افزایش خطر تبدیل جنگل به بیابان

استفاده بیش از حد از منابع طبیعی سبب شده است که جنگل‌ها و مراتع به‌ویژه در مواقع خشکسالی نتوانند تجدید حیات کنند، از این رو امروزه شاهد افزایش خطر بیابانی شدن این عرصه‌ها هستیم.

در سال‌های اخیر متاسفانه بسیاری از عوامل انسانی در کنار عوامل اقلیمی باعث تخریب و تضعیف توان تجدید حیات منابع طبیعی شده‌اند که هر کدام در جای خود نیازمند بررسی هستند. عوامل سودجویانه از مهمترین عوامل تخریب منابع طبیعی هستند. متاسفانه برخی زیاده خواهان با تصرف غیرقانونی اراضی منابع طبیعی اعم از جنگل‌ها و مراتع کاربری آن‌ها را به مسکونی، کشاورزی و سایر فعالیت‌های اقتصادی تبدیل می‌کنند. سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری نیز برای این قبیل افراد پرونده‌های حقوقی متعددی نزد دستگاه‌های قضایی تشکیل داده است و زمان، نیرو و انرژی زیادی از مجموعه‌های ستادی و استانی سازمان صرف بازپس‌ گیری این اراضی می‌شود.

*معیشت ناپایدار

معیشت و درآمد بسیاری از مردم به طور مستقیم به منابع طبیعی وابسته است. امروزه دامداری سنتی یکی از عوامل تخریب منابع طبیعی به شمار می‌رود و نظام بهره‌برداری مشاع و رقابت برای بهره‌برداری بیشتر با توجه به ظرفیت تجدید پذیری محدود افزایش تعداد دامدار، چرای مازاد بر ظرفیت، تعجیل در ورود و تاخیر در خروج دام از مرتع و بوته‌کنی برای تامین سوخت از عوامل مهم تخریب مراتع به شمار می‌رود. این شیوه بهره‌برداری باعث شده پوشش گیاهی مراتع کشور بیش از پیش ضعیف شود و با توجه به گرانی علوفه و افزایش قیمت فراورده‌های گوشتی و لبنی تشدید شده است.

در شمال کشور با توجه به افزایش جمعیت و فقر جوامع محلی درآمد بسیاری از مردم از طریق بهره‌برداری از منابع جنگلی برای تامین خوراک دام، ساخت صنایع دستی و فروش چوب به کارخانه‌های کوچک صنایع چوب و تامین سوخت است. در خارج از شمال کشور نیز برداشت بی‌رویه گیاهان دارویی و بهره‌برداری مفرط از اراضی جنگلی به عنوان زراعت دیم – که معمولا کم بازده هستند – و تامین سوخت از چوب درختان جنگلی از عوامل تخریب و تضعیف منابع طبیعی به شمار می‌روند.

*سیاست‌های توسعه‌ای و عملیات عمرانی

بخشی از تخریب پوشش گیاهی کشور به فعالیت‌های عمرانی نظیر توسعه جاده‌ها و بزرگراه‌ها،‌ احداث سدهای بزرگ و خطوط لوله‌های نفت و گاز و اکتشاف و بهره‌برداری معادن و نظایر آن بر می‌گردد.

*توسعه نامتوازن زندگی شهری

یکی از مظاهر توسعه نامتوازن شهری دفن پسماند و زباله‌های شهری در عرصه‌های منابع طبیعی به ویژه در جنگل‌های شمال کشور و ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی است. این در صورتی است که همزمان با توسعه شهرها باید مدیریت نوین و بازیافت زباله‌ها مد نظر قرار گیرد.

*فرهنگ نادرست طبیعت‌گردی

متاسفانه همزمان با گسترش تفرج در عرصه‌های طبیعی کشور شاهد رهاسازی زباله‌ها، بوته کنی و بریدن سرشاخه‌ها برای سوخت و برپا کردن غیر اصولی آتش در پای درختان هستیم. این موارد علاوه بر آلودگی‌های بصری و زیست محیطی زمینه تضعیف درختان و بروز آتش سوزی‌ها را به دنبال دارد.

*افزایش جمعیت شهری آسیب زننده محیط زیست مازندران

در همین راستا رئیس کارگروه تخصصی پسماند و محیط زیست اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران گفت: افزایش جمعیت شهری یکی از عواملی است که به محیط زیست مازندران آسیب می زند. مجید پیروی در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد:نباید فراموش کنیم که ما به محیط زیست نیازمند بوده و محیط زیست به ما نیازی ندارد.

وی افزود:هر کجا که محیط زیستی شکل گرفت تمدن خوبی داشتیم و این نگاه باید به مدیران اجرایی تعمیم پیدا کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل تصریح کرد: نوع راه حل هایی که نسبت به مشکل زیست محیطی وجود دارد کوتاه مدت است چرا که تامین کننده مردم یا بخش صنعتی و زیست محیطی بوده و همه جانبه نیست.

رئیس کارگروه تخصصی پسماند و محیط زیست اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران تصریح کرد:با راه حل های کوتاه مدت محیط زیست استان حفظ نمی شود. پیروی با اشاره به این که انسان اثرات منفی بیشتری به روی محیط زیست می گذارد یادآور شد:با پیشرفت تکنولوژی سبک زندگی مردم تغییر کرد و چهره طبیعی محیط زیست را به هم زد. وی گفت: وضعیت زیست محیطی استان به جهت موقعیت جغرافیایی خاص خود بهتر از استان های دیگر بوده و به لحاظ آب و هوایی نسبت به سایر استان ها در وضعیت مطلوبی قرار داریم. عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل خاطرنشان کرد: مازندران نسبت به سایر استان ها دیرتر با کمبود آب و افزایش دما رو به رو می شود. وی افزود:به جهت نزدیک بودن به دریا و اقلیم آب و هوایی شرایط جوی مازندران به لحاظ پاکیزگی مطلوب تر است  اما با تمام این موارد نباید مشکلات فراموش شود.

رئیس کارگروه تخصصی پسماند و محیط زیست اتاق فکر توسعه و تعالی  مازندران  با اشاره به این که در بخش صنعتی در مازندران باید حساسیت ها را بیشتر کرد گفت: افزایش جمعیت شهری یکی از عواملی است که به محیط زیست مازندران آسیب می زند.