چالش های بازگشت دانش‌آموزان به مدارس

اگر مهرماه امسال دانش‌آموزان به مدارس بازگردند دو بحران اساسی داریم؛ نخست، اُفت یادگیری اساسی که مدارس و نظام سیاست‌گذاری برای آن آماده نیست و دوم، ترک تحصیل بالا.

به گزارش تسنیم، محمد حسنی عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در نشست خبری «تبیین سیاست بازگشایی مدارس و ضرورت بازگشایی» اظهار کرد:‌ سویه دلتا ویژگی‌های خاص خود را دارد، هم‌اکنون با یک پارادوکس مواجه هستیم و دو حق به‌صورت همزمان در تعارض قرار دارند بنابراین تصمیم‌گیرندگان ناچار به اولویت دادن به یک حق هستند یعنی حق امنیت و سلامت و تربیت رسمی و مدرسه‌ای در برابر هم قرار گرفته است، اگر دانش‌آموزان به مدرسه بروند انتقال ویروس سرعت پیدا می‌کند و جان دانش‌آموزان و اعضای خانواده در خطر قرار می‌گیرد و از سوی دیگر عدم حضور در مدرسه می‌تواند عواقبی مثل عدم رشد اجتماعی و مسائل عاطفی و روانی ایجاد کند.

وی افزود: تا امروز بحث بر این بود اولویت با امنیت است و آموزش به‌شیوه مجازی دنبال شد اما باید توجه داشت که آموزش مجازی، کارآمدی لازم را ندارد و نمی‌تواند جایگزین آموزش حضوری باشد بنابراین بسیاری از کشورها در مراحل اولیه شیوع کرونا با برخی ملاحظات مدارس را باز کردند البته نه مانند گذشته اما مدارس باز بود تا صدای نفس  مدرسه در جامعه شنیده شود.

عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت:‌ هم‌اکنون مسئله این است؛ آیا می‌توان راه‌حل سومی داشت تا حق تربیت و امنیت هر دو با هم در نظر گرفته شود، محرومیت از آموزش به حداقل ممکن برسد و بالاترین کیفیت از یادگیری شکل بگیرد؟

حسنی بیان کرد: حقوق‌دانان بر این باورند باید به‌سمتی حرکت کرد که در عین تأمین امنیت و سلامت فرد، حق تربیت و آموزش هم تأمین شود و نمی‌توان یک حق را معطل نگه داشت و برنامه‌ریزان باید به‌دنبال روش‌هایی باشند که هر دو حق با هم تأمین شود.

وی ادامه داد: باید این فرض را بپذیریم که کرونا فعلاً باقی می‌ماند و زندگی با کرونا را یاد بگیریم، مدرسه محل یادگیری مهارت‌‌های اساسی است و طبق تعریفی که امروز می‌شود، این مهارت‌ها انسان را در مواجهه با مسائل زندگی موفق می‌کند اگر قرار است جامعه بشری زندگی با کرونا را تجربه کند پس مدرسه و نظام آموزشی این مسئولیت را دارد که دانش‌آموزان را برای زندگی با کرونا آماده کند و بخش مهم مسئولیت نظام آموزشی در بازگشایی مدارس این است که چه آموزش‌هایی را به کودکان بدهیم تا بتوانند با کرونا زندگی کنند و احساس مسئولیت در برابر سلامت دیگران در آنها تقویت شود.

3 تا 9 ماه افت کیفیت

در ادامه این نشست؛ بهنام بهراد عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به اینکه مهارت‌های اساسی خواندن، نوشتن، ریاضیات و علوم تجربی نقش مهمی را در توسعه کشورها دارد که توسط نظام آموزشی به دانش‌آموزان منتقل می‌شود، متذکر شد: مطالعه‌ای که به‌تازگی توسط سازمان همکاری و توسعه اقتصادی با همکاری یونسکو و بانک جهانی درباره آزمون پیزا (کیفیت نظام آموزشی را می‌سنجد) انجام شده است، نشان داد کشورهایی که میزان تعطیلی مدارس آنها در ایام کرونا بیشتر بود از جمله کشورهایی هستند که در سنجش‌های پیشرفت آموزشی رتبه پایینی  دارند و کشورهایی که مدارس را باز نگه داشتند مانند آلمان و فنلاند عملکرد خوبی در پیزا داشتند.

وی افزود: بانک جهانی مطرح کرده است اگر دانش‌آموزان به‌مدت 5 ماه از مدرسه دور بمانند و مدارس تعطیل باشد بین 3 تا 9 ماه اُفت کیفیت سال‌های تحصیل برای دانش‌آموزان رقم می‌خورد هم‌اکنون حدود دو سال است دانش‌آموزان کشور آموزش حضوری ندارند بنابراین تصور کنید که چه وضعیتی از اُفت یادگیری خواهیم داشت.

بهراد متذکر شد: نتایج تیمز 2019 نشان می‌دهد عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان ایران از میانگین بین‌المللی پایین‌تر است یعنی کیفیت نظام آموزشی و یادگیری دانش‌آموزان دچار مشکل اساسی است، دانش‌آموزان کشور چند دهه است یعنی از دوران قبل از کرونا افت یادگیری داشتند و هم‌اکنون این وضعیت با تعطیلی مدارس در دوران کرونا ترکیب شده است، در کشورهای اروپایی و آسیای جنوب شرقی مدارس دوره ابتدایی تا حد زیادی باز بود چون دانش‌آموزان دبستانی باید مهارت پایه مانند خواندن و نوشتن را که با آموزش مجازی قابل انتقال نیست،‌ فرا بگیرند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش متذکر شد: 50 درصد کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در مدارس به پلتفرم استاندارد دسترسی داشتند و ما در این دو سال شاد را به‌عنوان پلتفرم آموزشی استفاده کردیم که اشکالات زیادی داشت.

دو بحران در مهر امسال

بهراد ادامه داد: با توجه به اُفت تحصیلی که از گذشته داشتیم کنار تعطیلی حدود دوساله مدارس و کیفیت پایین آموزش می‌توان تصور کرد که جمعیت ترک تحصیل بالایی داشته باشیم و اُفت یادگیری زیادی را تجربه خواهیم کرد؛ هم‌اکنون بحث بر سر نسلی است که در آینده دچار مشکل خواهند شد.

وی گفت: اگر مهرماه امسال، دانش‌آموزان به مدارس بازگردند دو بحران اساسی داریم؛ نخست، اُفت یادگیری اساسی که مدارس و نظام سیاست‌گذاری برای آن آماده نیست و دوم، ترک تحصیل بالا.

بهراد در پایان متذکر شد: بازگشایی مدارس، متأثر از دو پارامتر آمادگی مدارس، بازگشت ایمن به مدرسه و میزان انتشار ویروس است، 70 درصد کشورها بودجه آموزش و پرورش را برای مقابله با کرونا افزایش دادند و باید این موضوع در دستور کار دولت باشد.

حیدر تورانی عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با ابراز اینکه “تا زمانی که دوگانه سلامت و آموزش را تعدیل نکنیم بازگشایی مدارس سخت خواهد بود”، گفت: کشورهایی که توانستند مدارس را باز کنند، فضای فیزیکی مدارس آماده بوده است، در ایران باید بتوانیم فضای فیزیکی مدارس را آماده، رضایت خانواده‌ها را فراهم و امکانات را تأمین کنیم، در این صورت دوگانه سلامت و آموزش تعدیل می‌شود و می‌توان به‌سمت بازگشایی مدارس رفت.

وی افزود:‌ باید از ناحیه فرصت به‌سراغ بازگشایی مدارس برویم تا امروز بیشتر روی تهدیدها تأکید شده است اما باید بگوییم اگر مدارس باز شود بچه‌ها نشاط پیدا می‌کنند البته بازگشایی مدارس باید مدیریت‌شده و با تفویض اختیار به مدارس کشور باشد یعنی حداقل برای 3 ماه ابتدای سال تحصیلی، شورای مدرسه تصمیم‌گیری کند تا دانش‌آموزان مدیریت‌شده به مدرسه بیایند.