معضلات پاندمی در فصل پیری

یک روان‌درمانگر با اشاره به اثرات روانشناختی پاندمی کووید ۱۹ بر روی سالمندان و غلبه احساس تنهایی، نا امیدی و بعضا افسردگی بر آنها، گفت: سالمندان باید بپذیرند پیر شده‌اند و برای شرایط پاندمی کووید ۱۹ که بیش از پیش آنها را تنها کرده است برنامه ریزی داشته باشند. در شرایط پاندمی کرونا چه جوان‌ترها و چه افراد مسن باید تنها زندگی کردن را بپذیرند و بدانند در شرایط فعلی دیگر نمی‌توان بر روی فرزندان به عنوان سرمایه اجتماعی و عاطفی حساب کرد، بلکه باید خودشان هم کارهای خود را انجام دهند.

دکتر مژگان احمدپور در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به توقعات بیش از حد برخی از سالمندان از فرزندان خود در شرایط پاندمی کووید ۱۹، اظهار کرد: در شرایط فعلی بعضا برخی سالمندان به دلیل احساس تنهایی که بیش از پیش به آنها غلبه کرده است از فرزندان خود انتظار دارند همانند گذشته به آنها سر بزنند و این در حالی است که همگی باید بدون احساس افسردگی و نا امیدی، تنها زندگی کردن در شرایط پاندمی کووید ۱۹ را بپذیریم.

این روانشناس ادامه داد: در واقع در حال حاضر تنها خودمان هستیم که می‌توانیم خود را بغل و مشکلاتمان را حل کنیم. سالمندان نیز باید خودشان به فکر حل مسائل و انجام امور خود باشند. دیگر با پاندمی کووید ۱۹ نمی‌توان بر روی فرزندان به عنوان سرمایه اجتماعی و عاطفی حساب کرد و باید تنها زندگی کردن را بپذیریم و به آن عادت کنیم.

این هیات علمی دانشگاه با تاکید بر ضرورت تقویت شایسته سالاری در بین سالمندان، تصریح کرد: باید شایسته سالاری را در سالمندان از طریق یادآوری زندگی عزت مندانه، تربیت فرزندان صالح و توانایی و کارهای مثبتی که آنها در جوانی انجام داده‌اند تقویت کنیم. باید اعمال مثبت آنها را دائما گوشزد کنیم تا اینگونه دوره سوگ را برای سالمندان کمتر و احساس خود ارزشمندی را در آنها ایجاد کنیم تا از افسردگی ایام کرونا برایشان جلوگیری کنیم.

این استاد دانشگاه ترس از “مرگ به تنهایی” را از جمله ترسهای سالمندان در ایام پاندمی کووید ۱۹ دانست و خاطر نشان کرد: از جمله ترسهایی که در این ایام سالمندان مطرح می‌کنند ترس از مرگ به تنهایی و در خانه است. در این شرایط لازم است فرزندان با والدین خود صحبت کنند و با گفتگو در اینباره از ترس سالمندان بکاهند. در دوره “سوگواری” و ترس از مرگ مرحله‌ای به نام “چانه زنی” به این معنا که سالمند دوست ندارد بمیرد، وجود دارد. سالمندانی در این مرحله موفق اند که به مرگ فکر نکنند و برای امروز خود برنامه ریزی کنند. بعضا سالمندان می‌ترسند در خانه خود به تنهایی بمیرند و از این رو دچار اضطراب و وسواس فکری می‌شوند. لازم است فرزندان با گفتگو از این ترس والدین بکاهند.

به گفته احمدپور، بسیاری از افراد در ایام میانسالی و پس از ۴۵ سالگی به بعد دچار “بحران هویت” شده و احساس می‌کنند عمرشان به هدر رفته است چراکه به قدر کافی برای تفریح، تحصیل، علائق و لذت‌های خود وقت نگذاشته‌اند و احساس می‌کنند به خود بدهکارند. همین امر منجر می‌شود در دوران سالمندی احساس افسردگی و ناامیدی بر آنها غلبه کند که در این مواقع استرس و اضطراب و تنهایی حاصله از پاندمی کووید ۱۹ نیز این هیجانات بد را افزایش می‌دهد.

این روانشناس با اشاره به “سندروم آشیانه خالی” در ایام سالمندی و احساس افسردگی ناشی از آن در پاندمی کووید ۱۹، افزود: این سندرم را اغلب در خانواده های پر جمعیت شاهد هستیم. خانواده‌های پرجمعیتی که اکنون با سالمند شدن والدین و مستقل شدن فرزندان از شور و شوق آنها کاسته شده و والدینی که اکنون سالمند شده‌اند احساس تنهایی و افسردگی بیشتری می‌کنند چراکه والدین خانواده‌های پر جمعیت به مراتب بیشتر برای فرزندان تلاش می‌کنند و تمام انرژی خود را برای فرزندان می‌گذارند و چون انرژی زیادی گذاشته‌اند وقتی به دوران میانسالی به بعد می‌رسند افسردگی بر آنها غلبه می‌کند.

وی معتقد است که در ایام تنهایی پاندمی کوویو ۱۹ تمام افراد باید برای تنهایی خود برنامه ریزی کنند. سالمندان نیز باید برنامه هایی نظیر مطالعه، ورزش ساده، آشپزی، پیاده روی حتی در خانه، تماشای برنامه مورد علاقه و سریال مورد علاقه برای ایام کرونا بچینند. در عین حال فرزندان حداقل باید با والدین خود تماس بگیرند و جویای احوال آنها شوند و در حد توان اموراتشان را انجام دهند. امیدواری دادن به والدین، به کار بردن کلمات و جملات محبت آمیز و صحبت درباره مشکلاتشان از جمله کارهایی است که فرزندان برای کاهش احساس تنهایی والدین باید انجام دهند.

این روان‌درمانگر درباره احساس نا امیدی در برخی سالمندان و در عین حال توقع بیش از اندازه از فرزندان، یادآور شد: در مرحله آخر رشد روانی و اجتماعی یعنی پیری، این نگرش وجود دارد که فرد نحوه زندگی خود را ارزیابی می‌کند و اگر این ارزیابی با احساس خوشنودی و رضایت خاطر همراه شود، سالمند به یک انسجام و رضایت درونی می‌رسد. چنین فردی گذشته خود را با تمام برد و باخت‌ها پذیرفته و از دیگران انتظار انجام کاری ندارد. در مقابل اگر سالمندان زندگی خود را با نا کامی مرور کنند و از فرصت های از دست داده عصبی شده و از زندگی خود تاسف بخورند به نا امیدی می‌رسند. اگر سالمندان احساس زایندگی نسبت به گذشته خود داشته باشد هیچ وقت انتظارات بیش از حدی از فرزندان خود ندارد.

این روانشناس با تاکید بر اثر داشتن دوستان خوب در زندگی سالمندان برای ایجاد امنیت خاطر، این را هم گفت که فرزندان نباید در مورد نگرانی های خود با سالمندان صحبت کنند. لازم است سالمندان روابط اجتماعی خود را حفظ کرده و دوستانی داشته باشند که با آنها گفتگو کنند و دغدغه‌های خود را مطرح کنند.

احمدپور تصریح کرد: سالمندان باید دوره سالمندی خود را بپذیرند. آنها باید بپذیرند که پیر شده‌اند. پذیرش این موضوع حدود ۷۰ درصد از احساس تنهایی را رفع می‌کند. فرزندآوری نوعی معامله نیست که در دوران پیری انتظار داشته باشیم آنها کارهایمان را انجام دهند. سالمندان باید شرایط تنهایی ایام پیری را بپذیرند و با امید و به دور از افسردگی و احساس نا کارآمدی برای این ایام برنامه‌ریزی کنند. در این راه می‌توانند از فعالیت‌های ساده‌ای نظیر آشپزی، پیاده روی، تماشای سریال، مطالعه و … استفاده کنند.