تحول دیجیتال؛ گمشده نظام آموزشی ایران

ماندگاری نظام آموزشی کشور در روش های سنتی و کم توجهی به تحول های الکترونیکی با سرنوشت نسل آتی کشور گره خورده است.

نظام آموزش و پرورش ایران درحالی همچنان راه خود را بر مدار سنت می پوید که اکنون هر دانش آموز ایرانی از یک گوشی تلفن همراه هوشمند یا یک تبلت استفاده می کند بدون آنکه بتواند محتواهای درسی خود را از این طریق دریابد یا معلم را برای یادگیری بیشتر در درساعت های غیر درسی کنار خود احساس کند.

وضعیت نظام آموزش و پرورش در کشور ما در حالی به این گونه است که اکنون بسیاری از کشورهای جهان مرزهای آموزش سنتی را درنوردیده و بر مدار دیجیتال و فراتر از آن رفته اند.

اکنون برخی کشورهای جهان نه تنها از فناوری اطلاعات برای ارائه مطالب آموزشی استفاده می کنند بلکه حتی مدارس هوشمند، شادترین زمان یادگیری را برای دانش آموزان رقم زده، به گونه ای که نیاز به حضور فیزیکی کودک در فضای آموزشی کم کم از بین رفته است و دانش آموز ضمن فراگیری محتواهای آموزشی به طور همزمان دیگر علایق خود را دنبال می کند.

اما آموزش و پرورش در کشور ما نه تنها از تحول دیجیتال بهره نمی برد بلکه حتی در پیوستن به دولت الکترونیک نیز چندان موفق عمل نکرده است؛ به گونه ای که به گفته دبیر کمیسیون دولت الکترونیک سازمان فناوری اطلاعات ایران، در پایین ترین رده استقرار دولت الکترونیک قرار دارد.

«رضا باقری اصل» عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران، هشتم خردادماه امسال پنج دستگاه کم کار در دولت الکترونیک را معرفی کرد که به ترتیب زیر است: وزارت آموزش و پرورش، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سازمان بازنشستگی کشوری، سازمان سنجش، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی.

وزارت آموزش و پرورش در حالی صدرنشین این فهرست است که به عنوان متولی نظام آموزشی کشور باید پیشگام بهره گیری از به روزترین فناوری های نوین باشد تا بتواند نسلی منطبق با پیشرفت های شگرف جهانی پرورش دهد.

*ضرورت پیوند نظام آموزشی ایران با تحول دیجیتال

«محمد جواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، اول مهرماه امسال در یکی از شبکه های اجتماعی نوشت: دیر یا زود نظام آموزشی ما باید از تحول بنیادین دیجیتال بهره بگیرد.

وی در صفحه اینستاگرام خود به دغدغه ها و نگرانی های جوانان و خانواده ها اشاره کرد و افزود: بی تردید بخش مهمی از این دغدغه ها ریشه در یک نظام آموزشی داشت که متناسب با اقتضای جامعه و فرهنگ و نیاز ما طراحی نشده بود و همچنان نیز ادامه دارد.«اما حالا زمان تغییر کرده و جهان یافته هایی نو برای آموزش کودکان و نوجوانان پیش روی ما قرار داده است، یافته هایی مبتنی بر استفاده از فناوری‌های جدید در حوزه آموزش. دیر یا زود، نظام آموزشی ما باید از تحول بنیادین دیجیتال بهره بگیرد».

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه داد: تحول دیجیتال با آنچه استفاده بی رویه و بی محابای کودکان و نوجوانان از اینترنت و تبلت و موبایل و بازی های رایانه‌ای است، تفاوت دارد. در تحول دیجیتال نرم افزارها و سخت افزارها در خدمت دانش آموزان قرار دارد نه دانش آموزان در خدمت نرم افزار و سخت افزار؛ در تحول دیجیتال محتوا در اولویت قرار دارد.

* مدرسه الکترونیک راهکار تحول دیجیتال

هنوز برای دریافت استعلام تحصیلی یا جواب یک نامه از وزارت آموزش و پرورش باید به روش سنتی (نامه نگاری کاغذی و مراجعه حضوری) اکتفا کرد و هیچ راهی برای ارتباط از راه دولت الکترونیک و فرایندهای الکترونیکی وجود ندارد.

اهمال آموزش و پرورش در اتصال به خدمات الکترونیک در حالی رخ می دهد که سازمان ملل متحد بتازگی از رشد 30 رتبه ای کشور ما در شاخص الکترونیکی خبر داده است.البته به نظر می رسد درباره مدارس و ارایه خدمات الکترونیکی دستاوردهای مناسبی نداشته ایم و هنوز از اهداف تعیین شده، فاصله داریم.

* مدارس هوشمند و تحول دیجیتال

مدارس هوشمند از دستاوردهای مهم توسعه فناوری اطلاعات در برنامه های آموزش و پرورش است که قرار بود آثار و نتایج آن نه فقط در محیط آموزشی نمایان شود بلکه باید تحولی نوین همراه با تجارب واقعی محیط زندگی دانش آموزان می بود.

در قرن بیست و یکم تصور آن است که دانش آموزان به جای کیف های مملو از کتاب های درسی حجیم، با رایانه های های همراه (لپ تاپ) سر کلاس درس حاضر شوند.در این شرایط، امتحان ها نیز از طریق رایانه برگزار می شود و دانش آموزانی که به علت بیماری نمی توانند در کلاس درس حاضر شوند، از منزل با رایانه درس های خود را دنبال می کنند.

فلسفه آموزشی در مدرسه هوشمند بر این موضوع تاکید دارد که هر کس بیشتر توانایی دارد می تواند بهتر یاد بگیرد و برنامه آموزشی طوری طراحی می شود که همه نیازهای متفاوت و توانایی های دانش آموزان را پوشش دهد.

* تکلیف قانونی در توسعه مدارس هوشمند

طبق مندرجات برنامه ششم توسعه در بخش آی.سی.تی، باید تا پایان کار دولت دوازدهم امکان دسترسی الکترونیکی دانش آموزان به کتاب های درسی، کمک آموزشی، رفع اشکال، آزمون و مشاوره تحصیلی، بازی های رایانه‌ای آموزشی، استعدادسنجی و آموزش مهارت‌های حرفه‌ای فراهم شود.

این موضوع جزو اولویت‌های تصویب شورای عالی فضای مجازی قرار گرفته است.بر اساس ماده ۶۹ قانون برنامه ششم توسعه، باید مهارت‌های فنی و اجتماعی نیز به طور رایگان به همه دانش‌آموزان شهرهای دارای کمتر از ۲۰ هزار نفر جمعیت و روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ ارایه شود.بیست و پنجم اردیبهشت ماه امسال وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، همراه اول را به اتصال 108 هزار واحد مدرسه کشور به شبکه ملی اطلاعات همسو با برنامه ششم توسعه مکلف کرد.آذری جهرمی تاکید کرد کار اتصال مدارس باید تا سال آینده به پایان برسد و در روز جهانی ارتباطات اعلام عمومی شود.وی همچنین خواستار آن شد که همراه اول همه زیرساخت های لازم را برای هوشمندسازی مدارس فراهم کند.البته مدرسه هوشمند را نباید با الکترونیکی کردن مدارس و تجهیز آنها با چند لپ تاپ یا رایانه و ارایه محتوای کتاب های خطی در فضای دیجیتالی اشتباه گرفت؛ همانگونه که یک کارشناس فناوری اطلاعات درباره این موضوع هشدار می دهد.

چندی پیش «پرنسیلا جهانگیری» در یک گفت و گوی رسانه ای اعلام کرد: بحث اهمیت آموزش های نوین و چند رسانه ای در امر آموزش به شکل بدیهی و ثابت شده درآمده است اما در کشور ما یا چنین طرح هایی اجرا نمی شود یا با روش های علمی نیست و خالی از محتوای علمی است و شاید بتوان گفت فقط به طور نمادین اجرا می شود.

به گفته وی، در شرایط کنونی فناوری نه فقط به هوشمندسازی کمکی نمی کند بلکه دست و پاگیر شده است؛ مانند آنچه در اداره ها درباره سیستم اتوماسیون پیش آمده است؛ چون افراد باید امور خود را یک بار الکترونیکی انجام دهند و یک بار دستی.به گزارش ایرنا، با این تعریف، اکنون کمتر مدرسه ای را می یابیم که الکترونیکی شده باشد و حتی نمی تواند بدون هیچ مشکلی، مفاد درسی هر روز را در سامانه ای قرار دهد تا دانش آموزی که به هر علت نتوانست در مدرسه حاضر باشد از درس خود عقب نماند.

شاید این گفته بجا باشد که برای توسعه یک کشور ابتدا باید ساختار آموزش و پرورش آن بهینه باشد؛ بنابراین شرط موفقیت کامل ایران در استفاده از خدمات هوشمند، برخورداری از نظام آموزشی مجهز به آخرین فناوری های روز است.

تا زمانی که نظام آموزشی کشور ما تحول دیجیتال را درک نکرده باشد، چگونه می توان انتظار داشت تحول دیجیتال تغییری اساسی در کشور ایجاد کند!