از سحرخوانی تا روزه سری در مازندران

حرف آنلاین:سحری خوانی از جمله رسوم قدیمی و پرپیشینه مازندرانیها است که امروزه بندرت می توان آن را در گوشه و کنار علویان به نظاره نشست، رسمی که برآمده از سنت های رمضانه و آیینی است.

اما با این حال، هنوز آداب و رسومی از جمله سحری خوانی در منطقه دیده می شود که طی آن، سحری خوانان با حرکت در کوچه پس کوچه های روستا، مردم را برای سحر بیدار می کنند و در قدیم، سحر‌خوانان با براه افتادن در کوچه و محلات با نوای خوش، روزه داران را بیدار می کردند و می خوانند، ” سحر شد بپا خیز هنگام نماز است ” و همسایه‌ها نیز با این آواز دیگران را برای سحری بیدار می‌كردند.

سحری خوانان از دو ساعت قبل از اذان صبح بیدار می شدند و با خواندن اشعار مذهبی و کوبیدن به طبل، روزه داران را برای ادای مراسم سحر از خواب بیدار می کردند.

برای سحری خوانی، افراد خوش صدا، به حسب وظیفه ای که میراث اجدادی شان بود و یا به حسب تکلیفی که برخود واجب می دانستند، یک ساعت یا دو ساعت به اذان مانده، مناجات زیبایی را که اغلب منتخبی از اشعار شاعران پهنه ادب پارسی بود، بربام خانه شان با نواهایی خوش به اجرا در می آوردند و مردم با این آوازهابیدار شده و به تدارک سفره سحری می پرداختند.

همچنین قدیمترها، در مازندران رسم بود افرادی که فرزند پسر می‌خواستند نذر می‌کردند که در طول ماه مبارک رمضان مردم را برای خوردن سحری بیدار کنند، به این صورت که یک پیت حلبی خالی به گردن خود می‌آویختند و با چوب به آن ضربه می‌زدند تا مردم برای سحری بیدار شوند که البته این رسم‌ها هم‌اکنون از بین رفته است.

این آواز خوانی در هر نقطه نام خاصی دارد اما در مضمون، نیایش و توسل در آن جاری است این نام ها بدین گونه اند: مناجات خوانی، مناجات سحری، سحر خوانی، شب خوانی رمضان، سحر آوازی.

روزه سری رسم دیگر رمضانه مازندران

اهدای جوایزی به پسرها و دخترهایی که برای اولین بار اقدام به روزه گرفتن می کنند، از دیگر رسوم مردم مازندران در ایام ماه مبارک رمضان است که با اجرای برنامه های خاصی در منزل آن دختر یا پسر و در حضور اقوام و فامیل در زمان افطار انجام می شود.

مردمان مناطق مختلف مازندران برای روزه اولیها رسم جالبی دارند،  آنها برای نوجوانان تازه مکلف شده شان، هدیه ای می خرند، به این ترتیب که نوجوان تا زمانی که از جانب بزرگ‌ترها هدیه «روزه‌سری» را نگیرد، افطار نمی‌كند. این هدایا معمولاً شامل چادر نماز و طلاجات برای دخترها و پول و انواع نقره‌جات قدیمی برای پسران است.

رسم رمضانه بانوان مازندران

در روستاهاي اين استان، زنان قبل از آغاز ماه مبارك به غبار روبي خانه‌ها مي‌پردازند، گويي عيدي نو در پيش است، زنان علاوه برغبارروبی خانه‌ها، به غبارروبي مساجد و تکایا مي‌پردازند و برگزاري جلسات ختم قرآن، تفسير قرآن، روضه و افطاردهي از مراسمات وي‍‍ژه مردمان اين ديار است.

افطار و سحرها با طعم غذاهای سنتی

آش دوغ مازندراني، شیر آش، راغون دشو، ترش او، شکر پلا او حلوا و قماق از غذاهاي محلي است كه در سفره هاي افطار و سحر ديده مي‌شود و ساکن مازندران می‌دانستند با درنظرگرفتن شرایط آب و هوایی و با توجه به کار سخت کشاورزی، دامداری و طولانی بودن روز در زمان روزه داری از کدام مواد طبیعی با چه ترکیبی خوراک تهیه کنند تا تحمل این ایام برای آنان آسان شود.

اوحلو، قماق، شکر پلا، ترش او، راغون دشو و شیرآش از جمله غذاهای مورد استفاده مردم مازندران از گذشته های دور بود كه تا كنون هم ادامه دارد.

اهالی مازندران براي سحر تابستان‌هاي ماه مبارك رمضان نيز غذايي كامل و از نظر طبع غذايي سرد را در نظر مي‌گيرند که شكر پلا، شيرآش يا شيربرنج شامل مخلوطی از شیر، برنج و کمی نمک است که به عنوان افطار خورده می‌شود از جمله آن است و این غذا به دلیل ترکیب شیر،‌ برنج و شکر و سادگی در پخت معمولاً در سفره‌های افطار به وفور دیده می‌شود.

برگزاری مجالس قرائت و ختم قرآن در مساجد شهرها و روستاهای مازندران و اعزام روحانیان به روستاهای مازندران هم از شور و حال خاصی تبعیت می کند به طوری که با حضور مبلغان در روستاها یکی از روستاییان در تمام ایام ماه مبارک رمضان، میزبانی از این روحانی را بر عهده می گیرد و مبلغ، علاوه بر برپایی مراسم نماز جماعت، برگزاری مراسم قرائت قرآن، بیان احکام، سخنرانی و مجالس وعظ را نیز بر عهده دارد .

توزیع طعام در بین نیازمندان و مستمندان و به جا آوردن صله رحم از دیگر رسوم پسندیده این ماه مبارک در مازندران است، که با سبک و سیاق ویژه در استان اجرا می شود و قرائت مناجات ابوحمزه ثمالی و خواندن یك جزء از قرآن توسط با‌سوادان از دیگر سنت‌های مردم مازندران بوده است.

نذرهای رمضانه مازندرانیها

در مازندران افرادی که حاجتی داشته باشند برای برآورده شدن آن نذر ختم انعام می‌کنند و برای این کار از کسانی که در قرائت قرآن تبحر دارند دعوت می‌کنند و به هنگام خواندن قرآن مقداری نمک، چند قرص نان و چند ظرف آب در سینی بزرگی می‌گذارند و در مجلس قرار می‌دهند.

پس از خواندن سوره انعام افراد روزه خود را با غذاهایی که در سینی قرار دارد، باز می‌کنند و نان‌های باقی‌مانده را به عنوان تبرک در سفره نان قرار می‌دهند تا برکت پیدا کند و در ادامه صاحب مجلس سفره افطار را پهن می‌کند.

نذر حلوا از دیگر نذورات مردم این منطقه است که در شب 15 ماه مبارک رمضان همزمان با میلاد امام حسن مجتبی (ع) زنان به عنوان نذر قند، چای، خرما و زغال به مسجد می‌برند که این کار تا پایان ماه مبارک رمضان ادامه دارد و همچنین در کنار این مواد حلوا، آش، زولبیا و بامیه سنتی، فرنی، آبگوشت و باقلای پخته با پلو به میان روزه‌داران می‌برند.

قدیمها در ساری در زمان افطاری هر کسی که نذر داشت مجمه‌ای از کل نذورات خود را به عنوان افطاری درست می‌کرد و به زندان شهر می‌برد. همچنین مردم مازندران در شب ضربت خوردن حضرت علی (ع) خوردن شیرینی را حرام می‌دانند، باز کردن روزه با نمک برای زیاد شدن برکات و گذاشتن نان جو در سفره افطاری به یاد ساده زیستن پیامبران از دیگر سنتهاست

گفتنی است، هر چند آداب و روسوم در ماه رمضان متنوع است اما هدف نهایی آنها رسیدن به قرب الهی و سعادت حقیقی است./مهر