مار خوش خط وخال در کمین مازندران

گروه اقتصادی =حسین زحمتکش: مدت ها است که در ایجاد منطقه آزاد تجاری در مازندران نزاع طولانی مدتی رقم خورده است. اوج این این نزاع ها را می توان در جلسه تودیع و معارفه استاندار مازندران به یاد آورد هنگامی که وزیر کشور اعلام کرد منطقه ویژه اقتصادی امیرآباد به عنوان منطقه آزاد تجاری در نظر گرفته شده است آنقدر نمایندگان غرب و شرق استان نامه و کاغذ پاره به دست وزیر کشور رساندند که رحمانی فضلی به تهران نرسیده، این تصمیم را ملغی اعلام کرد. حتی استاندار مازندران در نشست خبری چندی پیش خود با خبرنگاران عدم وفاق در بین مازندرانی ها را دلیل اصلی عدم تحقق ایجاد منطقه آزاد تجاری دانست و گفت: فعلا دولت تصمیم گرفته در مازندران منطقه آزاد تجاری ایجاد نکند تا در استان وفاق کامل ایجاد شود.

اما این منطقه آزاد تجاری واقعا چه مزایایی برای استان یا شهر مورد نظر خواهد داشت که این چنین در ایجادش نزاع به وجود آمده است؟! مناطق آزاد تجاری به این دلیل آزاد نام گذاری شده که تجار، آزاد از بروکراسی اداری متداول بتوانند به صورت آزادانه به واردات و صادرات کالا اقدام کنند. ایجاد مناطق آزاد، نخستین بار در کشورهای سوسیالیستی که دارای اقتصاد بسته بودند، مورد توجه قرار گرفت. در ایران هم شکل‌گیری مناطق آزاد تجاری به پیشنهاد تئوری پردازان اقتصاد دولتی صورت گرفت تا گریزگاهی برای اقتصاد بسته دولتی باشد.اقتصاد فربه و رانتی دولتی در اقتصاد کشور موجب شد تا مناطق آزاد خیلی زود توسعه یابد و در چندین نقطه ایران شکل گیرد.

* نارضایتی فعالان اقتصادی از مناطق آزاد تجاری

در حال حاضر با گذر از سه دهه فعالیت مناطق آزاد شاهد نارضایتی تجار و فعالان اقتصادی از عملکرد این مناطق هستیم. به گونه ای که امروز مناطق آزاد تبدیل به دروازه واردات بی رویه کالا در اکثر دولت های روی کار امده پس از انقلاب اسلامی شده اند. شاید یکی از دلایل اصلی واردات محور شدن ساختار اقتصاد کشور و ورود افسار گسیخته قاچاق کالا به داخل، مناطق آزاد تجاری باشند. ساختار واردات محور اقتصاد ایران نیز مزیت های زیادی را در مناطق آزاد پیش روی وارد کنندگان قرار داده تا با استفاده از آن ها برای افزایش واردات به داخل بهره گیرند چرا که قانون گذار در اساسنامه فعالیت مناطق آزاد به همان میزان که برای صادرات مشوق و تسهیلات اداری و مالی در نظر گرفته برای واردات نیز اعمال کرده است.

رضوی رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه ساختار اقتصاد ایران واردات محور است، اظهار کرد: متاسفانه ایران در صادرات تنبل و در واردات قوی شده است به همین خاطر چنته وارد کنندگان برای تجارت قوی تر از صادر کنندگان است. واردات محور بودن ارکان اقتصادی کشور یقینا در مناطقی که مزیت های خوبی به واردات کنندگان می دهد موجب رونق و توسعه تجارت آنان می شود به گونه ای که این روزها مناطق آزاد تبدیل به درگاه واردات و ضربه زننده به اقتصاد کشور شده اند. بارها اثبات شده از این مناطق برای قاچاق کالا نیز بهره برده شده است.

غلامرضا حسن پور،عضو هیات عالی نظارت بر سازمان های صنفی چندی پیش اعلام کرده بود: متاسفانه مناطق آزاد از اهداف اولیه خود منحرف و کم کم بخشی از این مناطق به ضد اهداف مذکور تبدیل شد به عنوان مثال برخی از این مناطق به جای اینکه در حال حاضر صادرات محور باشد واردات محور شده است؛ همچنین بخشی از قاچاق کشور از مناطق آزاد به دلیل تسهیلاتی که آنجا وجود دارد صورت می گیرد و نمی توان آن را انکار کرد.

* مازندران استانی کاملا واردات محور

با توجه به اینکه مازندران نیز استانی کاملا واردات محور است و تراز تجاری آن همچون تراز تجاری کشور منفی است بیم آن می رود که مناطق آزاد در مازندران نیز درگاه واردات کالا از همسایگان خزری شود. به گفته مدیرکل گمرکات مازندران، صادرات غیرنفتی استان در مدت 10 ماهه سال 96 به 329 میلیون و 917 هزار دلار رسید در صورتیکه واردات کالا به استان 756 میلیون و 686 هزار دلار در این مدت بوده است که نشان از تراز تجاری منفی استان فقط در گمرکات مازندران دارد.

متاسفانه دو منطقه ویژه اقتصادی مازندران نیز ماهیتی وارداتی پیدا کرده به گونه ای امکات بارگیری بسیار پر کاربرد تر از امکانات تخلیه بار است.

مصداق این ادعا را میتوان در نشست خبری مدیر سابق منطقه ویژه اقتصادی بندر امیر آباد در تاریخ 28 دی ماه سال 95 یافت که گفته بود: 27 درصد از حجم ورودی بندر مربوط به صادرات و مابقی به واردات است، تجهیزاتی که برای صادرات در بندر مهیا شده استفاده 5 درصدی نیز نداشته است!

وقتی استان مازندران در تراز تجاری منفی قرار دارد، ساختار واردات محور در این استان نیز کاملا مشهود است پس ایجاد مناطق آزاد تجاری یقینا در تقویت واردات و حتی قاچاق تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت و رفته رفته اقتصاد استان را به زوال خواهد کشید. به نظر میرسد این نزاع قومیتی در استان بالاخره یکبار منشا خیر شده و به درد مازندران خورده و جلوی بروز یک ضرر را از همان ابتدا گرفته است.