حرف آنلاین انقراض برخی گیاهان دارویی را بررسی می‌کند

گیاهان دارویی خودرو در دشت و کوه‌های مازندران یکی از ظرفیت‌های مهم و بی‌نظیر مازندران محسوب می‌شوند، که باوجود اینکه در گذشته های خیلی دور مورد استفاده قرار می‌گرفتند ولی امروزه خیلی مورد توجه نیستند.

از دهه ۹۰ تاکنون با روی آوردن مردم به بحث طب سنتی و افزایش تقاضا به محصولات گیاهی، شهرهای مازندران پرشده از وجود عطاری‌هایی که تولیدات وارداتی خود را به فروش می‌رسانند پر شده، به‌عنوان نمونه پونه وحشی حتی روی در و دیوار مناطق روستایی مازندران می‌روید اما ما باید آن را از عطاری که تولیداتش از استان‌های دیگر است خریداری کنیم.

از طرفی تولیدکنندگان بومی گیاهان دارویی به‌دلیل ارزان بودن محصولات و نبود بازار عرضه، بعد از یک یا چند بار کشت از کارشان پشیمان شده و وارد عرصه دیگری می‌شوند، برای نمونه میتوان به باغات گل گاوزبانی اشاره کرد که رها شده ولی چندین سال پس از آن همچنان بار می‌دهد و گل‌ها رویش خودرو دارند.

یک دانشجوی سال آخر دکترای گیاهان دارویی در گفت‌وگو با حرف مازندران، درباره تولید گیاهان دارویی و جایگاه مازندران در این حوزه مطالبی بیان کرد.

دغدغه برای گونه‌های در حال انقراض گیاهان دارویی

اسماعیل صادقی اهل ساری با اشاره به اینکع فعالیت بنده در حوزه گیاهان دارویی به ۱۲ سال پیش برمی‌گردد، اظهار کرد: از آن زمان تاکنون دغدغه‌های تولید گیاهان دارویی به‌ویژه گونه‌های در حال انقراض در ذهنم آغاز شد.

وی با تاکید بر اینکه عدم تجاری شدن یک سری از گیاهان داروی موجب عدم توسعه کشت آن‌ها می‌شود، برایم مهم بود، ادامه داد: از این رو پس از اخذ لیسانس تغذیه شرکتی به نام واحد فناوری جویای سلامت را به همراه همسرم که دکترای ریاضی دانشگاه مازندران است راه‌اندازی کردیم.

صادقی تصریح کرد: ما با ورود به روستاها و مناطقی که قابلیت توسعه کشت دارویی دارد به افراد ضمن مشاوره برای اینکه چه گیاهی را کشت کنند، بازار تجاری را نیز فراهم کرده در حین تولید حمایت و در پایان محصول را به قیمت روز خریداری می‌کنیم.
در کنار این فعالیت، مشغول تدریس در دانشگاه، کلاس‌های خصوصی و تدریس در آموزشگاه فنی حرفه‌ای با نام جویای سلامت هستیم که تا نهایت گواهی مهارت‌آموزی به افراد ارائه شود.

گیاهان دارویی مازندران شناخته شده نیستند

این تولیدکننده گیاهان دارویی از همکاری اکثر نهادها و سازما‌ن‌ها در جهت تولید و توسعه اقتصاد روستایی خبر داد و عنوان کرد: بیشتر فعالیت خودمان را معطوف حوزه سلامت دارویی کردیم، چرا آمایش سرزمینی در مازندران برای شناخت گیاهان دارویی فراهم نیست.

این کارشناس ارشد رشته گیاهان دارویی همچنین اضافه کرد: مازندران سه اقلیم از ۱۱ قلیم و ایران ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم جهان را دارد اما هیچ گونه گیاهی‌ای شناسایی نشده که بتوان گفت صد در صد به مازندران تعلق دارد، ۸۰ درصد گیاهان دارویی در بازار از طبیعت و مابقی کاشته می‌شود، یعنی اگر طبیعت دچار خسران یا بیماری شود دیگر خبری از تولید گیاهان دارویی نیست.

وی تاکید کرد: پس اولا نبود آگاهی و دانش، دوم نبود بذر و نهاده‌های کشاورزی از جمله مهمترین مشکلات بر سر راه کشت گیاهان دارویی است، البته ما در جهت نهادینه کردن بذر و راه‌اندازی سامانه بذر در مازندران قدم برداشتیم که مورد حمایت واقع نشد و منتظر حمایت‌ها هستیم.

مشکلی به‌نام خلا برندسازی

صادقی با تاکید بر اینکه خلا برندسازی و تجاری‌سازی در حوزه گیاهان دارویی در مازندران به شدت حس می‌شود، گفت: علت این است که سازمان‌ها با یکدیگر ارتباط ندارند و هر کدام دارای یک برنامه هستند.
ادارات مربوط همچون بهداشت، صمت، جهاد کشاورزی و غیره هرکدام برای خودشان یک برنامه دارند و هرکسی که وارد این عرصه شود باید کفشی آهنین پوشیده و پس از صرف عمر خود از دور خارج شود.

این فعال حوزه گیاهان دارویی با بیان اینکه کار عصاره‌گیری و عرق‌گیری و بسته بندی و غیره به‌خاطر قوانین دست و پاگیر بهداشتی معطل مانده و استانداردها بومی سازی نشده است، عنوان کرد: در گیاهان دارویی هیچ آیتمی برای تایید و رد قوانین موجود ندارد، مشکل ما بحث عدم هماهنگی بین سازمان‌ها است، در بحث فرآوری گیاهان دارویی تسهیلات کاربردی داده نمی‌شود، سرمایه ثابت به همراه سرمایه در گردش باید ارائه شود، هر بخش هزینه بسیار بالایی دارد.

وی با اشاره به اینکه مازندران سه اقلیم را دارد که منحصر به‌فرد است، گفت: در مازندران طبیعت دشت، میان‌بند و بالادست به زیبایی کنار هم قرار گرفته و گونه‌های نادری همچون صعلب، گزنه، شقاول و غیره در آن رشد می‌کند، ولی متاسفانه به‌دلیل عدم آگاهی از بازار از نوع خود گیاه باعث شده کشاورزان ما بی‌تفاوت باشند و یا اگر این گیاه را بشناسند نمی‌توانند آن را تجاری کنند.

بسته حمایتی واقعی وجود ندارد

صادقی خاطرنشان کرد: در مازندران هرگز بازسازی مراتع و برداشت از آن‌ها اتفاق نیفتاده، هیچ بسته حمایتی‌ای وجود ندارد و این باعث شده بسیاری از تولیدات با شکست مواجه شود، از طرفی ارائه بسته‌های حمایتی بدون پشتیبانی و دقت خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به جامعه وارد می‌کند.

این کارشناس ارشد گیاهان دارویی گفت: تاکید میکنم که مازندران بهترین فضا برای کشت گیاهان دارویی است، در این راستا راهکارهایی برای پیشرفت در کنار چالش‌ها وجود دارد اما باید اجرایی شود که سازمان‌های متولی مسئولیت قبول نمی‌کنند یا اگر پذیرفتند اجرایی نمی‌کنند.

راهکار سپردن کار به بخش خصوصی است

این تولیدکننده با تاکید بر اینکه ارائه تسهیلات برای کشاورزان این حوزه راهکار موثری است، گفت: تسهیلات را باید به اندازه‌ای بدهند که فقط کار تولید رقم بخورد، از طرقی بخش بیمه در بخش کشاورزی ضعیف است، میلیون‌ها یارانه در بخش کشاورزی را واگذار می‌کنند، در گذشته هم اگر یارانه‌ای تعلق میگرفت پیگیری صورت نمی‌گرفت و تاکنون در عمل شاهد اقدامی موثر نبودیم.

وی اعلام کرد: طبق اصل ۴۴ قانون اساسی واگذاری کار به شرکت‌ها یکی از راه‌های بهبود بخش کشاورزی به خصوص در بحث گیاهان دارویی است.

صادقی با اشاره به بحث گیاهان دارویی در حال انقراض، عنوان کرد: متاسفانه برای این گونه‌های در حال انقراض یا گونه‌هایی که در خطر انقراض هستند هیچ برنامه‌ای چیده نشده، اما ما در حال تجاری کردن این گونه‌ها هستیم که سرمایه‌گذاری پرریسکی است.

کشت موفق ۴۰ گونه گیاهی

این کارشناس ارشد گیاهان دارویی با بیان این سوالات که؛ آیا دولت برای این کار و پژوهش و تحقیقات هزینه‌ای پرداخت کرده؟ آیا تسهیلاتی برای واحدهای دانش‌بنیان و فناوری ایجاد می‌کند؟ آیا در کار تحقیق باید اعطای وام صورت بگیرد؟ و آیا تحقیق صددرصد به پاسخ اقتصادی خواهد رسید؟ عنوان کرد: آمایش سرزمینی نیاز به راستی‌آزمایی دارد، تاکنون همه روش‌ها با شکست روبرو شدند، شرکت‌های فناوری در این حوزه کار می‌کنند هیچ حمایتی از سوی دولت ندارند. فقط جلسه، جلسه و جلسه.

وی یادآور شد: اکثر توسعه کشت‌های گیاهان دارویی سلیقه‌ای اتفاق افتاده علمی نیست، بنده خود تاکنون موفق به کشت ۴۰ گونه گیاهی شامل؛ نعنای فلفلی، بادرنج بویه، آویشن، زوفا، مریم گلی، اسطوخدوس، بابونه، گل گاوزبان، بنفشه، همیشه بهار، رزماری، کدو کاغذی، هل، خیار کارلا، به لیمو، شیرین بیان، صعلب، گل محمدی، خارمریم، سرخارگل، پونه، چای ترش، سیاه دانه و غیره شدم اما شاهد هیچ نوع حمایتی نبودم، اگر کار به بخش خصوصی واگذار کرده و دولت فقط نظارت کند خوب است.

گفتنی است؛ در ایران ۸ هزار گونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ گیاهی وجود دارد که ۲ هزار و ۳۰۰ نوع آن جز گیاهان دارویی هستند.

مازندران به دلیل برخورداری از موقیعت جغرافیایی خاص، میزبان گونه‌های گیاهی مفید و نادر است.

.

بیشتر بخوانید…..

پرکاربردترین گیاهان دارویی برای سلامت