دورکاری مادران شاغل؛ از حرف تا عمل

قوانین دورکاری، جنبه‌ای عام دارد و هیچ منعی برای استفاده از این قانون در خصوص دورکاری زنان دارای فرزند دبستانی یا دبیرستانی و حتی افرادی که فرزند ندارند وجود ندارد.

در عصری زندگی می‌کنیم که کار کردن محدود به مردان نیست و زنان نیز دوش به دوش مردان برای حل مسائل اقتصادی مشغول فعالیت و اشتغال در بازار کار هستند و حالا بیست و سه ماه است که با همه گیری ویروس کرونا دنیای کار وجهه جدیدی را به خود گرفته است؛ پس از شیوع کووید ۱۹ یکی از تغییراتی که در ساختار اجتماعی کشور ما رخ داد، دورکاری کارکنان نهادها و ادارات بود؛ امری که اگرچه با فراز و فرودهای زیادی همراه بود و در بسیاری از نهادها زیرساخت‌های آن فراهم نبود اما رفته رفته پذیرش آن امری آسان شد و اشتغال افراد را تغییر داد.

آئین نامه دورکاری یا همان کار در خانه مصوب کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک در ۷ تیر ۱۳۹۸ و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی است که با هدف افزایش بهره‌وری و کاهش تردد کارمندان به تصویب رسید و براساس این قانون تمامی افراد شاغل در نهادها و ادارات مختلف اعم از خانم و آقا از حق استفاده از مزایای دورکاری بهره مند شدند.

لغو قوانین دورکاری در آستانه پیک ششم کرونا
تقریباً مدت زمان زیادی نیست که دورکاری ها در آستانه ورود به موج ششم کرونا به کشور لغو شده است؛ موضوعی که نگرانی بسیاری از کارمندان را به همراه داشت چراکه روند واکسیناسیون هنوز کامل نشده است و از طرفی طیف گسترده‌ای از شاغلان ما را زنان دارای فرزند کوچک تشکیل می‌دهند که خود دغدغه‌های بسیار زیادی را دارند و معترضان اصلی لغو دورکاری هستند اما از بیم اخراج شدن و یا از دست دادن شغل خود چندان بر اجرای این قانون پافشاری نمی‌کنند.

اگرچه خبر از بازگشایی بیشتر مراکز و مدارس با رعایت پروتکل‌های بهداشتی می‌آید اما تاکنون هیچ خبری مبنی بر بازگشایی مهدهای کودک نیامده است هرچند که اگر مهدهای کودک هم باز شوند در شرایطی که کودکان نیز از ابتلاء به ویروس کرونا مستثنی نیستند کمتر مادری حاضر می‌شود که برای چندین ساعت کودک خردسال خود را به مهدکودک بسپارد و مدام از او بخواهد که نکات بهداشتی را رعایت کند؛ همه اینها باعث سردرگمی مادران شاغل شده است؛ مسئله‌ای که باید از سوی مسئولان به آن توجه شود.

طبق اعلام سازمان اداری و استخدامی؛ گرچه بخشنامه دورکاری در دوران کرونا لغو شده است اما همچنان دستگاه‌ها می‌توانند به استناد مصوبه هیأت وزیران در سال ۱۳۸۹ و به صلاحدید خود نحوه دورکاری و حضور کارکنان در ادارات را تعیین کنند این در حالی است که در آینده بخشنامه‌ای در خصوص جریان حضور کارکنان در مناطق با رنگ بندی‌های مختلف تدوین و صادر شد که تنها مخصوص شرایط کرونایی نبود و مشکلاتی مانند آلودگی هوا را نیز در بر می‌گرفت.

تقریباً از آبان ماه ۱۳۹۹ بود که بنا بر اعلام سازمان اداری و استخدامی بخشنامه‌ای در خصوص دورکاری و حضور کارکنان ادارات در دوران شیوع کرونا در مناطق زرد، نارنجی و قرمز صادر شد؛ اما حالا چند روزی است که این قانون لغو شده است!
البته بنا بر درخواست انسیه خزعلی، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده مادران شاغل دارای فرزند زیر شش سال همچنان از قانون دورکاری بهره مند هستند؛ بنابراین طبق این درخواست نامه‌ای به ریاست سازمان اداری استخدامی مبنی بر مجوز استفاده از دورکاری به شماره ۴۲۵۷۳ مورخ ۱۲/‏۰۸/‏۱۴۰۰‬ صادر شد.

در این نامه تصریح شده است که در ارتباط با اولویت دورکاری کارکنان خانم شاغل دارای فرزند خردسال، طبق تبصره ذیل ماده ۴ آئین نامه دورکاری شماره ۷۶۴۸۱/۴۴۷۲۶ مورخ ۰۷/‏۰۴/‏۱۳۸۹‬ با این مضمون که «در صورت وجود چند کارمند واجد شرایط متقاضی دورکاری، مادران باردار یا دارای فرزند کمتر از شش سال و معلولین از اولویت برخوردار خواهند بود» مبنای عمل قرار گیرد.

دورکاری مادران شاغل؛ از حرف تا عمل/قانونی که تصویب شد اما اجرا نه

مادران کودکان زیر ۶ سال می‌توانند دورکار باشند ولی برای دبستانی بخشنامه‌ای نیست
اما سعید صدرائیان، رئیس سازمان اداری و استخدامی پس از لغو قوانین دورکاری و در خصوص قوانین دورکاری برای مادران شاغل دارای فرزند زیر شش سال این چنین توضیح داده است: «اعلام معاون امور زنان ریاست جمهوری مبنی بر دورکاری مادران شاغل دارای فرزند زیر شش سال، اعلام نظر بوده و سازمان اداری و استخدامی هیچ بخشنامه جداگانه‌ای در این رابطه صادر و به دستگاه‌ها ابلاغ نکرده است.» البته به گفته صدرائیان با توجه به شرایط خاص مادران کودکان زیر شش سال و عدم فعالیت بخشی از مهدکودک‌ها این مادران براساس مصوبه دورکاری سال ۱۳۸۹ در اولویت دورکاری هستند و دستگاه‌ها باید نسبت به این موضوع توجه داشته و آن را رعایت کنند ولی در مورد مادران صاحب فرزندان دبستانی چنین استثنایی وجود ندارد.

قوانینی که باید شامل همه مادران شود
نیاز فرزندان به حضور مادران در طول دوره تحصیل امری بسیار ضروری است و هیچکس نمی‌تواند این مسئله را کتمان کند که مطالب و آموخته‌هایی که توسط معلمان به دانش آموزان منتقل می‌شود با تلاش مادران در ذهن کودکان می‌نشیند؛ بنابراین با توجه به اینکه در عصری زندگی می‌کنیم که انواع و اقسام وسایل ارتباط‌گیری مهیا است مجموعه‌هایی که می‌توانند شرایط دورکاری را برای مادران فراهم کنند ولی این کار را نمی‌کنند به نوعی رشد و پویایی کشور را متوقف کرده‌اند.

بنابر اعتقاد معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده دورکاری، جنبه‌ای عام دارد و هیچ منعی برای استفاده از این قانون در خصوص دورکاری زنان دارای فرزند دبستانی یا دبیرستانی و حتی افرادی که فرزند ندارند وجود ندارد، و این مصوبه به صورت عام به تمامی کسانی که تمایل به دورکاری دارند اختصاص می‌یابد، حتی افرادی که فرزند ندارند هم می‌توانند از این بخشنامه استفاده کنند و تنها اولویت با معلولان، زنان باردار یا مادرانی است که فرزند زیر ۶ سال دارند و هیچ منعی برای استفاده مادران دارای فرزند دبستانی یا دبیرستانی وجود ندارد.

در حال حاضر راهکار استفاده سازمان اداری و استخدامی هم از مصوبه سال ۸۹ بسیار خوب است اما طبیعتاً این مدیران هستند که با توجه به شرایط کاری هر اداره یا سازمان مقدار حضور یا دورکاری را تعیین می‌کنند، همان وضعیتی که در زمان بخشنامه ایام کرونا و دورکاری سال گذشته بوده است و انتظار می‌رود در مواردی که امکان دورکاری وجود دارد و لطمه‌ای به کیفیت کار وارد نمی‌شود همکاری لازم صورت پذیرد چراکه این کار سبب افزایش بازدهی کاری به سبب آرامش روانی در مادران دارای فرزند خواهد شد.