خرس مازندران ؛ نگین حیات وحش ایران

به گزارش حرف آنلاین ؛ خرس مازندران در بسیاری از مناطق شمالی کشور پراکنده‌ است و اگرچه برخی‌ها معتقدند نفس نسل آنان در جنگل‌های شمال به شماره افتاده ، اما در سال‌های اخیر تصاویر زیادی از خرس‌ها در مناطق مختلف مازندران ثبت شده و امیدها را برای بقای این گونه جانوری افزایش داده است.

محیط زیست مازندران جمعیت خرس‌های قهوه‌ای را که از غرب تا شرق استان پراکنده است را «خوب» توصیف می‌کند اما تعداد این گونه جانوری که در مازندران زیست می‌کند، مشخص نیست. خرس‌های قهوه‌ای را حیوان همه چیز خوار می‌نامند و غذای آن‌ها شامل طیف وسیعی از گیاهان و حیوانات است که به وفور در ارتفاعات مازندران به چشم می‌خورد.

خرس مازندران یکی از گوشتخوارانی است که تلاش های حفاظتی و پژوهشی گسترده ای در سرتاسر حوزه انتشار این گونه در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی به آن اختصاص یافته است. با این حال، این گونه در محدوده قفقاز و خاورمیانه به شدت کمتر از سایر بخش های محدوده پراکنش خود مورد بررسی قرار گرفته است.

همچنین به گزارش انجمن یوزپلنگ ایرانی، اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN در برنامه عمل حفاظت از خرس ها در سال ۱۹۹۹، به گفتن عبارت “جمعیت کوچک” درباره خرس های ایران بسنده کرده و حتی برخی وب سایت ها، خرس های خاورمیانه را تقریبا منقرض شده پنداشته اند.

از سال ۱۳۸۵ خرس قهوه ای به عنوان یکی از گونه های گوشتخواران بزرگ جثه ایران در برنامه های مطالعاتی انجمن یوزپلنگ ایرانی بوده و برنامه های متعددی برای حفظ آن در مناطق مختلف ایران، بخصوص منطقه حفاظت شده البرز مرکزی شمالی و استان لرستان به عنوان ۲ نماینده البرز و زاگرس درحال اجرا می باشد. تیم مستندسازی انجمن نیز طی سال های اخیر درحال تولید مستندی درباره زندگی این زیرگونه کمتر شناخته شده کشورمان می باشد.

نقشه های موجود در اتحادیه جهانی حفاظت نیز به صورت نادرستی بیان نموده که خرس ها در بخش های عظیمی از ایران منقرض شده اند، درحالیکه خرس های ایران هنوز در بخش های گسترده ای پراکنش تاریخی خود را همچنان حفظ کرده اند.

ازسوی دیگر، طی یک قرن اخیر، تنها حدودا ۱۰ مقاله علمی در مجامع علمی درباره خرس های قهوه ای خاورمیانه و قفقاز منتشر شده است که نشان از ضعف دانش موجود دارد. درعین حال، سه مقاله تا به حال درباره خرس قهوه ای در ایران به چاپ رسیده است.

درخصوص جمعیت خرس قهوه ای در ایران نیز آمار قابل اتکایی وجود ندارد، بطوریکه کارشناسان قدیمی جمعیت خرس قهوه ای را ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ عدد برای کل کشور می دانند، هرچند که بعید است این آمار منطقی باشد.

نخستین پژوهش دانشگاهی خرس قهوه ای در سطح تحصیلات تکمیلی نیز در ایران مربوط به سال های اخیر می باشد که درسال ۱۳۸۶ صورت گرفت. با این حال، خرس قهوه ای موفق به جلب توجه محققان ایرانی در سال های اخیر شده و درحال حاضر، حدود پنج پایان نامه تحصیلات تکمیلی در این مورد توسط محققان جوان ایرانی درحال اجرا می باشد.

جریمه شکار خرس مازندران این اواخر به صورت قابل توجهی افزایش یافته و به ۵۰۰ میلیون ریال رسیده است که شاید بتواند گامی در جهت اعمال بازدارندگی مناسب برای شکار غیرمجاز آن در زیستگاه ها باشد. برخلاف بسیاری از کشورها که نمایش خرس های قهوه ای در سطح خیابان ها و رقص و نمایش آنها مشکلی جدی است، این پدیده در ایران بسیار کمتر دیده می شود و امروزه به احتمال کمتر از ۴۰ خرس در ایران در اسارت هستند، هرچند که بیشتر آنها نیاز به ارتقای شرایط نگهداری و بهداشتی دارند.

خرس قهوه ای مازندران

زیستگاه خرس قهوه‌ای درمناطق کوهستانی مازندران است و رها بودن آنها در طبیعت تصویر زیبایی را ایجاد می‌کند.

این گونه ی گوشتخوار با جثه‌ای بزرگ مورد توجه محیط‌بانان است و از این جمعیت صیانت می‌شوند و مازندران ۲۰ منطقه حفاظت شده و ۵۰ پاسگاه محیط‌بانی دارد که تمام گونه‌های حیات وحش درکنترل حفاظت محیط زیست استان قراردارند.

خرس مازندران جثه بسيار بزرگی دارد و دارای گوش‌ها كوچک، گرد و دم نامشخص است. اين خرس رنگی متفاوت از قهوه‌ای تيره تا زرد بور دارد. در مناطق غرب ايران، رنگ اكثر خرس‌ها روشن‌تر از مناطق شمالی است. بچه‌ خرس ها عموماً قهوه‌ای تيره‌اند و در ناحيه يقه آنها قسمت روشنی مانند خرس سياه مشاهده می شود.

سر و تنه آن ۱۷۰ تا ۲۵۰ سانتی متر، دم آن ۶ تا ۱۴ سانتی متر، ارتفاع آن ۹۰ تا ۱۱۰ سانتی متر و وزن آن ۱۰۰ تا ۲۵۰ كيلوگرم بوده و جثه خرس ماده بسيار كوچك‌تر از خرس نر است.

 خرس‌ها معمولا اواخر بهمن‌ماه توله‌های‌شان را لای صخره‌ها و تنه درختان پیر به دنیا می‌آورند و تا حدود دو سالگی توله‌ها کنار مادر می‌مانند. سپس در این سن از مادر جدا می‌شوند و وارد زندگی جدیدی می‌شوند که پر از چالش و مخاطرات طبیعی است. گاهی به علت عدم دسترسی به منابع غذایی از گرسنگی تلف می‌شوند و گاهی توسط جانوران وحشی دیگر کشته می‌شوند.

اگر توله های خرس مازندران بتوانند به سن چهار سالگی برسند، تقریبا دیگر تهدیدات طبیعی ندارند و می‌توانند به بقای خود ادامه دهند.

امیدواریم روزی همه ما به آن درک برسیم که بدانیم این جانواران برای زیست‌بوم ایران عزیز هستند، هرکدام‌شان نقش مهمی در چرخه حیات دارند و از شکار آن‌ها صرف‌نظر کنیم زیرا خرس مازندران نگین حیات وحش ایران است.