دریاچه ولشت در محاصره معادن!

اخیرا گزارشاتی مبنی بر وجود ریزگردها، گردوغبار، رانش در منطقه نزدیک به دریاچه ولشت به گوش میرسد که نظرها را معطوف به وجود معادنی می‌کند که در همان حوالی فعال هستند.

گفته شده معادن فعال بخش مرزن آباد چالوس نزدیکی دریاچه ولشت، اعم از معدن رحیمی و مددی و غیره با فاصله یک کوه آن‌طرف تر از دریاچه فعالیت می‌کنند، چند ماه پیش هم یکی از کوه‌ها رانش پیدا کرده است، از طرفی وجود ریز گردها آزاردهنده بوده و رودخانه چالوس چندین سال گل آلود است و کوه‌ها یکی پس از دیگر محو می‌شوند.

حال سوال اینجاست که با این اوصاف آیا قرار است مجوز جدیدی صادر شود، یا اینکه این معادن فعال در آن منطقه دارای مجوز هستند و راهکار برای جلوگیری از آسیب به منابع طبیعی در منطقه چیست؟

وجود فاصله مناسب بین دریاچه ولشت تا معادن

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن مازندران در این باره در گفت‌وگو با حرف مازندران اظهار کرد: طبق اسناد و بررسی سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور و همچنین استانداری، حریم دریاچه را هزار متر مشخص کردند، ۲۰۰ متر هم برای ضریب امنیت به آن اضافه کردند که شده هزار و ۲۰۰ متر.

مرتضوی افزود: فاصله حریم دریاچه تا حریم معدن تقریبا ۸۰۰ متر دیگر است یعنی تقریبا ۲ کیلومتر، اسناد آن هم موجود است، طبق گزارش لرزه‌نگاری برای استخراج معادن مشکلی ایجاد نخواهد شد.

وی تاکید کرد: معدن مذکور در منطقه انفجاری نیستند، پس خبری از تخریب و لرزش هم نخواهد بود و باوجود این فاصله امکان لرزش و رانش دریاچه وجود ندارد.

معادن، برآورده‌کننده نیازهای اولیه بشر

همچنین یک کارشناس ارشد زمین‌شناسی در گفت‌وگو با حرف مازندران به ارائه توضیحات بیشتری درخصوص آثار سو معادن فعال در مرزن آباد چالوس پرداخت.

عبادالله باران چشمه گفت: اصولا معادن در نگاه اول به عنوان آسیبی در جهت تخریب منابع طبیعی دیده می‌شوند، در حالی که ابتدایی ترین نیازهای زندگی بشر همچون مباحث عمرانی و پزشکی منشا معدنی دارد پس بدون بهره‌برداری از معادن امکان ادامه زندگی میسر نیست.

وی افزود: از خانه‌ای که اعضای خانواده در آن امنیت و آسایش دارند تا وسیله نقلیه که افراد از آن جهت تردد استفاده می‌کنند گرفته تا مباحث مربوط به عمران و آبادی شهرها و روستاها، در ساخت سدها جهت پیشگیری از وقایع طبیعی، استفاده بهینه از آب، تولید برق و تجهیزات آن و غیره همه و همه وابسته به معدن و فعالیت‌های معدنی است.

باران چشمه با بیان اینکه معدن آثار سویی ندارد، ادامه داد: معادن منشا تحولات آسایش و رفاه بشر محسوب می‌شوند، برخی فقط ظاهر یک معدن در حال تخریب را می‌بینند در حالی که این حرکت منشا ثروت آفرینی و بازسازی دوباره محیط زیست است که از قبل پیش‌بینی‌های لازم برایش صورت گرفته است.

بازسازی منابع طبیعی، مسئولیت ثابت معدن‌داران

این عضو نظام مهندسی معدن مازندران عنوان کرد: بهره‌برداری از معادن علاوه بر ایجاد اشتغال و تامین معیشت پرسنل فعال منجر به پرداخت هزینه‌های بازسازی منابع طبیعی به صورت سالانه خواهد شد که علاوه بر پرداخت ۱۲ درصد حق دولتی، بهره‌برداران خارج از تعهدات قانونی نیز بازسازی و احیای منابع طبیعی را در برنامه خود دارند.

کارشناس ارشد زمین‌شناسی اضافه کرد: به عنوان نمونه معدن میاندشت کندوان ۲۵ هکتار رشد و ۱۰ پروانه بهره‌برداری دارد که تاکنون موفق به انجام ۱۵۰ هکتار جنگلکاری خارج از تعهدات قانونی ماده ۲۵ شده اند پش منابع طبیعی تخریب نمی‌شود بلکه در کنار معدن بازسازی خواهد شد.

وی در خصوص رانش و لغزش گفت: زمین لغزش دریاچه ولشت از نوع لغزش خاک است، که در واحدهای نرمی همچون سنگ آهک خرد شده کرتاسه روی داده است و سن آن کمتر از هزار سال است.

باران چشمه تصریح کرد: قبل از اینکه معادن در آن مکان مستقر شوند تشکیل دریاچه در اثر یک زمین لغزش تحریک شده از زمین لرزه نهم اسفند ماه ۳۳۶ هجری شمسی با بزرگی ۷/۷ تشکیل شده که دره رودخانه ولشت را مسدود کرده است.

عدم وجود تهدید برای دریاچه ولشت

کارشناس ارشد زمین‌شناسی خاطرنشان کرد: با عنایت به گزارش ۲۰۱۸/۸/۲۸ سازمان زمین‌شناسی و اکتشافی معدن کشور، فعالیت‌های معدنی دره پل ذغال هیچ‌گونه تهدیدی برای دریاچه ولشت ندارد، زیرا باتوجه به فاصله محل بهره برداری معدنی در دره پل ذغال تا نقطعه تعادل دریاچه ولشت فعالیت معدنی تاثیری بر ثبات یا ناپایداری این دریاچه ندارد و این فاصله فعالیت‌های معدنی تا نقطعه تعادل حدود ۲ هزار متر و تا نقطه اوج حدود ۳ هزار متر است.

این عضو نظام مهندسی معدن مازندران اظهار کرد: ورود رسوبات از بالادست، پر شدن دریاچه باز هم از بالادست و عدم مهار رسوبات می‌تواند وسعت دریاچه را با تهدید و خشک شدن تدریجی مواجه کند همچنین وجود جاده دسترسی بر روی منطقه لغزشی نیز از عوامل تحرک پذیری دریاچه و بالادست، بوده که میتواند تاثیر منفی ایجاد کند.

وی در خصوص لغزش مورد نظر، تاکید کرد: در بارندگی‌های شدیدی که ماه‌های گذشته صورت گرفت، که منجر به ورود سیل سنگین از رسوبات از سمت شرق آزادراه و انسداد آن شد، در همان بارندگی در مسیر معادن رانش‌هایی صورت گرفت که جاده للجار را بر چند ساعت مسدود کرد که کمتر از چند ساعت بعد رفع انسداد صورت گرفت.

باران چشمه درباره اینکه آیا بهره‌برداری از معادن به‌صورت اصولی انجام می‌شود یا خیر، تاکید کرد: در این بحث ایراداتی وجود دارد، عدم بهره‌برداری اصولی خارج از ید بهره‌برداران بوده و هست زیرا در تعیین محدوده‌های معدنی به‌دلیل نگاه جزیره‌ای و غیر کارشناسی برخی از دستگاه‌های اجرایی مورد استعلام سازمان صمت تصمیماتی گرفته می‌شود که برخی ناسامانی‌ها در فعالیت‌های معدنی را به‌دنبال دارد که با تشکیل ستادهای تعامل بین سازمان صمت و منابع طبیعی رفع نواقص فعالیت‌های معدنی در دستور کار قرار گرفته و در حال اجراست.

کارشناس ارشد زمین‌شناسی همچنین گفت: اصولا در معادنی که با روش شست‌وشو کار می‌کنند و از سیستم‌های فیلترپرس استفاده میشود، گرد و غباری وجود ندارد و منشا گرد و غبار به ندرت در معادنی که خشک کار می‌کنند ممکن است باشد، پس ریزگردها منشا معدنی بسیار محدود دارند، امروزه مشخص شده که منشا ریزگردها بخشی از کشورهای عراق، سوریه، عربستان و قسمتی از اراضی جنوبی ایران است، باتوجه به اینکه هنگام استخراج از معادن آبرفتی معمولا خاک با رطوبت همراه است، گردوغباری به وجود نمی‌آید و به هنگام شست‌وشو نیز ریزگردی وجود ندارد.

مقابله با بروز ریزگردها

وی اضافه کرد: از طرفی سنگ‌دانه‌های خرد شده به هنگام فرآوری به‌دلیل وزن مخصوص خود به ندرت در هوا معلق می‌ماند، در این سال‌ها برای حل این مشکل در معادن مرزن آباد کلیه واحدها به سیستم مه پاش مجهز شدند تا نقاطی که احتمال بروز ریزگرد در آن وجود دارد یا با کاور پوشیده می‌شود و یا مه پاش در همان نقطه آن را رسوب می‌دهد.

باران چشمه با تاکید بر اینکه کوه‌ها یکی پس از دیگری محو نمی‌شوند، خاطرنشان کرد: بلکه تبدیل به شهرها، روستاها، سدها و غیره می‌شوند، از مجموع ۱۲ هزار هکتار کوه در این منطقه تنها در ۲۰۰ هکتار فعالیت معدنی انجام می‌شود، که نسبت به پتانسیل موجود ناچیز است.

این عضو نظام مهندسی معدن عنوان کرد: کلیه معادن منطقه دارای مجوز هستند، اصولا از زمان شروع تا اخذ مجوز حدود سه پروانه صادر میشود ابتدا پروانه اکتشاف، سپس گواهینامه کشف و در مرحله سوم پروانه بهره‌برداری صادر می‌شود، غرب مازندران از ظرفیت‌های خوبی برخوردار است که در صورت تعامل دستگاه‌های اجرایی و دوری از نگاه جزیره‌ای با نگاهی مبتنی بر قانون و ضوابط زیست محیطی فرصت‌های خوبی برای فعالیت‌های معدنی وجود دارد.

گفتنی است؛ براساس قانون اصلاح قانون معادن، برای صدور مجوز اکتشاف و بهره‌برداری از معادن استعلامی از اداره محیط زیست صورت نمی‌گیرد.

بیشتر معادن در منطقه للجار به عنوان شهرک شن و ماسه

بیشتر معادن در منطقه للجار به عنوان شهرک شن و ماسه تعریف شده است، معادن‌دارانی که در این شهرک مستقر هستند با فعالیت درست خود می‌توانند به جامعه منفعت برسانند.

در حال حاضر ۶ معدن در بخش مرزن‌آباد فعالیت دارند، که همه آن‌ها از تجهیزات مدرن ضوابط زیست محیطی برخوردار هستند.

بیش از ۳۰۰ معدن در این استان وجود دارد که از این تعداد بیش از ۵۰ درصد آن غیرفعال هستند، از طرفی گفته شده قیمت مصالح و اکتشافات معدنی در غرب استان بسیار گرانتر از شرق و مرکز استان است تا جایی که بیشتر نیازشان از جاهای دیگر تامین می‌شود‌.

واحدهای معدنی مازندران در زمینه تولید زغال سنگ و سنگ اهک و لاشه فعالیت دارند.