گردشگری روستایی

حرف آنلاین:

فعالیت های متنوع گردشگری در مناطق روستایی ممکن است تاثیرات مثبت و منفی بر محیط فرهنگی یا طبیعی داشته باشد. پیامدهای مثبت از جمله اشتغالزایی، ایجاد در آمد و فرصت های شغلی برای مردم محلی که در کنار فعالیت های رایج کشاورزی، دامداری یا ماهیگیری صورت می گیرد، تشویق فعالیت های جمعی جوامع محلی، احیای فرهنگ محلی، افزایش حس غرور ملی و خود باوری وحفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی را می توان اشاره نمود و از پیامدهای منفی می توان به تورم قیمت محلی که هم بر قیمت زمین ها و هم قیمت کالاها تاثیر می گذارد، مهاجرت نیروی کار اشاره نمود. اگر چه آثار مثبت توسعه گردشگری انکار ناپذیر است ولی جذابیت این آثار نباید ما را از توجه به تبعات منفی گسترش بی رویه آن باز دارد.

پیامدهای منفی شامل تورم قیمت محلی، مهاجرت نیروی کار ، تخریب ساختار کاری محل، وارد کردن زنان به کارهای پاره وقت و کم درآمد، الگوهای فصلی تقاضا، تغییر الگوهای فرهنگ بومی، کاهش الگوهای زندگی، سایر اشکال آلودگی و زباله های بر جای مانده از گردشگران، از بین رفتن پناهگاههای موجود حیوانات با ایجاد بناهای جدید، تغییر فرهنگ محلی برای تطابق با فرهنگ گردشگر و تخریب محیط زیست منطقه را می توان نام برد.

با ورود گردشگران به یک منطقه قیمت ها به صورت تصاعدی بالا می رود، قیمت زمین ها افزایش و کاربری آن تغییر می یابد و اجناس به قیمت گزافی به دست مردم می رسد. این عوامل باعث می شود که افراد بی بضاعت روستاها از خرید کالاهای ضروری عاجز باشند که مشکلات اجتماعی متعددی را به وجد می‌آورد. گاهی در گردشگری منابعی به معرض فروش گذارده می شود که صرفا متعلق به آن بحث نیستند. از این رو در بهره گیری از این منابع مانند آب، هوا، جنگل، کوهستان، سنن و آداب فرهنگی، باید وسواس بیشتری به خرج داده شود تا ماندگاری و پایایی آنها در معرض خطر قرار نگیرد.

به موازات رشد گردشگری، رفتارها و طرز برخوردهای ساکنان بومی کشورها نسبت به گردشگری تغییر می کند. دلیل عمده این تغییر اصطکاک منافع است. تا وقتی گردشگری آثار مرئی و ملموس اقتصادی داشته باشد و مردم از پیامدهای آن سود ببرند مشکل چندانی بروز نمی کند ولی به مجرد اینکه مردم وجود گردشگران را تهدیدی برا ی منافع خود تلقی نمایند مشکلات بروز خواهند کرد.

البته استفاده زیاد از ماشین در مناطق روستایی موجب می شود در دراز مدت گیاهان و جانوران کمیاب ناحیه بر اثر دود وسایط نقلیه از بین بروند، الودگی های بصری، شنوایی و آلودگی های جوی ناشی از تراکم حجم ترافیک، احداث جاده های جدید، توسعه و عریض کردن جاده های کنونی که منجر به خسارت هایی شامل فقدان محیط طبیعی، تخریب سایت های طبیعی و فرهنگی مهم و کاهش فضای باز روستایی می شود.

درجه تحمل جوامع مختلف، از جهات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، محیط زیستی و سایر عوامل محیطی، با یکدیگر متفاوت است. البته برای تعیین تحمل ظرفیت باید عوامل مختلفی از جمله تعداد گردشگران، نوع گردشگران، مرحله توسعه گردشگری، تفاوت بین مردم جامعه میزبان و میهمان و … توجه شود، ولی برخی از صاحب نظران معتقدند که تحمل ظرفیت زمانی فرا می رسد که قیمت زمین به علت ایجاد تاسیسات و امکانات گردشگری افزایش پیدا کند و به جای بهر ه گیری از زمین و ملک برای احداث مدارس، بیمارستان ها، فضای سبز و سایر ضروریات شهری و روستایی، تاسیس هتل ها و تسهیلات گردشگری در الویت قرار گیرد.

با توجه به پیامدهای مثبت و منفی گردشگری برای اینکه تاثیرات منفی را به حداقل رساند یا کاهش داد، بایستی در فرایند برنامه ریزی، ظرفیت تحمل در نظر گرفته شود. سازمان جهانی گردشگری ظرفیت تحمل را اینگونه تعریف کرده :«حداکثر استفاده ای که می توان از هر منطقه به عمل اورد، بدون اینکه چنین استفاده ای موجب بروز اثرات منفی در منابع گردد یا میزان رضایت بازدید کننده را کاهش دهد و اثرات نامطلوبی بر جامعه، اقتصاد و فرهنگ محلی بگذارد.» ایجاد ظرفیت های تحمل در گردشگری، یک خط مشی ضروری مورد استفاده در تدوین برنامه ریزی گردشگری روستایی است.

تهمینه اسدی امیری، کارشناس طبیعت گردی