جریان های ساحلی، علت مرگ شناگران

حرف آنلاین: هرساله با شروع فصل گرما و استفاده از دریا، شاهد غرق شدن تعداد زیادی از هموطنان مان هستیم،هموطنانی که لحظات شاد و خاطره انگیز آن ها از سفر به شمال به خاطرات تلخ بدل می شود.قصه ی تلخ غرق شدن هموطنان در آب های دریای خزر قصه ی تکراری است که هر سال با شروع فصل گرما آغاز می شود.گزارش و یادداشت های ما نیز تکرار مکررات است و هر سال به امید این که مسولان بیشتر هوشیار شوند در این وادی قلم می زنیم. با گرم شدن هوا مسافران زیادی از شهرهای دورو نزدیک راهی استان های شمالی می شوند تا بتوانند علاوه بر استفاده از موهبت های الهی، تنی به آب زده و اوقات خوشی را در کنار آب های خزر سپری کنند.اما به دلیل بستر سازی نامناسب و اطلاعات ناکافی همه ساله شاهد مرگ هموطنان مان در دریای مازندران هستیم. به جای این که از فرصت های دریا استفاده کنیم آن را به تهدیدی تبدیل کردیم.آقایان مسول هرساله قبل از استفاده از طرح دریا گزارشی از طرح های سالم سازی ارایه می دهند، امسال120 نقطه سالم سازی شده است ساله گذشته این آمار فلان میزان بوده و رشد چندین و چند درصدی را در این بخش داشته ایم. آن قدر سرگرم بازی با اعداد هستند که از خاطرشان می رود در این بازی جان 10ها نفر از هموطنان ازدست رفته است.

اطلاع رسانی نخستین حلقه مفقوده
سال گذشته که یک عضو شورای شهر ساری به همراه دو فرزندش در آب های دریای گهرباران غرق شدند، برای همه سوال به وجود آمد چرا کسی که خود شناگر بوده گرفتار امواج دریا شده است؟ پس از آن شورای شهر ساری از کارشناسی که دکترای مدیریت استراتژیک داشت دعوت کرد تا علت چرایی این موضوع را توضیح دهد. کارشناس مربوطه در آن جلسه از جریان شکافنده ای گفت که تمام دریاهای موجود در جهان دارای این جریان هستند و این که چرا آمار غرق شده ها در دریای خزر بیش از دریاهای دیگر است. آن کشورها چه طور توانستند آمار غرق شده ها را کاهش دهند ؟!! و دربین صحبت ها به این موضوع مهم اشاره شد که اطلاع رسانی مهمترین مساله است. در آن کشورها تابلوها و بنرهایی را در ورودی ساحل نصب کردند و با نشان دادن تصاویر جریان شکافنده آن ها را از خطرات جدی غرق شدگی مطلع می کنند و این که در بعضی از کشورها با مشخص کردن رنگ در آب دریا به مسافران هشدار می دهند. آیا اطلاع رسانی هزینه زیادی را می خواهد؟ آیا نمی شود از خردادماه برنامه ای را به موضوع دریا و جریان شکافنده اختصاص دهیم و در ساعات مشخص از شبکه های سراسری پخش نماییم تا هموطنان ما با آگاهی کافی در دریا شنا کنند؟ راهنمایی و رانندگی برای فرهنگ سازی و کاهش خطرات سفر برنامه ای را در طول تعطیلات عید و تابستان ترتیب داده تا بدین وسیله مردم را از خطرات رانندگی مطلع سازند.

انگیزه ای برای کار نیست!
پس از این که تعدادی از هموطنان مان در دریای مازندران جان خود را از دست می دهند، مسولان فقط با گفتن این که غرق شدگان عمدتاً در سواحل و نقاط غیرمجاز شنا و یا در زمان طوفان، به دریا می‌روند، بسنده می کنند. حال با همه این تفاسیر بحث کمبود ناجیان و تجهیزات غریق را باید اضافه کنیم و مهم تر از آن که مسولان به تعهدات خود در برابر ناجیان عمل نمی کنند. مدیرکل ورزش و جوانان مازندران در نشستی بیان داشت، باید به ازای هر 500 متر نوار ساحلی، یک ناجی غریق حضور داشته باشد که به این ترتیب 338 کیلومتر نوار ساحلی مازندران نیازمند 800 ناجی غریق است.دریای مازندران با انبوهی از مشکلات متعدد مواجه است.دریای مازندران عملا متولی ندارد. قسمت هایی از ساحل نیز به بخش خصوصی واگذار شد که آن ها هم فقط چهارتا تیرو تخته به هم وصل کردند به اسم آلاچیق!! جالب است امسال بخش های خصوصی در سه نوبت از مردم هزینه دریافت می کنند،یکی بابت ورودی،برای نشستن روی آلاچیق و هزینه ی دیگری هم بابت شنا در طرح. امیدوارم این هزینه هایی که دریافت می کنند برای زیباسازی ساحل استفاده کنند و حداقل با این اقدام بتوان اقتصاد را در شهرهای ساحلی به حرکت درآید. اگر بخواهیم یک به یک مشکلات و نارسایی ها را برشماریم می شود مثنوی هفتاد من کاغذ!! کمی بیراهه رفته و از بحث اصلی خارج شدیم. ما به عنوان رسانه وظیفه خود می دانیم تا تلنگری هرچند کوچک به مسولان وارد کنیم و هم به وظیفه آگاهی رسانی خود عمل کنیم بنابراین در ادامه این گزارش مطالبی را در مورد جریان شکافنده و چند توصیه ای را هم برای غرق نشدن در دریا عنوان می کنیم.

جریان شکافنده و مرگ شناگران حرفه ای
شنا در دریا هرگز مشابه شنا در استخر نیست. در صورت ورود آب دریا به نای و ریه فرد، سرفه‌های شدیدی ایجاد می‌شود که عملاً شنا کردن را غیرممکن ساخته و شناگر کاملاً مستأصل می‌شود. ضربات امواج دریا، فرد را با خود به این سو و آن سو برده، تمام توان و انرژی وی را مستهلک می‌کنند. گل‌آلود بودن آب‌های ساحلی دریای خزر موجب می‌شود که حتی با عینک شنا هم نتوان در زیر آب چیز زیادی مشاهده کرد و مثلاً ناحیه کم‌عمق را از عمیق تشخیص داده یا فرد در حال غرق شدن را در زیر آب یافت. فردی که در چنین شرایطی به دام افتد، بسیار دشوار است تا بتواند خود را از مهلکه نجات دهد. حتی با وجود مهارت بالا و توان بدنی فوق‌العاده، هنوز هم دریا جای امنی برای شنا نیست، چراکه؛ جریان‌های ساحلی از عمده دلایل مرگ شناگران حرفه‌ای می‌باشند.

جریان ساحلی چیست؟
امواج دریا با حرکت به سمت ساحل همواره حجم زیادی از آب را به طرف خشکی منتقل می‌کنند. این حجم وسیع از آب می‌باید دوباره به داخل دریا برگردد و برای این منظور در نقاطی از ساحل، به صورت تقریباً غیر قابل پیش‌بینی، درون آب دریا آب‌راهه‌هایی به طرف دریا ایجاد می‌شود که در آن آب با سرعت زیادی بر خلاف جهت امواج (یعنی از سمت ساحل به سمت دریا) جریان می‌یابد. این جریان‌ها کاملاً از امواج آب متفاوت بوده و به آنها جریان‌های ساحلی، جریان‌های شکافنده (Rip Currents)، یا جریان‌های مرگبار گفته می‌شود که در بسیاری از نقاط جهان و بویژه در سواحل دریای خزر، تلفات جانی بسیاری را به بار می‌آورند.جریان شکافنده از بالا شبیه یک بادبزن دستی است که دسته آن به سمت ساحل، و دهانه آن به سمت دریا می‌باشد. دسته این بادبزن بیشترین قدرت را دارد و صرف‌نظر از این که شناگر چقدر شنا بلد است یا چقدر توان جسمی دارد، عملاً برگشت وی به سمت ساحل را غیرممکن ساخته، او را سریعاً با خود به داخل دریا می‌کشاند. برای درک بهتری از قدرت این جریان باید گفت که سرعت این جریان معمولاً از رکورد سرعت شنای المپیک نیز بالاتر است؛ بدین معنی که حتی بهترین قهرمان شنای المپیک نیز نمی‌تواند بر خلاف آن شنا کرده و به طرف ساحل برگردد.

علائم جریان شکافنده
تشخیص زمان تشکیل جریان شکافنده برای افراد عادی دشوار است. در بسیاری موارد دیده شده که افراد بسیاری در دریا مشغول شنا کردن بوده، همه چیز عادی و خوشایند به نظر می‌رسد، اما در همین بین یک نفر در میان جریان شکافنده به سادگی و بی‌سروصدا غرق می‌شود. لذا جریان شکافنده الزاماً مختص دریاهای طوفانی و مناطق پرخطر نیست. مواقعی که دریا موّاج است، احتمال تشکیل جریان‌های شکافنده بسیار زیاد است. لذا در این شرایط نباید وارد آب دریا شد. برخی نشانه‌های قابل رؤیت جریان‌های شکافنده عبارتند از:
– آب در محل جریان شکافنده آرام و بدون موج است.
– رنگ آب در محل جریان شکافنده با بقیه نقاط تفاوت دارد (تصاویر بالا).
– خطی از آب کف آلود، خزه یا زباله در محل جریان شکافنده به سمت دریا حرکت می‌کنند.
– امواجی که به سمت ساحل می‌آیند، در محل جریان شکافنده دچار شکست می‌شوند.
– در بسیاری از نقاط در سواحل گیلان و مازندران ساحل ماسه‌ای است. در ساحل ماسه‌ای علایمی شبیه اشکال هلالی وجود دارد. نوک هلال جایی است که جریان شکافنده تشکیل می شود.

روش فرار از جریان شکافنده
چنان چه درون یک جریان شکافنده گرفتار شدید، نخست آرامش خود را حفظ کنید. دوم این که هرگز، هرگز و هرگز بر خلاف جریان شکافنده و به سمت ساحل شنا نکنید. این اقدام مرگبار منجر به خسته شدن کامل شناگر شده و شناگر از رمق افتاده به راحتی غرق خواهد شد. در عوض خود را بر روی آب نگاه دارید؛ اکنون دو گزینه پیش روی شماست:
1. اگر توان بدنی بالایی برای شنا دارید:
الف/ به صورت موازی با ساحل حرکت کرده و از مسیر جریان کاملاً خارج شوید و سپس به صورت مورب به سمت ساحل برگردید.
ب/ یا این که برای خروج از جریان شکافنده، موازی با ساحل در عمق آب شنا کنید. در اعماق زیرین آب، جریان شکافنده قدرت کمتری دارد. لذا می‌توان به این طریق از مسیر جریان فرار کرده، آنگاه از آب عمیق به آرامی و به صورت مورب به سطح بازگشت و به صورت مورب به ساحل برگشت. دقت کنید که این روش نیازمند توانایی حبس نسبتاً طولانی تنفس می‌باشد.
2. اگر توان بدنی معمولی دارید:
هم جهت با جریان به سمت دریا حرکت کنید. معمولاً جریان پس از طی چندین متر تا چند ده متر، قدرت خود را از دست می‌دهد. در این جا می‌توانید با صورت موازی با ساحل از جریان فرار کرده و پس از طی چندین متر و دور شدن از جریان، ابتدا نفس بگیرید، سپس تقاضای کمک کنید و بعد به صورت مورب به سمت ساحل برگردید. لازم به ذکر است که معمولاً دریا در خارج ناحیه شکست امواج آرام‌تر است. ناحیه شکست امواج، ناحیه‌ای است که موج در آن جا فرو ریخته و به رنگ کف سفید دیده می‌شود، و این ناحیه برای شناکردن مناسب نیست. بنابراین شناگری که بتواند خود را در در خارج ناحیه شکست امواج روی سطح آب نگاه دارد، از جریان شکافنده در امان خواهد بود (البته به طور کلی فاصله گرفتن زیاد از ساحل برای بیشتر شناگران به هیچ وجه قابل توصیه نیست).
تذکر به هر دو گروه
اگر تشخیص دادید که کمکی به شما نخواهد رسید و باید با توان خود به طرف ساحل برگردید، همراه با امواج خود را به ساحل برسانید. هنگامی که امواج بزرگ به سمت شما می‌آیند، چند ثانیه نفس بگیرید و حدود یک متر زیر آب بروید تا از ضربه موج در امان بمانید. توجه داشته باشید که ممکن است دوباره درون جریان شکافنده دیگری گرفتار شوید. در این هنگام نیز شک نکرده و اجباراً همراه آن به سوی دریا برگردید، ولی مجدداً بر طبق اصول پیش‌گفته به سمت ساحل بازگشت کنید.

گزارش از فاطمه عربی