نسبت سالمندان به جمعیت خردسال از ۳ تا ۱۴ سال افزایش پیدا کند.

وی اضافه می‌کند: زمانی که تغییرات تعداد افراد بالاتر از ۶۰ سال در کفه سنگین ترازو بگیرد و ما افزایش محسوس را در این زمینه در جامعه حس کنیم، باید بدانیم که جمعیت کشور رو به پیری رفته و یا به‌عبارتی کشورمان دچار مهم‌ترین پدیده‌ای شده که در قرن بیست و یکم شده در جهان وجود دارد.

*از یکنواختی تا افزایش

ملانیا با بیان اینکه طبق بررسی‌های جمعیت‌شناسی در کشور نسبت جمعیت سالمند از سال ۱۳۳۵ تا سال ۱۳۷۵ از آهنگ یکنواختی برخوردار بود، ادامه می‌دهد: جمعیت سالمند کشور پس از کاهش در سال‌های ۱۳۴۵ تا سال ۱۳۶۵، از سال ۱۳۷۵ افزایش پیدا کرد، این افزایش به‌دلیل اعمال سیاست‌های مختلف جمعیتی است که فراز و نشیب‌هایی را به‌وجود می‌آورد.

این استاد جامعه‌شناسی، عنوان می‌کند: کاهش موالید یکی از مواردی است که به افزایش پیری جامعه در پی کاهش سهم کودکان کمک می‌کند، به‌عبارتی استفاده از دستاوردهای پزشکی و بهداشتی را افزایش داده و شاهد کاهش مرگ و میر در بزرگ‌سالان خواهیم بود که خود منجر به افزایش جمعیت سالمندی می‌شود.

*افزایش ۶ برابری جمعیت سالمند در طی ۵۰ سال

وی همچنین اعلام می‌کند: جمعیت سالمندان ایران از بیش از یک میلیون و ۱۷۰ هزار نفر از سال ۱۳۳۵ به ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۵ رسیده به‌عبارتی دیگر جمعیت سالمند بیش از ۶۰ ساله طی نیم قرن ۶/۳ برابر افزایش داشته، در حالی که این مورد جهان با افزایش ۴/۲ برابری همراه بود.

ملانیا با اشاره به علت افزایش سالمندی در کشور، یادآور می‌شود: کاهش میزان باروری، افزایش سن ازدواج، کاهش تمایل جوانان به ازدواج، ناباروری بانوان، اشتغال بانوان و غیره از مواردی است که موجب کاهش موالید و گاها ترویج فرهنگ تک‌فرزندی به‌خصوص در میان متولدین دهه ۶۰ شده است.

*برخی مجرد از دنیا می‌روند!

استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور استان مازندران با بیان اینکه امروزه تعداد زیادی از دختران و پسران ما در جامعه مجرد بوده و برخی حتی مجرد از دنیا می‌روند، تاکید می‌کند: علاوه بر این اخیرا شاهد آمار بالای طلاق بعد از گذشت چندین سال از زندگی مشترک هستیم که موجب می‌شود تا زنان جوان در فرایند باروری قرار نگیرند.

وی اضافه می‌کند: از طرفی رخداد حوادث و سوانح که برای مردان جوان اتفاق افتاده و باعث مرگشان می‌شود روی کاهش موالید در کشور اثرگذار است، همه این موارد دست به دست هم داده تا از یک جایی به بعد به‌جای رشد سالم جمعیت شاهد رشد در بخش سالمندان باشیم.

*افزایش ۲ برابری نسبت سالمندی در ۲۰ سال آینده

ملانیا تصریح می‌کند: به گفته دکتر محمد اسماعیل اکبری مشاور عالی وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی؛ در سال اول انقلاب نرخ رشد جمعیت در کشور حدود ۳ درصد بود به این معنا که جمعیت سالانه نسبت به سال قبل افزایش پیدا می‌کرد اما در دهه ۶۰ تا دهه ۸۰ می‌بینیم که این رقم به حدود یک و نیم درصد و در سال ۱۳۹۸ به کمتر از یک درصد رسیده، همچنین نرخ جمعیت در سال ۱۳۹۹ نیز به ۰/۶ رسید که باعث کاهش جمعیت در کشور شده و زنگ خطر است تا جایی که انتظار می‌رود که نسبت سالمندی در ۲۰ سال آینده به دو برابر برسد، پیش‌بینی‌ها نیز حاکی از آن است که در سال ۱۴۳۰ تعداد سالمندان به بیش از ۲ برابر می‌رسد.

این جامعه‌شناس، با تاکید بر اینکه برای حل این معضل باید تدابیری صورت بگیرد، اظهار می‌کند: قطعا راهکار شعارهایی با عنوان طرح جوانی و حمایت از جمعیت خانواده نیست، این مباحث خنده‌دار است و به آن عمل نمی‌شود، امروز اگر جمعیت جوان ما از شغل مناسب، سلامت جسمی و روانی کامل برخوردار نباشند، چطور می توانند تشکیل خانواده بدهند!

*لزوم کاهش تبعات منفی افزایش سالمندی

وی با بیان اینکه همه ما می‌دانیم که جلوی جریان طبیعی سالمندی را نمی‌توان گرفت، می‌گوید: باید جلوی افزایش سالمندی و آثار منفی آن را بگیریم، به این صورت که راهبردهای در خصوص کاهش فوت مردان در سوانح مختلف در نظر بگیریم، اقداماتی برای تقویت روحیه بازنشتگان در کشور انجام دهیم تا کنترل در برابر نوسانات اقتصادی صورت بگیرد.

ملانیا ادامه می‌دهد: همچنین برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در حوزه‌های مختلف؛ رفاهی، اجتماعی و فرهنگی برای جمعیت سالخورده و سالمند با تکیه بر بعد کیفی و اجرای تمهیداتی در راستای ایجاد یک زندگی سودمند برای سالمندان با توجه به مهارت و توانایی‌هایشان از راهکارهای دیگر کاهش آثار منفی افزایش جمعیت سالمندی در کشور است‌.

*سیاست کاهش هزینه‌ها جواب می‌دهد

عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مازندران با اشاره به راهکار مهم، اعلام می‌کند: اگر واقعا کشور می‌خواهد این مسئله را حل کند سیاست کاهش هزینه فرزندان را همچون۴۰ سال قبل را در پیش بگیرد تا والدین دغدغه مالی نداشته باشند، با این شعارها و وعده تسهیلات و وام که اقدامات پایداری نیست برگی از درخت نمی‌افتد، در این حوزه باید ۲۰ الی ۳۰ سال کار کنیم به این صورت که سیاست‌های همسو و همسان در جهت ترغیب مردم به افزایش جمعیت ایجاد شود.

وی در پایان عنوان می‌کند: در خصوص هزینه‌های غیرقابل کنترل مسکن، هزینه میلیونی ثبت ازدواج، هزینه نجومی بیمارستان برای تولد فرزند، باید بررسی صورت بگیرد، که آیا مردم ما با درآمد اندک قادر به پرداخت این هزینه‌ها هستند! همه دستگاه‌های مرتبط و دولت باید اقداماتی همسو با هدف کمک به کاهش روند پیری در جامعه در پیش بگیرند.

گفتنی است؛ همه ما می‌دانیم طی سال‌های گذشته با افزایش تحریم‌های اقتصادی، بلاهای طبیعی و همچنین شیوع بیماری کووید ۱۹، در نتیجه فشارهای اقتصادی، مردم مشکلات معیشتی فراوانی را متحمل شدند تا جایی که توان فرزندآوری را از دست دادند، نه روحیه‌اش را دارند و نه درآمدش را!! و این مهم‌ترین عامل در افزایش پیری جمعیت به‌ویژه در استان مازندران است.