گزارش حرف از ضرورت اتخاذ رویکرد محیط زیستی و طبیعت نگری در شرق مازندران؛ میانکاله در تبِ احیا

ساری-گروه اجتماعی/تالاب بین المللی میانکاله در شرق مازندران دارای ۴۰ هزار هکتار مساحت آبی است که از دهستان میانکاله در شهرستان بهشهر تا آشوراده در استان گلستان گسترده است. این منطقه به دلیل داشتن پهنه آبی مناسب با ذخایر غذایی غنی و آبزیان همه ساله پذیرای بیش از ۳۰ تا ۴۰ گونه از پرندگان مهاجر زمستان گذران و بیش از ۱۰۰ گونه از پرندگان بومی آبزی و کنارآبزی است.

این تالاب با داشتن پناهگاه حیات وحش به مساحت حدود ۲۸ هزار هکتار و تنوع گیاهی از جمله درختان سازیل و انار وحشی که تغذیه برخی پرندگان را تشکیل می‌دهد توانست بیش از ۵۰۰ گونه جانوری را در خود جای دهد و به نوعی بهشت پرندگان استان نام بگیرد و با این تنوع زیستی به عنوان یکی از ذخیره گاه‌های زیست کره جهان از سوی سازمان‌های جهانی حفاظت از محیط زیست قرار گرفت.

دولت مردمی سیزدهم با عبور از تفکرات جزیره‌ای و با تحقق ۹۰ درصدی طرح مصوب زیست محیطی سفر آیت‌الله رئیسی به مازندران گام های عملیاتی و موفقی برای احیای تالاب میانکاله برداشته است.

رفع چالش زیست محیطی و شکوفایی ظرفیت گردشگری میانکاله همواره مورد تاکید است و آیت الله رئیسی ۲۰ اسفندماه سال ۱۴۰۰ در هفدهمین سفر استانی خود به همراه اعضای هیات دولت با توجه به اهمیت موضوع در بدو ورود به مازندران و پس از استقبال توسط مقامات دولتی، از تالاب میانکاله بازدید کرد و پس از آشنایی با مشکلات زیست محیطی این منطقه، دستوراتی را برای احیای دوباره این زیستگاه صادر کرد.
بازدید میدانی رئیس جمهور، رییس سازمان حفاظت محیط زیست، استاندار مازندران و شماری دیگر از مسوولان ملی و استانی از این زیستگاه منحصر به فرد و تاکید آیت الله رئیسی مبنی بر اجرای طرح های زیست محیطی برای حفاظت از تالاب میانکاله، بارقه های امید را در دل دوست‌داران طبیعت و محیط زیست و همچنین بومیان منطقه زنده کرد تا شاهد احیای دوباره این زیستگاه منحصر به فرد باشند.

کارشناسان تفکرات جزیره‌ای و بخش‌نگری مدیران ادارات دولتی در سطح ملی در دهه‌های گذشته و در ورای آن فقدان اراده‌ای محکم برای تدوین طرح جامع گردشگری در مازندران را مهم‌ترین دلیل عقب ماندگی منطقه میانکاله مازندران در حوزه گردشگری به عنوان پول سازترین صنعت جهان برمی‌شمارند که با ورود موفق دولت به نظر می رسد که این تفکرات در حال فراموشی است.

تالاب میانکاله را باید بهشت پرندگان و پرنده نگری نام نهاد؛ سی و ششمین تالاب ثبت شده دنیا و نخستین تالاب ثبت شده در کنوانسیون تالاب‌های بین المللی رامسر و یکی از ۶۵۰ ذخیره گاه زیست کره جهان با ۴۸ هزار هکتار وسعت در شرق استان مازندران و در همجواری با استان گلستان واقع شده است و سالانه ۱۳۰ گونه از پرندگان مهاجر را با جمعیت حدود ۱.۵ میلیون بال میزبانی می کند.

بازگشت اولویت های محیط زیستی به میانکاله

استاندار مازندران گفت: جذب سرمایه‌گذار در سطح ملی، دارای اهلیت و مقید به مسائل زیست محیطی برای اجرای طرح گردشگری در میانکاله در اولویت قرار گیرد.

یوسف نوری روز چهارشنبه در بازدید از تالاب میانکاله افزود: توجه به سرمایه گذار و توجیه طرح در میانکاله مهم است تا براساس ضوابط محیط زیست و میراث فرهنگی برنامه ارائه شود.
استاندار مازندران اضافه کرد: تمرکز طرح ها باید با حضور محیط بان باشد چراکه میانکاله ذخیره گاه بزرگی است و باید زون گردشگری و تفریحی به درستی براساس ظرفیت ها در نظر گرفته شود.

نوری اضافه کرد: با توجه به موقعیت گردشگری شبه جزیره میانکاله طرح ویژه طبیعت گردی و گردشگری باید متناسب با این زیست بوم منحصر به‌فرد جهانی تهیه و اجرایی شود.

استاندار مازندران تصریح کرد: استفاده از توان‌ و ظرفیت و رویکرد مردم و سرمایه گذار دارای اهلیت مهم است که باید در طرح گردشگری مورد توجه باشد.

وضعیت مجهول اجرای طرح پرنده نگری در استان مازندران و شبه جزیره میانکاله سبب شده است تا شهروندان از عدم اجرای طرح های دارای رویکرد زیست محیطی و گردشگری در دستگاه های اجرایی بر ضرورت احیاء و حفاظت این تالاب نگران شوند. موضوعی که نظر به حساسیت و اهمیت احیاء و توجه به این زیستگاه طبیعی که نقش بسزایی در اکوسیستم منطقه و ایران دارد.

تلاب بین المللی میانکاله مقصد مهم محیط زیستی مازندران است ،تالابی که در سال‌های گذشته زخم زیادی بر پیکرش وارد شده است.از بوتولیسم و تلفات انواع پرندگان مهاجر گرفته تا تعیین و تکلیف نشدن حق آبه و آتش سوزی های پی در پی دردهایی است که روز به روز حال تالاب میانکاله را ناخوش کرده است.

زخم های تالاب میانکاله یکی دو تا نیست و پسروی دریای خزر و رشد پهنای خشکی و افزایش سطح آلایندگی ناشی از ورود فاضلاب های خانگی و صنعتی را می توان از دردهای این تالاب برشمرد.

به باور کارشناسان، اگرچه مسوولان در سال‌های گذشته برای احیاء تالاب بین‌المللی میانکاله به عنوان بزرگترین زیستگاه پرندگان و جانداران در شمال ایران مصوباتی گذراندند، اما این برنامه ها به دلیل آنچه که مشکلات مالی و اعتباری از یک سو و از طرف دیگر تردیدهای کارشناسی برای اجرای برنامه های احیاء از جمله انتقال آب شیرین اعلام شد، باگذشت حدود ۶ سال همچنان بر روی کاغذ جا خوش کرد و تاکنون نتوانست آن گونه که انتظار می‌رفت رنگ اجرایی به خود بگیرد تا اینکه در چاله چوله‌های نظام اداری به روزمرگی دچار شده است.

بر اساس گزارش‌های رسمی محیط زیست، در یک دهه گذشته از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ حدود ۱۴ هزار هکتار از وسعت تالاب بین المللی میانکاله در شرق استان مازندران و غرب استان گلستان کاسته شد به گونه ای که وسعت تالاب از ۴۸ هزار هکتار در سال ۲۰۱۱ به ۳۴ هزار هکتار در سال ۲۰۲۱ رسید. به عبارت دیگر در هر سال به طور میانگین حدود یکهزار و ۴۰۰ هکتار از سطح آبی تالاب کاسته و به سطح خشکی آن افزوده شد.

به باور صاحبنظران، تبیین نقشه راه مشخص برای برون رفت از مشکلاتی که در زیستگاه های جانوری و گیاهی مازندران وجود دارد اولویت مهمی است که سازمان محیط زیست نسبت به این موضوع باید توجه ویژه داشته باشد و در کنار رفع دغدغه های فنی این زیستگاه ها، برای رونق کسب و کار جوامع محلی و کاهش تنش های اجتماعی هم دارای برنامه باشد.