سلیم‌آباد تنکابن در چند قدمی جهانی شدن

روستای سلیم‌آباد تنکابن با برگزاری جشن ثبت به‌عنوان روستای ملی سفال به جمع روستاهای ملی سفال ایران پیوست و در مسیر ثبت جهانی قرار گرفت.

جشن ثبت ملی روستای سلیم‌آباد تنکابن به عنوان روستای ملی سفال روز دوشنبه با حضور مدیرکل و معاونان اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران، مسئولان شهرستان تنکابن و اهالی روستای سلیم‌آباد و تعدادی از هنرمندان صنایع دستی این شهرستان در دهکده سفال سلیم‌آباد با اهدای لوح ثبت ملی روستا برگزار شد و سلیم‌آباد به عنوان نخستین روستای ملی سفال در مازندران و یکی از ۱۸ روستای ملی سفال معرفی شد.

روستای سلیم‌آباد از توابع بخش مرکزی تنکابن سال‌هاست که به دلیل فعالیت خانواده محبی در زمینه تولید ظروف و آثار هنری سفالی به شهرت زیادی در حوزه گردشگری و صنایع دستی رسیده و یکی از مقاصد گردشگری مبتنی بر فرهنگ بومی و صنایع دستی در غرب مازندران محسوب می‌شود.

مسئولان صنایع دستی و میراث فرهنگی مازندران طی چند سال اخیر با تشکیل پرونده ثبت ملی این روستا گام‌هایی برای ساماندهی فعالیت‌های انجام شده در این روستا توسط خانواده محبی و کمک به برندسازی آن برداشتند که در نهایت به ثبت ملی این روستا منجر شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران در جشن ثبت ملی روستای سلیم‌آباد ضمن تبریک به اهالی این روستا و هنرمندان صنایع دستی این منطقه اظهار کرد: ثبت ملی هر منطقه‌ای و هر اثری وظایف بیشتری در قبال آن منطقه یا آن اثر بر دوش مسئولان و هنرمندان می‌گذارد.

ثبت سلیم‌آباد به عنوان روستای ملی سفال کار سختی بود که خوشبختانه با حمایت‌ها و پیگیری‌ها محقق شد. اما این پایان راه نیست و باید از اینجا به بعد برای ثبت جهانی سلیم‌آباد گام برداشته شود.

سیف‌الله فرزانه خاطرنشان کرد: ما در مازندران از ۱۴ مهر ۱۴۰۱ میزبان مسئولان حوزه گردشگری، گردشگران و فعالان اقتصادی کشورهای عضو اکو هستیم و باید از این فرصت برای معرفی بیشتر و بهتر جاذبه‌ها و ظرفیت‌های خود استفاده کنیم.

وی افزود: معتقدم که غرب مازندران و به ویژه تنکابن استعداد بسیار زیادی برای استفاده از رویداد گردشگری ساری ۲۰۲۲ دارد که یکی از این ظرفیت‌ها صنایع دستی و همین روستای سلیم‌آباد است. صنایع دستی به دلیل کاربردی بودن حتی در شرایطی که تحریم بر همه فعالیت‌های اقتصادی تاثیرگذار است، توان فعالیت دارد. چرا که تحریم‌پذیر نیست.

این مسئول خاطرنشان کرد: رونق گردشگری در هر منطقه‌ای به یک سری زیرساخت‌ها و روساخت‌ها نیاز دارد. زیرساخت‌هایی مانند راه، بندر و فرودگاه باید توسط دولت ایجاد شوند. اما روساخت‌ها شرایط متفاوتی دارند و شامل همین مجموعه‌ها و جاذبه‌های فرهنگی نیز می‌شوند.

مدیرکل میراث فرهنگی مازندران تصریح کرد: امروز در گردشگری تعریف از روساخت صرفا به هتل‌های ۳۰ طبقه محدود نمی‌شود. وزیر گردشگری کشوری مانند ترکیه یا گردشگران این کشورها به مازندران نمی‌آیند که صرفا هتل و ساختمان ببینند. بلکه برای آشنا شدن با جاذبه‌های فرهنگی که مختص همین منطقه است به مازندران سفر می‌کنند که صنایع دستی یکی از همین جاذبه‌هاست.

فرزانه ضمن قدردانی از تلاش‌های محبعلی محبی در حفظ، ترویج و گسترش هنر سفالگری در این منطقه قدردان خاطرنشان کرد: مسئولیت همه ما و به ویژه مسئولان منطقه از حالا برای نگه داشتن عنوان روستای ملی سفال و همچنین رسیدن به ثبت جهانی سلیم‌آباد دشوارتر و سنگین‌تر شده است.

*حفظ فرهنگ روستانشینی

فرماندار ویژه شهرستان تنکابن هم در جشن ثبت ملی با بیان این که یکی از راه‌های حفظ روستاها توجه به صنایع دستی و اقتصادی کردن آن‌هاست گفت: باید فضاهای طبیعی برای آیندگان حفظ شود که یکی از راه‌های آن توجه به صنایع دستی است.

سید امیر حسینی‌جو اظهار کرد: گسترش ساخت و ساز در روستاها نگران‌کننده شده است. باید تلاش کنیم تا فروش زمین‌ها برای ساخت ویلاها که اثر زیانباری برای منطقه دارند به حداقل کاهش یابد تا مردم منطقه خاستگاه خودشان را از دست ندهند. یکی از بهترین راه‌ها برای رسیدن به این هدف نیز فراهم کردن کسب درآمد از ظرفیت‌های بومی است که صنایع دستی نمونه بارزی در این زمینه محسوب می‌شود.

*هدایت و ساماندهی سالفگری سلیم‌آباد برای ثبت جهانی

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران نیز در حاشیه این مراسم بر ضرورت توجه هر چه بیشتر به سفال سلیم‌آباد در شهرستان تنکابن از سوی مسئولان و حتی شهروندان، اظهار کرد: اکنون یکی از ۱۸ روستای ملی سفال کشور به نام تنکابن و مازندران ثبت شده و هدف بعدی ما این است که این روستا را به جمع روستاهای ثبت جهانی سفال ایران اضافه کنیم. اما برای تحقق این هدف باید همه طرح‌های مرتبط با توسعه و گردشگری در این روستا و حتی منطقه با نگاه به معیارهای ثبت جهانی پیش برود.

هادی ایزدی افزود: در حال حاضر سه روستای سفال ایران به ثبت جهانی رسیده‌اند و این ظرفیت برای سلیم‌آباد نیز وجود دارد که به ثبت جهانی برسد. اما باید مسئولان شهرستان و بخش و اهالی منطقه در این زمینه همکاری کنند.

وی اظهار کرد: علاوه بر بهسازی برخی زیرساخت‌ها مانند راه دسترسی روستا که مسئولان شهرستان قول پیگیری و انجام آن را دادند، یکی از نکاتی که برای رسیدن به ثبت جهانی باید به آن توجه شود استفاده از نمادهای مرتبط با این هنر در روستا، منطقه و شهرستان است. به این صورت که وقتی گردشگر یا بازدیدکننده وارد منطقه شود با نشانه‌هایی از فعال بودن این هنر-صنعت را مشاهده کند.

معاون صنایع دستی مازندران خاطرنشان کرد: مساله بعدی خارج کردن دهکده از پراکندگی و بی‌نظمی ساختاری است. در این زمینه طرحی را آماده و ارائه کردیم تا خانواده محبی اقدامات مرتبط با گسترش فعالیت خود را بر مبنای آن انجام دهند.

توسعه و تقویت بومگردی بر اساس معیارهای درست نیز از دیگر نکاتی است که خوشبختانه در این منطقه مورد توجه قرار دارد.

ایزدی تصریح کرد: داوران ثبت جهانی باید با یک بسته کامل فرهنگی، گردشگری و اجتماعی بر پایه سفالگری در سلیم‌آباد مواجه شوند که به آن برای ثبت جهانی رأی بدهند. یعنی همه اقدامات مرتبط با تولید سفال و فعالیت‌های جانبی آن به صورت هدفمند در منطقه دیده شود. اگر با کمک اهالی و مسئولان در سلیم‌آباد به این نقطه برسیم، یک سال پس از اجرای کامل برنامه‌ها می‌توانیم سلیم‌آباد را برای ثبت جهانی معرفی کنیم.

وی خاطرنشان کرد: برای ثبت ملی سلیم‌آباد اقدامات متعددی انجام شد که یکی از آن‌ها کمک فکری در به‌روزرسانی تولیدات سنتی بود. آثار صنایع دستی باید با توجه و نگاه به ذائقه روز مصرف‌کنندگان طراحی و تولید شوند. همکاران ما در تلاش هستند تا به این روند سرعت بدهند و ثبت ملی نیز سرعت این ساماندهی را بیشتر می‌کند.

*خانواده سفالگر

خانواده محبی در سلیم‌آباد که اکنون محبعلی محبی بزرگ این خاندان است، دست‌کم از سه قرن پیش تا کنون سفالگر هستند و طی سال‌های اخیر با تلاش‌های محبعلی محبی و همراهی سایر اعضای خانواده توانستند سفال این روستا را به یک برند شناخته شده در سفالگری ایران تبدیل کنند.

محبعلی محبی در این مراسم گفت: برنامه‌هایی برای آموزش و اشتغال حداقل ۵۰ نیروی متقاضی کار در بخش‌های مختلف سفالگری در این دهکده با توسعه کارگاه‌های تولیدی و آموزشی و کوره سفالپزی در ذهن دارم.

وی افزود: احداث واحدهای اقامتی بومی-سنتی برای ارتقاء کیفیت میزبانی از گردشگران خارجی و داخلی، از دیگر برنامه‌های توسعه این دهکده گردشگرپذیر است.

محبی همچنین از آمادگی برای همکاری با سازمان‌های مرتبط به منظور احداث موسسه آموزشی سفال ایران در این دهکده برای هنرآموزان مشتاق یادگیری این صنعت با ارائه گواهینامه کسب این مهارت خبر داد.
این خانواده بیش از ۳۰ عضو دارد که همه آن‌ها اعم از زن و مرد مشغول کسب درآمد از این حرفه هستند و تولیدات‌شان علاوه بر بازارهای داخلی به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شود. خانواده محبی سه مهر اصالت از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای خلاقیت در تولید سفال کشور را کسب کرده است.

دهکده سفال سلیم‌آباد به دلیل این جاذبه بومی تا پیش از شیوع کرونا سالانه به طور میانگین پذیرای بیش از ۴۰۰ توریست خارجی، ۱۰ هزار توریست داخلی، ۶ هزار دانش‌آموز در قالب اردوهای دانش‌آموزی و سه هزار دانشجو بود.

این خانواده سالانه حدود ۱۲۰هزار قطعه ظرف و اشیاء سفالی متنوع تولید می‌کند. همه فرآیند تولید از استحصال و به عمل‌آوری خاک تا ساخت آن در پشت چرخ‌های سفالگری و پخت آن در کوره توسط اهالی این دهکده انجام می‌شود که می‌تواند به عنوان نمونه‌ای موفق از یک خوشه صنعتی فعال در صنایع دستی کشور به شمار آید.