حرف قطع 1000 درخت در شمال را بررسی می‌کند؛ شمشادهای بی‌پناه

گروه اجتماعی: رویشگاه‌های شمشاد حدود 72 هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی شمال کشور را به خود اختصاص داده‌اند، اما در حال حاضر هجوم آفت شب‌پره بیش از 4 هزار هکتار از این رویشگاه‌ها را در برگرفته است که در صورت غفلت و یا تعلل، این گنجینه ارزشمند از دست می‌رود.

شمشاد از گونه‌های ارزشمند و منحصربه‌فرد جنگل‌های هیرکانی است که چند سالی است در معرض هجوم انواع آفت‌ها قرار دارد، این درخت هنوز از آفت ‘بلایت’ یا ‘سوختگی شمشاد’ که عامل آن قارچی به نام     Cylindrocladium buxicola  است، رهایی نیافته است که آفتی جدید به نام شب‌پره شمشادی آن را تهدید می‌کند.

شب‌پره شمشادی اواخر خردادماه وارد جنگل‌های هیرکانی شد و اکنون به کابوسی برای شمشادها تبدیل‌شده است.

شمشاد هیرکانی بانام علمی بوکسوس هیرکانا (Buxus hyrcana) درختی همیشه‌سبز و بومی جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران است که در فهرست گونه‌های گیاهی درخطر انقراض اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت     (IUCN)  قرار دارد.

این‌گونه درخت به عنوان پناهگاه حیات‌وحش و نماد میراث جنگل‌های شمال ایران قلمداد می‌شود و بهترین رویشگاه آن در ارتفاع 20 تا 400 متری از سطح دریا قرار دارد ولی تا ارتفاع حدود یک هزار و 200 متری در مناطق مختلف جنگلی استان‌های گیلان، مازندران و گلستان می‌روید. هم‌اکنون از گستره حدود 1.9 میلیون هکتار عرصه‌های جنگلی شمال کشور، حدود 72 هزار هکتار آن رویشگاه‌های شمشاد است.

تأکید بر مقابله بیولوژیک با آفت شب‌پره شمشاد

 مریم مغانلو رئیس گروه گیاهی سازمان حفاظت محیط‌زیست  به ایرنا گفت: شمشاد جنگلی یا شمشاد هیرکانی بانام علمی Buxus hyrcana Pojark. درختی همیشه‌سبز و سایه‌پسند بومی شمال ایران است و علاوه بر ایران، در ترکمنستان و تالش نیز رویش دارد. این‌گونه گیاهی در فهرست گیاهان در معرض تهدید و در طبقه ‘در معرض خطر انقراض’ جای دارد.

وی افزود: ایران به علت تنوع آب و هوایی و به‌واسطه ذخایر فراوان گیاهی از وضعیت منحصربه‌فردی در جهان برخوردار است اما متأسفانه این ذخایر غنی گیاهی به دلایل مختلفی تخریب‌شده‌اند و یا در معرض نابودی قرار دارند.

مغانلو ادامه داد: به‌طورکلی عوامل تخریب‌کننده جنگل شامل قطع درختان و برداشت‌های غیراصولی از جنگل‌ها و مراتع، آتش‌سوزی، وجود دام در جنگل و فعالیت‌های غیراصولی کشاورزی همگی بیانگر دخالت‌های نابخردانه انسان و تأثیرات آدمی بر نابودی محیط‌زیست به‌ویژه جنگل‌ها و مراتع است.

وی گفت: علاوه بر این عوامل، خشک‌سالی و افزایش متوسط دمای سالانه از عوامل اصلی طبیعی مؤثر بر شیوع آفات و بیماری‌ها محسوب می‌شوند و به‌تازگی نیز برخی آفات وارداتی این تهدیدات را تشدید کرده‌اند.

رئیس گروه گیاهی سازمان حفاظت محیط‌زیست در خصوص تازه‌ترین آفت تهدیدکننده شمشادهای شمال کشور افزود: شب‌پره شمشادی بانام علمی Cydalima perspectalis آفتی وارداتی است که به‌طور طبیعی در شرق آسیا زندگی می‌کند و نخستین بار در سال 1385 در آلمان و سپس در چند کشور اروپایی طغیان کرد، این آفت از گونه‌های زینتی و وحشی شمشادها تغذیه می‌کند و ظاهراً توسط گیاهان وارداتی از چین به اروپا راه‌یافته و اکنون در بیشتر کشورهای حوزه مدیترانه گسترش‌یافته است؛ این آفت متأسفانه خردادماه امسال در بخشی از اراضی جنگلی گیلان و مازندران دیده شد که خسارت زیادی به درختان شمشاد دارای ارزش اکولوژیکی وارد کرده است.

مغانلو اظهار کرد: این آفت از برگ‌ها، پوست تنه و شاخه‌های این گیاه تغذیه می‌کند و در حال حاضر بیش از چهار هزار هکتار از جنگل‌های هیرکانی را در برگرفته است، لذا با توجه به این‌که متولی اصلی حفظ و صیانت از جنگل‌های کشور، سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری کشور است و موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور نیز، نهاد علمی و اجرایی در زمینه آفات، بیماری‌ها و روش‌های مبارزه با آن‌ها است، ضرورت دارد با همکاری و هماهنگی سازمان حفاظت محیط‌زیست و درگیر کردن سایر سازمان‌ها و نهادهای دولتی و مردم‌نهاد، برای رفع این معضل در کشور یک اقدام ملی صورت گیرد.

وی ادامه داد: این اقدام می‌تواند با استفاده از پتانسیل تمامی نهادهای علمی و اجرایی کشور صورت گیرد که خوشبختانه اقدامات مؤثری تاکنون صورت گرفته است و سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در راستای تحقق اهداف زیست‌محیطی و حفاظت از سرمایه‌های طبیعی و ذخایر ژنتیکی کشور، برای کنترل صحیح و برطرف کردن کامل این معضل با روش‌های ایمن و همسو و سازگار با محیط‌زیست و به‌دوراز استفاده از هرگونه سموم شیمیایی و مخرب تنوع زیستی و تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی تأکید کرده است و اقدام می‌کند.

تائید قطع هزار شمشاد در شمال کشور

درحالی‌که خبر قطع ۱۰۰۰ درخت شمشاد در جنگل‌های شمال کشور تائید شده است که سازمان جنگل‌ها چندین ماه است که حقوق نیروهای حفاظتی را نپرداخته و به گفته فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها این سازمان تا حدودی برای حفاظت از جنگل‌های شمال با مشکل مواجه شده‌ است.

سرهنگ علی عباس‌نژاد در گفت و گو با ایسنا در پاسخ به این پرسش که آیا قطع درختان شمشاد در جنگل‌های مازندران صحت دارد یا خیر، اظهار کرد: متأسفانه حدود ۱۰۰۰ درخت شمشاد در جنگل‌های عباس‌آباد قطع‌شده‌اند و نیروهای حفاظتی ما نیز در زمینه برخورد با متخلفان و جلوگیری از قطع درختان کوتاهی کرده‌اند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر فرمانده یگان حفاظت منطقه توبیخ شده و پرونده قضایی برای شرکت حفاظتی متخلف تشکیل‌شده است، تصریح کرد: متأسفانه مجبور به اخراج نیروهای حفاظتی آن منطقه شدیم البته باید این مورد را در نظر گرفت که درحال حاضر نیروهای حفاظتی ما با مشکلات معیشتی مواجه هستند و اعتبارات حفاظت از طریق دولت به ما تخصیص داده نشده است.

عباس‌نژاد در پایان گفت: تقاضای می‌کنیم اعتبارات ما هرچه سریع‌تر پرداخت شود تا بتوانیم کارهای حفاظتی را پیش ببریم. ما در حال حاضر برای حفاظت از جنگل‌های شمال با مشکل مواجه شده‌ایم.

به گزارش ایسنا، نیروهای حفاظتی جنگل‌های شمال بیش از ۸ ماه است که حقوقی دریافت نکرده‌اند. آخرین بار خلیل آقایی – رئیس سازمان، جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری – به ایسنا گفته بود که حقوق این نیروها به‌زودی پرداخت خواهد شد اما پیگیری‌ها نشان می‌دهد که سازمان جنگل‌ها همچنان به شرکت‌های حفاظتی بدهکار است و حتی تعدادی از نیروهای حفاظتی برای نهمین ماه پیاپی است که حقوقی دریافت نکرده‌اند و جنگل‌های کشور بی‌پناه‌تر از همیشه هستند.

در شرایطی که اقلیم کشور شکننده‌ شده است، انتظار می‌رود که دولت و به‌ویژه سازمان برنامه‌وبودجه حمایت بیشتری از طرح‌های حفاظت از جنگل کنند چراکه این جنگل‌ها پناه روزهای خشک‌سالی و باران‌های سیل‌آسا هستند.