آزار جنسی؛ بایدها و نبایدها

گروه اجتماعی_ انسان به‌عنوان یک موجود اجتماعی، ناگزیر از گسترش ارتباطات با هم‌نوعان خویش است و برای تسهیل این ارتباطات باید خطرات احتمالی تعاملات اجتماعی را بپذیرد و فواید این تعاملات بازدارنده پیامدهای ناخواسته برخاسته از سوءرفتارها نیست.

از این رو از قرن‌ها قبل بر فضایل اخلاقی به‌عنوان تضمینی بر حسن روابط در جوامع انسانی تاکید شده و قانون، همچون ناظری بر روابط انسانی سایه افکنده است، با همه این‌ها جوامع بشری از آسیب‌ها در امان نبود‌ه و تاریخ بر رنج و مرارت انسان از سوءرفتار هم‌نوع خود در گذر زمان گواهی می‌دهد.

متاسفانه ناهنجارهایی در جوامع وجود دارند که خصوصی‌ترین نیاز و آسیب‌پذیرترین احساس آدمی را تحت تاثیر قرار می‌دهند از این رو با وجود کسانی که مورد آزار قرار میگیرند ترجیح میدهند این موضوع رازی سر به مهر بماند چرا که کمتر کسی توان فریاد زدن برای افشای آن ر دارد.

دکتر علی عالیشاه روانپزشک فعال در اداره پزشکی قانونی مرکز مازندران در خصوص معضل پنهان یا همان آزار جنسی این پدیده‌ای که ممکن است به سادگی در قالب شوخی چه به‌صورت سازوکار مدارا و یا مکانیسم دفاعی از سوی آزارگر توجیه شود اما به سختی قربانی می‌گیرد به گفت‌وگوی تفصیلی با حرف پرداخته که در ادامه می‌خوانید.

سوال: آزار جنسی چیست؟

پاسخ: هر نوع رفتار ناخواسته جنسی است که توهین‌آمیز، تحقیرکننده یا وحشت‌آور باشد. این رفتار می‌تواند نوشتاری، گفتاری و یا فیزیکی بوده در دنیای واقعی به وقوع بپیوندد یا در فضای مجازی باشد. هر فردی فارغ از سن و جنس می‌تواند مورد آزار قرار بگیرد. خانه، مدرسه، محل کار، پارک، سینما یا هر مکان دیگری می‌تواند جولانگاه آزارگران جنسی باشد.

سوال: آزار جنسی شامل چه رفتارهایی است؟

پاسخ: هر نوع تماس جسمی بدون رضایت می‌تواند مصداق آزار باشد. البته آزار مفهوم گسترده تری دارد و شامل موارد زیر است؛

• درخواست مستقیم یا غیر مستقیم برای داشتن رابطه، خیره شدن، اخم کردن و تذکر دادن با عبارات آزاردهنده جنسی، نظر دادن در مورد فرد با بکار بردن مضامین جنسی، شوخی‌های جنسیتی ناخوشایند، ارسال عکس‌ها و پیام‌های نامناسب و…

سوال: آزار جنسی چه تاثیری بر افراد می‌تواند داشته باشد؟

پاسخ: شایعترین اثرات آن القای حس تنش، اضطراب یا افسردگی و تبعات جسمی آن از جمله سر درد، بدن درد و یا اختلال در خواب است. دوری از جمع، تخریب عزت نفس و کم شدن اعتماد بنفس، عدم تمرکز و در مجموع افت عملکرد فردی و اجتماعی از سایر پیامدهای آزار است.

سوال: ما در مواجهه با فرد قربانی آزار چه باید بکنیم؟

پاسخ: صحبت در خصوص آزار جنسی می‌تواند برای قربانی دشوار باشد، بسیاری از بازماندگان از اینکه موضوع جدی گرفته نشود و یا اینکه مورد اتهام واقع شوند هراس دارند.

سوال: برخورد درست با کسی که مورد آزار جنسی قرار گرفته چیست؟

پاسخ: اگر کسی به شما گفت که مورد آزار جنسی قرار گرفت باید حرف او را باور کرده از او حمایت کنید تا بتواند بهترین تصمیم را بگیرد، طبیعی است که بخواهید سوالاتی در این مورد بپرسید اما اینکار ممکن است شخص را ناراحت کند. قبل از پرسیدن، گوش کنید.

برخی افراد دوست دارند در مورد اتفاقی که برایشان افتاده است صحبت کنند و برخی دوست ندارند. گوش کردن بدون قطع کردن صحبت های فرد، توجه نشان دادن و قضاوت نکردن زمانیکه فرد قربانی می خواهد در مورد خود صحبت کند امری مهم در پشتیبانی عاطفی است.

هرگز نباید فرد قربانی خشونت را مقصر دانست. آزار جنسی تحت هیچ شرایطی قابل قبول نیست. هر فرد باید بتواند در محیطی بدور از آزار، تبعیض، قلدری و خشونت، کار و تحصیل کند. نحوه پوشش، فرهنگ، سن یا داشتن رابطه با فرد خاطی، هیچگاه نباید توجیهی برای رفتار فرد آزارگر باشد.

برخی بعد از آزار جنسی دوست ندارند کسی آن‌ها را لمس کند. مهم است که در این مورد سوال کنید. بگویید: “آیا اشکالی ندارد که دستت را بگیرم؟” بدین ترتیب احتمال اینکه خاطرات بد مربوط به آزار جنسی در فرد دوباره تجربه شود به حداقل می‌رسد.

گفتنی است؛ آزار جنسی این روزها از خطرناک‌ترین آسیب‌های اجتماعی است که قوه قضاییه و نهادهای مرتبط همچون پزشکی قانونی با آن سروکار دارند، از این رو افزایش آگاهی همه افراد جامعه در این زمینه ضرورت دارد.