گزارش حرف مازندران از بحران محل انباشت زباله آمل؛ عمارتِ وحشت

الناز پاک نیا | به فراموشی سپرده شدن معضل بزرگترین مرکز دفن زباله استان مازندران(عمارت) در محور هراز و در 25 کیلومتری شهر آمل، روزهای نه چندان خوشایندی را در آینده این منطقه متصور می کند.

بیش از 15سال است با وجود اینکه متولی اصلی تهیه زمین بر عهده وزارت کشور (فرمانداری) است، زمین مرکز زباله سوز در هزار توی بروکراسی اداری و بی توجهی متولیان سرگردان است و بی ثباتی اقتصادی و قرار نداشتن مساله رفع زباله آمل در برنامه توسعه ای استان، ساخت زباله سوز را به رویایی دور دست برای آملی ها تبدیل کرده است.

اما نکات دیگری نیز در بحرانی تر شدن معضل زباله آمل خود را نشان داده است؛ احداث سد هراز در محوطه عمارت یا قرار داشتن عمارت در محل سد، معضل دیگری برای این منطقه به شمار می رود و فعالان زیست محیطی معتقدند با آبگیری سد هراز آنچه سال ها در این منطقه دپو شده است آمل را به بحرانی ترین شرایط بهداشتی و زیست محیطی می رساند.

در سفیر اخیر معاون رئیس جمهور به مازندران، اختصاص اعتبار برای تکمیل سد هراز، بدون توجه به وضعیت معضل زباله در مرکز عمارت و بی توجهی به ادامه حیات آملی ها با کوه زباله، به نظر می رسد باید شرایط حاد این منطقه دوباره بررسی شود.

عمارت کجاست؟

بنا بر آنچه فرزین محمودی پاتی عضو هیات علمی دانشگاه مازندران و عضو شورای اسلامی شهر آمل می گوید: از حدود 35 سال پیش در منطقه ای موسوم به عمارت در 25 کیلومتری جنوب آمل در مجاورت جاده و رودخانه هراز، زباله با شیوه غیربهداشتی تلنبار کردن (Dumping) که متفاوت با دفن بهداشتی سلولی زباله است روی هم انباشته شده و کوهی از زباله امروز شکل گرفته است که وجود بوی بد حاصل از آن در منطقه و نیز جریان مداوم شیرابه را از آن به سمت رودخانه هراز شاهدیم. علاوه براین احتمال رانش در بخش هایی از این کوه زباله وجود دارد.  تا ابتدای سال 1398 زباله سه شهرستان آمل، محمودآباد و فریدون کنار با حجم روزانه حدود 450 تن در سایت عمارت تلنبار می شد که از ابتدای سال 1398 به واسطه بحرانی شدن و تقریباً به حد اشباع رسیدن سایت عمارت، از دریافت زباله شهرستان های محمودآباد و فریدون کنار جلوگیری شد و زباله شهرستان آمل با حجم حدود 250 تن در روز در حال تلنبار شدن در این سایت می باشد.

سد مهم‌تر است یا کوه زباله؟

به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه مازندران، از سال 1388 عملیات اجرایی ساخت سد مخزنی هراز در فاصله 20 کیلومتری آمل آغاز شد. وجود کوه زباله عمارت در فاصله 5 کیلومتری از سد و قرار داشتن آن در کاسه سد، توجیه زیست محیطی اجرای این پروژه که به بهانه مهار 27 درصد آب های سطحی مازندران و تأمین آب مورد نیاز اراضی کشاورزی پائین دست عملیات اجرایی آن آغاز شده است را زیر سوال برده است. در واقع از نظر کارشناسی، در قالب این پروژه، محیط زیست فدای تأمین آب کشاورزی (که شاید در واقعیت هم مشکل جدی در این رابطه وجود نداشته باشد) شده است.

پیگیری کنندگان و متولیان اجرای پروژه سد هراز مدعی هستند طبق تعهدات، وزارت نیرو موظف به پاکسازی کوه زباله، 2 سال قبل از آبگیری سد است. این درحالی است که اکنون که سال 98 است و حدود 250 میلیارد تومان تاکنون برای سد هزینه شده و طبق برآوردها حدود 800 میلیارد تومان نیز برای اتمام سد مورد نیاز است هنوز اقدام اجرایی برای جابجایی کوه زباله و پاکسازی آن صورت نپذیرفته و صرفاً مطالعات جابجایی زباله عمارت توسط یکی از شرکت های تابعه وزارت نیرو درحال انجام است که هنوز به خروجی های مشخصی نرسیده است.  

عمارت دامگاه سیاه زخم

عضو شورای اسلامی شهر آمل تصریح می کند: امکان جابجایی و انتقال کوه زباله عمارت که محل انباشت زباله های شهری، عفونی و صنعتی است به دلایل مانند: احتمال رانش این کوه سست زباله که به واسطه انباشت زباله ایجاد شده است به سمت جاده و رودخانه هراز بسیار زیاد است، احتمال انفجار این مخزن عظیم بیوگاز؛ نظیر انفجاری که در سال 92 در محل انباشت زباله شیراز اتفاق افتاد زیاد است، هزینه جابجایی بالا خواهد بود، جابجایی آن به محل دیگر در واقع انتقال آلودگی از نقطه ای به نقطه دیگر خواهد بود و در این ارتباط امکان گسترش و شیوع بیماری های مسری به ویژه احتمال گسترش باکتری سیاه زخم (بنا بر گزارش محققین دانشگاه علوم پزشکی مازندران) با زیر و رو کردن و جابجایی این زباله انباشته وجود دارد، ممکن نخواهد بود.

راهکار مناسب با آینده ای مبهم

عضو هیات علمی دانشگاه مازندران تاکید می کند: با توجه به آنالیز فیزیکی و شیمیایی صورت پذیرفته برای زباله های آمل توسط شرکت jjc ژاپن و با در نظرگرفتن اکولوژی حساس شمال کشور که پیدا کردن سایت های مناسب برای دفن بهداشتی زباله در آن بسیار سخت است استفاده از زباله سوز با استانداردهای بالای زیست محیطی(نظیر استانداردهای اروپا) مناسب ترین راهکار می باشد. احداث یک کارخانه زباله سوز با متوسط حدود 500 تن زباله در روز حدود 110 میلیون دلار هزینه دارد که از این میزان، حدود 30 درصد آن هزینه مربوط به فیلترهای آن برای جلوگیری از آلودگی هوا می باشد. طبق ماده 12 قانون مدیریت پسماند، تأمین بودجه های مناسب برای امحاء زباله برعهده وزارت کشور است. بنا بر ادعای معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست کشور، در لایحه بودجه سال 98، دولت 1300 میلیون دلار برای موضوع پسماند پیشنهاد داد اما مجلس با انتقال حدود 97 درصد از این بودجه به ردیف های دیگر، بودجه مصوب در رابطه با موضوع پسماند کشور را به عدد 30 میلیون دلار تقلیل داد این در حالی است که هزینه احداث یک کارخانه زباله سوز با حجم تولید آمل حدود 4 برابر این بودجه می باشد.