پسماند؛ بحران کهنه‌ای نیازمند نگاه نو

ساری-خبرنگار حرف/با تداوم بحران پسماند در مازندران، بازدیدهای اخیر استاندار از سایت‌های مرتبط در شهرهای غربی استان می‌تواند نشانه‌ای از آغاز یک رویکرد تازه باشد؛ رویکردی که اگر با برنامه‌ریزی علمی و سرمایه‌گذاری هدفمند همراه نشود، به سرنوشت طرح‌های نیمه‌کاره پیشین دچار خواهد شد.

پسماند در مازندران، نه یک معضل صرفاً زیست‌محیطی، بلکه موضوعی پیچیده با ابعاد اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی است. سال‌هاست کوه‌های زباله در جنگل‌ها، ورود شیرابه به رودخانه‌ها، و بوی تعفن در حاشیه شهرها، از پیامدهای مستقیم مدیریت ناقص زباله‌اند. رشد بی‌رویه گردشگری، ساختار ناکارآمد تفکیک از مبدأ، نبود تکنولوژی به‌روز، و کم‌توجهی به سرمایه‌گذاری در این حوزه، باعث شده مازندران از نظر بحران پسماند در وضعیت هشدار باقی بماند.

در چنین شرایطی، حضور میدانی استاندار جدید مازندران در سایت‌های پسماند شهرستان‌های رامسر، نوشهر، تنکابن و محمودآباد، آن‌هم با رویکردی آشکارا متفاوت از گذشته، از نظر سیاسی و مدیریتی قابل تأمل است. او صریح و چندباره تأکید کرد که نمی‌توان با روش‌های سنتی، این بحران را حل کرد. از «لزوم بهره‌گیری از روش‌های علمی» و «ضرورت جذب سرمایه‌گذار» سخن گفت و حتی عملکرد برخی پروژه‌ها را به‌صورت میدانی بررسی کرد.

با این حال، باید دید که این نگاه تازه چقدر قابلیت اجرا دارد. هرچند طرح تفکیک زباله از مبدأ در رامسر آغاز شده و سایت زباله‌سوز نوشهر پس از تذکر استاندار اندکی بهبود یافته، اما چالش‌ها همچنان گسترده‌اند. زیرساخت‌ها پاسخگوی حجم زباله تولیدی نیستند، فناوری‌ها در برخی موارد فرسوده یا ناکارآمدند، فرهنگ تفکیک و مشارکت مردمی هنوز نهادینه نشده، و پروژه‌های نیمه‌تمام مانند کارخانه کمپوست تنکابن همچنان درگیر موانع اجرایی و کمبود منابع هستند. از سوی دیگر، جذب سرمایه‌گذار خصوصی نیز نیازمند فضای باثبات، حمایت قانونی و تضمین سودآوری است؛ شرایطی که در بسیاری از طرح‌های عمرانی استان فراهم نبوده است.

پسماند، اگرچه امروز به‌عنوان یک بحران جدی مطرح است، اما می‌تواند به فرصتی برای توسعه پایدار نیز تبدیل شود. تولید کود آلی، برق، گرانول و اشتغال‌زایی از زباله، موضوعاتی است که در بسیاری از کشورها به تجربه‌های موفق بدل شده است. اما تحقق این اهداف در مازندران، مستلزم عبور از نگاههای مقطعی و کلیشه‌ای و ورود به عرصه حکمرانی مشارکتی، برنامه‌ریزی علمی و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی است.

بازدید استاندار مازندران از سایت های پسماند شهرهای نوشهر، رامسر و محمود

مهدی یونسی رستمی، استاندار مازندران در ادامه بازدیدهای میدانی خود در سطح شهرستان‌های استان، با همراهی قبادیان، فرماندار و گلجاری‌مقدم، شهردار رامسر، از سایت زباله‌سوز این شهرستان بازدید کرد.

وی در این بازدید، زباله را یکی از چالش‌های جدی مازندران دانست و بر ضرورت گذار از روش‌های سنتی به شیوه‌های نوین و علمی با بهره‌گیری از ظرفیت سرمایه‌گذاران تأکید کرد.

استاندار مازندران با اشاره به فعال‌سازی واحد کمپوست در سایت رامسر، حفظ الزامات زیست‌محیطی و صیانت از فضای سبز منطقه را از اولویت‌های اصلی مدیریت پسماند برشمرد.

یونسی رستمی ضمن تأکید بر استفاده از رویکرد علمی برای کاهش اثرات منفی زباله‌سوزی بر سلامت مردم و محیط زیست، هدف اصلی از این بازدید را بررسی راهکارهای اجرایی مدیریت نوین پسماند در رامسر عنوان کرد.

وی همچنین از انجام اقدامات اولیه در جذب سرمایه‌گذار برای توسعه این حوزه و پیشبرد طرح تفکیک زباله از مبدأ خبر داد و گفت: «طرح تفکیک زباله از مبدأ که با ابتکار فرماندار رامسر از روستاها آغاز شده، به‌خوبی در حال پیشرفت است.»

به‌طور میانگین روزانه حدود ۸۰ تُن زباله در شهرستان رامسر تولید می‌شود؛ این رقم در ایام پیک گردشگری به بیش از ۱۲۰ تُن نیز می‌رسد.

استاندار مازندران همچنین با همراهی فرمانداران شهرستان‌های نوشهر و چالوس، از سایت زباله‌سوز نوشهر بازدید کرد. این بازدید در پی مطالبه مردمی برای رسیدگی به ورود حجم زیادی از شیرابه به رودخانه “ماشلک” انجام شد که آلودگی هوا و بوی تعفن در منطقه به دنبال داشت.

استاندار مازندران پیش‌تر در بازدید قبلی خود، با مشاهده وضعیت نامطلوب، دستور رسیدگی فوری به پیمانکار پروژه صادر کرده بود. اکنون با گذشت مدت کوتاهی، اجرای این دستور منجر به رفع بخش عمده‌ای از مشکل ورود شیرابه شده است.

گفتنی ست، نیروگاه زباله‌سوز نوشهر در ۲۷ آذرماه ۱۳۹۹ با هدف فرآوری روزانه ۲۰۰ تن زباله تولیدی شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت و تولید حدود ۳ مگاوات برق، در زمینی به وسعت حدود ۲ هکتار در منطقه “پلنگ‌چال” ـ محل دفن قبلی زباله‌های غیر بهداشتی ـ افتتاح شد.

در ادامه بازدیدهای میدانی مهدی یونسی رستمی از پروژه‌های راهبردی شهرستان‌های استان، وی به همراه فرماندار تنکابن از سایت کارخانه کمپوست این شهرستان بازدید کرد و به‌صورت میدانی در جریان موانع پیش‌روی این پروژه قرار گرفت.

استاندار مازندران با اشاره به چالش چندساله پسماند در مناطق مختلف استان اظهار داشت: مدیریت اصولی زباله یکی از اولویت‌های مهم در دوره مسئولیت بنده است و از ابتدای انتصاب، ساماندهی این معضل را در دستور کار قرار داده‌ایم.

یونسی رستمی با بیان اینکه تنکابن به‌دلیل طبیعت خاص و همجواری با جنگل و دریا از مناطق حساس مازندران به‌شمار می‌رود، تصریح کرد: نمی‌توان با روش‌های غیراجرایی و بدون پشتوانه علمی این معضل را حل کرد. پسماند موضوعی تخصصی و نیازمند دانش فنی روز است.

وی با اشاره به اهداف پیش‌بینی‌شده برای کارخانه کمپوست زباله تنکابن گفت: تلاش داریم با استفاده از روش‌های علمی و فناوری نوین، زباله‌ها را به مواد ارزشمندی نظیر کود و گرانول کشاورزی تبدیل کنیم. ورود سرمایه‌گذار به این پروژه می‌تواند گام مهمی در مسیر تحقق این هدف باشد.

دکتر مهدی یونسی رستمی، استاندار مازندران در ادامه بازدیدهای میدانی خود از شهرهای غربی استان، به همراه فیاضی، نماینده مجلس و قاسمی، فرماندار شهرستان، در فرمانداری محمودآباد حضور یافت و ضمن دیدار با کارکنان فرمانداری، از نزدیک روند خدمت‌رسانی به مسافران را مورد بررسی قرار داد.

یونسی رستمی با اشاره به ذخایر مطلوب کالاهای مصرفی برای میهمانان استان گفت: در شرایط حساس کنونی، مسئولیت ما ارائه خدمات مطلوب و درخور شأن به گردشگران و مسافران است.

وی همچنین با صدور دستور ویژه برای بازرسی کیفیت آرد در شهرستان، بر لزوم ارتقاء نانوایی‌ها از طریق دوگانه‌سوزسازی با استفاده از تسهیلات بانکی تأکید کرد.

استاندار مازندران موضوع پسماند را “ابرچالش استان” نامید و افزود: حل این مسئله با روش‌های سنتی ممکن نیست. با تکیه بر دانش و برنامه‌ریزی علمی، به‌دنبال برطرف‌کردن ریشه‌ای این معضل هستیم.