دودی شدن آرزوها

گروهاجتماعی-زهرا اشکیود: استعمال سیگار در نوجوانان، بیشتر جنبه خودنمایی دارد و آرام آرام برای کسب لذت صورت می‌گیرد. آغاز مصرف سیگار در سنین جوانی و میانسالی ممکن است تاثیر چندانی بر خلقیات فرد نداشته باشد اما تجربه استعمال سیگار تا پیش از بیست سالگی یعنی در بحرانی‌ترین سنین نوجوانی، به این سبب که دوران شخصیت سازی نوجوان است و هر تجربه‌ای را تا آخر عمر فرا راه خود قرار می‌دهد، بسیار خطرناک است.

یکی از دلایل اصلی روی آوری نوجوانان به سیگار، کنجکاوی در امتحان کردن آن است که اغلب از طریق دوستان و همسالان تبلیغ می‌شود و آرام آرام برای ادامه این تجربه، بهانه‌های دیگری نیز فراهم می‌شود.

ته مانده‌های سیگاری که دود شده در پارک ولیعصر قائم شهر به خوبی دیده می شود و حتی هنگام وارد شدن به آن بوی سیگار را می‌توان حس کرد و شاید نتوان در این پارک نفس کشید.

نوجوان 15 ساله و دیگری جوانی 20 ساله در پارک سیگار بهم تعارف می کردند، برای هم سیگار روشن می کنند. نزدیک تر می روم. من از این دو پسر دعوت به مصاحبه کردم که نوجوان 15 ساله جلو آمد و از وی درباره علت سیگار کشیدنش پرسیدم، گفت: سیگار را تنها به دلیل دودش و برای تفریح می‌کشم و لذت خاصی برایم ندارد. تنها یک ماه است سیگار می کشم.

از وی پرسیدم مگر با خانواده‌ات مشکلی داری و آیا خانواده‌ات از این این کارت باخبر هستند، گفت: من با خانواده‌ام مشکلی ندارم و آنها نیز اطلاعی دراین باره ندارند.

این نوجوان برای تفریح اقدام به سیگار کشیدن کرده و این نشان می‌دهد در جامعه کنونی محلی برای تفریحات سالم وجود ندارد و یا اگر وجود دارد به عنوان مثال ورزشگاه و یا مکان‌های دیگر شاید آنقدر گران است که هر فردی نمی‌تواند از آن استفاده کند.

علاوه بر آن در طرف دیگر این پارک دختر نوجوانی را دیدم که سیگاری را در دست داشت و پس از کشیدن آن دودش را به طرف بالا پرتاب می‌کرد و با توجه به اینکه پس از هر پُک کشیدن شروع به سرفه می‌کرد نشان می‌داد که تازه شروع کرده و با هر بار کشیدن به دوستش نیز تعارف می کرد تا وی نیز بکشد. با دیدن این صحنه گفتم مصاحبه‌ای با وی داشته باشم. اما تمایلی به مصاحبه نداشت و تنها سن خود را بیان کرد که 18 ساله است و رفت.

محمدرضا سلیمانی دکتری جامعه‌شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران در گفت وگو با «حرف مازندران» با اشاره به اینکه در سن بلوغ افراد برای کنجکاوی به سمت سیگار کشیدن و یا مصرف مواد مخدر می‌روند، می گوید: در مرحله نخست هر نوجوانانی در این سن برای کنجکاوی به دنبال این موضوع می‌رود که سیگار و مواد مخدر چیست و جنسش از چه موادی تشکیل شد. پس از مرحله کنجکاوی در مرحله بعد نوحوانان به دنبال تست آن می‌روند تا متوجه شوند که این همه درباره مواد صحبت می‌شود چگونه است و آن را مستقیما درک کنند به طور مثال آنان به دنبال بررسی تفاوت‌های میان مواد مختلف هستند تا متوجه شوند که چه حسی برایشان ایجاد می‌شود.

وی تصریح می کند: در گام بعدی برخی از افراد با استفاده از مواد، بدنشان دچار مشکلاتی می‌شود و آنها را بیمار می کند که این افراد آن را رها می‌کنند اما افرادی که بدنشان به این مواد از نظر زیستی سازگاری پیدا کرد مصرف را ادامه می‌دهند. در حالت کلی علت گرایش نوجوانان به مصرف مواد و سیگار، امتحان کردن آن است.

وی یادآور می شود: برخی از افراد از روی کنجکاوی به مصرف سیگار و موادمخدر گرایش پیدا می کنند و برخی دیگر برای تفریح و سرگرمی و نیز برخی افراد برای رهایی از فشارهای عصبی همانند پدر و مادر در حال طلاق و یا دیگر آسیب‌ها را دلیلی برای مصرف مواد و یا سیگار کشیدن بیان کرده که در این مرحله آنان با موادمخدر خود را آرام می‌کنند.

سلیمانی می گوید: بخشی از افراد جامعه نیز مصرف مواد را در سنین بالا برای درمان بیماری‌ها به کار می برند و نیز در برخی موارد دختران و پسران نوجوان برای افزایش تمایلات جنسی مصرف مواد را به یکدیگر پیشنهاد می‌دهند که در نهایت این امر به اعتیاد منجر می شود.

وی بعد اجتماعی مصرف موادمخدر و سیگار را پیشنهاد دوستانه ای می داند و می افزاید: گرایش دوست و ترک خانواده، دو عاملی که مکمل یکدیگر برای سوق یافتن جوانان به سمت موادمخدر است که در نتیجه این موارد در صورتی که دوستان افراد سالمی نباشند به بی‌راهه کشاندن فرزندان خانواده منجر می‌شوند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران، تصریح می کند: در بعد جامعه‌شناسی افرادی که از خانواده گریزان و یا از خانواده دور شدند و یا خانواده آنان را ترک کرد و یا به دلیل طلاق و مواردی از این دست مجبور به ترک خانواده شدند به موادمخدر و سیگار گرایش پیدا می‌کنند.

وی یکی از راهکارهای کاهش گرایش به سیگار و مواد مخدر را ارتباط نزدیک خانواده و فرزندان می داند ومی گوید: خانواده‌ها حتی هنگامی که بی‌پول و یا مشکلات دیگری در درون خانواده دارند باید سفره دل پدر و مادر گرم‌تر باشد و فرزندان خود را بیشتر در آغوش بگیرند چراکه هر چه خانواده‌ گرایی بیشتر باشد مشکلات اعتیاد کمتر می‌شود.

سلیمانی با اشاره به اینکه در دنیای امروز خانواده‌گرایی راه حل اصلی ترک اعتیاد و یا عدم گرایش به مصرف مواد و سیگار است، تأکید می کند: فرزندانی که خانواده‌گرا باشند و خانواده‌هایی که تمایل به عشق به فرزند دارند و همانند گذشته به دور یک سفره جمع می‌شوند آرامش بیشتری به فرزند انتقال می‌یابد.

وی یادآور می شود: در کنار موارد گفته شده، فراوانی مواد و ارزانی موادمخدر در بازار و عدم کنترل و نظارت مسئولانی که در این بخش درگیر و دست اندرکار هستند می طلبد زمان دسترسی جوانان به موادمخدر را افزایش دهند، موادمخدر و سیگار نباید به راحتی در دسترس این قشر قرار گیرد.

این جامع‌شناس عنوان می کند: مشاوره نیز می‌تواند برای جلوگیری از مصرف سیگار و موادمخدر مؤثر باشد چراکه آسیب‌ها را به آنان گوشزد و آگاه می‌کند که در این زمینه مدارس و آموزش و پرورش و صدا و سیما می‌تواند بسیار حمایت کننده باشد که در صورت ایجاد این آگاهی فرزندان واکسینه شده و به دنبال موادمخدر نمی‌روند.

وی می گوید: برای درمان افراد معتاد نیز باید از شیوه درمان مشاوره‌ای، پزشکی و بالینی استفاده کرد اما سرکوب کردن، طرد و تمسخر افراد معتاد در حقیقت سوق دادن بیشتر نوجوانان به سمت مواد است و خانواده‌ها باید بدور از نگرانی فرزندانشان را در صورتی که گرایش به مصرف پیدا کردند به جای از خود راندن، در آغوش گرفته و به درمان آنان بپردازند.

سمیه صادقی روانشناس بالینی نیز در گفت و گو با خبرنگار «روزنامه حرف مازندران»، می گوید: خانواده‌ها باید برای آگاهی بخشی به نوجوانان با توجه به شرایط ویژه دوره نوجوانی، همواره مراقب فرزندان نوجوان خود باشند و موقعیت حساسشان را درک کنند و هرچه بیشتر آنها را در پناه خود بگیرند. اگر مشکلات نوجوان در خانه و در جمع صمیمی خانواده بدون ترس از تنبیه مطرح شود و از طریق راه حل‌های منطقی والدین این مشکلات رفع شود، دیگر نیازی به حضور و دخالت دوستان و همسالان نیست.

وی تصریح می کند: فشار همسالان به نوجوان، اغلب ظریف، زیرکانه و غیرمستقیم است و متاسفانه از آن جا که نوجوان به تظاهر و ادعا تمایل دارد و نمی‌خواهند جلوی دوستانشان کم بیاورد، ممکن است پیشنهاد آنان را بپذیرد بنابراین والدین باید به فرزندانشان یاد بدهند اگر در چنین موقعیت‌هایی قرار گرفت، هرگز تسلیم خواسته‌های دوستان نشود.

این کارشناس، یادآور می شود: در دسترس بودن و ارزان بودن سیگار راهی برای ورود نوجوان به مصرف سیگار شده و عدم اجرای صحیح قوانین مربوط به سیگار از جمله ممنوعیت فروش به افراد زیر 18 سال موجب کاهش مصرف می شود.