صنایع‌دستی حلقه مفقوده زندگی مدرن

محمدحسین ملایی کندلوسی: هنرمند لاک‌تراش کجوری با بیان اینکه صنعت دیرینه «لاک‌تراشی» این توانمندی را دارد تا در بازارهای خارجی نیز به فروش برسد ولی الان در بازار داخلی نیاز به حمایت داریم و از همین راه می‌توان وارد بازارهای بین‌المللی شد، گفت: با توجه به اینکه چوب به عنوان یک محصول ارگانیک محسوب می‌شود طبیعتاً وسایل تولید شده از آن هم چنین شرایطی را دارد و این امتیاز مهمی برای جذب بازار خارجی و صادرات محصولات «لاک‌تراشی» است.صنایع دستی در زندگی‌ صنعتی و ماشینی امروزی که ‌روح چندانی در آن دیده نمی‌شود نقش مهمی در ثبات و آرامش روحی بازی می‌کند و تا حدود زیادی توانسته است از بروز پیامدهای نگران‌کننده روحی، جسمی و فرسودگی ناشی از زندگی‌ آهنی عصر حاضر جلوگیری کند.

* صنایع دستی حلقه مفقوده زندگی امروزی

پیشینیان ما در مازندران با وجودی که دارای امکانات رفاهی امروزی نبودند اما همواره دل‌خوشی و سرزندگی در لحظه‌ لحظه‌های زندگیشان کاملاً مشهود و ملموس بود و این همان حلقه مفقوده در زندگی امروزی با وجود همه امکانات رفاهی است و دیری نیست که خانواده‌ها دریافتند که آن حلقه مفقوده دل‌خوشی و سرزندگی را باید در هنر و صنایع دست‌ساز پیشینیان جستجو کرد.

از همین روی، صنایع دستی مازندران در این هیاهوی عصر آهن و دود به خوبی توانسته است به اشکال گوناگون از جمله ابزارآلات زندگی سنتی و قدیمی جای خود را در زندگی‌های امروزی باز کند و بخشی از هویت زندگی اصیل بومی و محلی مازندران را در بین نسل کنونی به تصویر بکشد و لطافت یک زندگی سرشار از آرامش را ارزانی دارد.

هنر و صنعت «لاک‌تراشی» یکی از زیباترین هنرهای قدیمی صنایع دستی بومی و محلی مازندران است که با تنوع تولیدات خود، طراوات و سرزندگی را به ارمغان می‌‌آورد.

این میراث گران‌بهای به جای مانده از پیشینیان، اگر چه در حال فراموشی و پیوستن به صندوق خاطرات بود ولی توسط جمعی از علاقه‌مندان به هنر «لاک‌تراشی» احیاء و به خوبی خود را در زندگی امروزی جا انداخته است. برای آشنایی با این صنعت اصیل و بومی مازندرانی گفت وگویی با «مقصود کلبانی» هنرمند «لاک‌تراش» اهل روستای «نیتل» بخش کجور نوشهر انجام دادیم که در زیر می‌خوانید.

*لاک‌تراشی رو به فراموشی است

وی با اشاره به اینکه صنعت لاک‌تراشی سابقه دیرینه‌ای در مازندران دارد ولی متأسفانه‌ چند سالی است که رو به فراموشی سپرده شده است، اظهار کرد: چون پدر خدابیامرزم در این حرفه مشغول بود، من هم به این هنر بسیار زیبا علاقه‌مند شدم و ترجیح دادم این حرفه را از او یاد بگیرم تا صنعت لاک‌تراشی را زنده و پویا نگه دارم تا فراموش نشود.

این استاد هنر لاک‌تراشی، افزود: حدود 15 سال به این کار مشغول هستم و از 5 سال قبل به این طرف نیز در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی در مناطق مختلف کشور به ویژه در تهران شرکت می‌کنم و البته در این چند سال اخیر به علت استقبال مردمی از این هنر، فعالیت‌های من نیز افزایش یافته است و باید پاسخ‌گوی تقاضاهای آنان باشم.

*حمایت ویژه میراث فرهنگی نوشهر

وی گفت: خوشبختانه مسؤولان شهرستان نوشهر و بخش کجور به ویژه آقای اسحاقی رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این شهرستان حمایت‌های بسیار خوبی از این هنر دیرینه و نسبت به بنده دارند.

*حیات‌بخشی به چوب‌های خشک کف جنگل

«مقصود کلبانی » ‌تصریح کرد: از چوب‌های افتاده در سطح جنگل که راهی جز پوسیده شدن در انتظارش نیست برای کار لاک‌تراشی استفاده می‌کنم و این در حقیقت زنده کردن چوب در قالب این هنر بومی و سنتی مازندران است و از مسؤولان امر در این حوزه انتظار داریم که در تهیه همین چوب‌های شکسته و افتاده در کف جنگل به ما کمک کنند.

وی بیان کرد: تا جایی که اطلاع دارم تعداد هنرمندان برجسته «لاک‌تراش» در غرب استان مازندران 5 نفر هستند ولی در شرق مازندران تعداد این هنرمندان بیشتر است هر چند شاید تنوع کارشان به لحاظ کاربردی بودن «لاک‌تراشی» به اندازه غرب مازندران نباشد.

وی با اشاره به اینکه معتقدم اگر به «لاک‌تراشی» به عنوان هنر دکوری نگریسته شود مطمئناً خیلی زود به فراموشی سپرده می‌شود، تأکید کرد: صنعت دیرینه «لاک‌تراشی» این توانمندی را دارد تا در بازارهای خارجی نیز به فروش برسد ولی الان در بازار داخلی نیاز به حمایت داریم و از همین راه می‌توان وارد بازارهای بین‌المللی شد و با توجه به اینکه چوب به عنوان یک محصول ارگانیک محسوب می‌شود طبیعتاً وسایل تولید شده از آن هم چنین شرایطی را دارد و این امتیاز مهمی برای جذب بازار خارجی و صادرات محصولات «لاک‌تراشی» است.

*درخواست تسهیلات برای توسعه کارگاه

به گزارش فارس، این استاد هنر و صنعت قدیمی لاک‌تراشی، تصریح کرد: کارگاه کوچکی در روستای زادگاهم «نیتل neytal» دارم و برای دریافت تسهیلات جهت توسعه کارگاه و خرید وسایل موردنیاز این صنعت، از یک‌سال قبل درخواست دادم و هر چند مسؤولان منطقه در حال تلاش برای به ثمر رسیدن این درخواستم هستند ولی هنوز به نتیجه‌ای نرسید.

*مُدگرایی، عامل حذف صنایع دستی

وی یکی از دلایل کنار گذاشته شدن صنایع دست‌ساز چوبی و کاربردی زندگی روزمره مردم در مازندران را مُدگرایی دانست و افزود: در کنار آن، مهاجرت از روستاها به شهر هم مزید بر علت شد چون این ابزارآلات بیشتر در روستاها مورد استفاده قرار داشته است ولی شهرنشینی همانا و تجمل‌گرایی نیز همانا؛ که در نهایت سبب فراموشی و خروج صنایع دستی کاربردی در زندگی روزمره مردم مازندران شده است.کلبانی بیان کرد: الان وجود انواع ظروف چینی ارزان قیمت، سفره‌های یک‌بار مصرف پلاستیکی در بازار؛ نه تنها به نوعی راحت‌طلبی را ایجاد کرده است بلکه به دلیل شیمیایی بودن جنس این اجناس هم ضرر جانی برای انسان دارد و هم آسیبی برای محیط‌زیست شده است.

وی با بیان اینکه نباید به دنبال صنایع دستی در موزه‌ها بود بلکه باید آن را در زندگی امروزی جاری و ساری ساخت، گفت: الان برخی افراد که مضرات و عوارض ظروف و کالاهای کاربردی پلاستیکی را در زندگی خود لمس کردند برای ساخت یا خرید لوازم چوبی کاربردی به سراغ من می‌آیند و این خوشحال کننده است که میراث ارزشمندی از هنر و صنایع‌ دست‌ساز گذشتگان، کم کم جای خود را در زندگی امروزی باز می‌کند.