سرنوشت بيماران دياليزی در هاله‌ای از ابهام

«وزارت بهداشت به دنبال واگذاری خدمات سلامت به بخش خصوصی است»‌؛ این جمله‌ای است که بارها از زبان شخص وزیر بهداشت شنیده شده و با واکنش منفی و اما و اگرهای فراوان کارشناسان حوزه سلامت مواجه بوده است. با وجود این اما انگار ماجرا جدی‌تر از حرف است و برون‌سپاری بخش‌های دیالیز یکی از نخستین گام‌هایی است که در این مسیر برداشته شده و با واکنش جدی انجمن نفرولوژی کشور و حتی برخی اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم مواجه بوده است؛‌افرادی که معتقدند این شرکت‌های خصوصی که قرار است دیالیز 24 هزار بیمار دیالیزی به دست آنها سپرده شود، پیش‌زمینه‌ای در این حوزه ندارند و در این واگذاری که ظاهرش تزریق 90 میلیارد تومان منبع مالی به بدنه دیالیز کشور است، پای وام‌هایی با بهره‌های بسیار پایین در میان است و عملاً سرمایه‌گذاری‌ای در کار نیست.در حال حاضر 24 هزار بیمار دیالیزی وجود دارد و 31 هزار بیمار نیز پیوند کلیه شده‌اند. در کنار این اما به گفته رئیس انجمن نفرولوژی کشور سالانه حدود 5 هزار نفر به بیماران دیالیزی افزوده می‌شود. محمدرضا گنجی می‌گوید: دولت بیمه بیماران نارسایی مزمن و پیوند کلیه را بیشتر نمی‌‌کند و این بیماران 80 درصد هزینه‌ها را از جیب می‌‌دهند و ساده‌ترین نوع آزمایش برای بیماران کلیوی 60 هزار تومان هزینه دارد. حالا واگذاری بخش‌های دیالیز به بخش خصوصی عرصه را بر بیماران کلیوی تنگ‌تر خواهد کرد؛ چراکه گویا شرکت‌هایی که قرار است این وظیفه را به عهده بگیرند، مشکلات متعددی دارند.

*پشت پرده این واگذاری

رئیس سابق بخش دیالیز و پیوند بیمارستان شریعتی تهران و عضو هیئت مدیره انجمن نفرولوژی ایران در این باره می‌گوید: «‌شرکت‌هایی که قرار است وزارت بهداشت با آنها این قرارداد را منعقد کند، تا به حال هیچ سابقه مدون و قابل‌توجهی در زمینه راه‌اندازی بخش‌های دیالیز و درمان این بیماران نداشته‌اند، حتی بعضی از آنها تازه فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. این شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که قرار است 90 میلیارد تومان منبع مالی وارد بدنه دیالیز کشور کنند، اما مشخص شد که می‌خواهند وام‌هایی با بهره‌های بسیار پایین دریافت و آن را وارد سیستم کنند.»ایرج نجفی می‌افزاید: قرار بود بخش‌های جدیدی راه‌اندازی شود و با تعرفه خصوصی فعالیت کنند تا شرکت بتواند از نظر گردش مالی سوددهی داشته باشد و از حق پرستار و پزشک و بیمار کم نگذارد. همچنین قرار بود دستگاه‌های جدید، ساختمان و تخت دیالیز جدید بیاورند؛ در حالی که این شرکت‌ها مطابق این قرارداد، صاحب همان بخش‌های دیالیز قبلی می‌شوند و امکانات جدیدی با خود نمی‌‌آورند.وی یکی دیگر از مشکلات موجود در این طرح را اجازه استفاده از متخصصان داخلی در بخش‌های دیالیز به عنوان مسئول فنی می‌داند و تصریح می‌کند: بخش دیالیز باید توسط یک نفرولوژیست اداره شود، اما در قانون این طرح آمده اگر نفرولوژیست نبود، می‌توان با متخصص داخلی برای اداره بخش قرارداد بست. به گزارش بلاغ، از نگاه این نفرولوژیست واگذاری چند استان تنها به یک شرکت، باعث ایجاد انحصار در مدیریت بخش‌‌های دیالیز و از بین رفتن رقابت در ارائه خدمات در کشور می‌‌شود و در صورت درمان نامناسب بیماران دیالیزی توسط شرکت مورد نظر، رؤسای دانشگاه و مسئولان بخش‌‌های دیالیز عملاً قادر به لغو قرارداد نخواهند بود. در حالی که باید دست دانشگاه‌‌ها در انتخاب گزینه‌های مطلوب باز باشد. به گفته گنجی، منطقه‌‌ای کردن درمان دیالیز در کشور در هیچ کجای جهان سابقه ندارد و نتیجه چنین الگوی نسنجیده‌ای، بروز فاجعه‌ای در حوزه درمان خواهد بود.بهروز برومند پدر علم نفرولوژی ایران هم درباره این اقدام وزارت بهداشت اینگونه اظهار نظر کرده است: «نگرانی پزشکان آن است که سودجویان بانفوذ، با استفاده از وام‌های صد میلیاردی کم بهره برای ساختن بخش‌های دیالیزی که انحصاراً به آنان واگذار می‌شود، خواهند توانست صافی دیالیز با کیفیت پایین از چین به کشور وارد کنند و سود‌های کلان به قیمت آنکه بیماران جان خود را در اثر کاربرد آن صافی‌ها از دست بدهند به دست آورند.»با وجود این، وزیر بهداشت معتقد است ارائه خدمات دیالیز یکی از حوزه‌های مشکل‌دار در کشور ماست که هزینه‌های زیادی به کشور تحمیل می‌کند.‌ هاشمی در ‌این‌باره می‌گوید: ما در کشور به پنج هزار تخت دیالیز نیاز داریم که نصف آن را در اختیار داریم در حالی که منابع لازم را برای خرید این تجهیزات و ایجاد مراکز جدید دیالیز در اختیار نداریم. بنابراین حتماً باید از ظرفیت بخش خصوصی برای جبران این کمبود استفاده کنیم.وی تصریح می‌کند: وظیفه ما مراقبت از منافع مردم و بیماران است و نباید فقط منافع صنف ارائه کننده خدمات را در نظر بگیریم. البته سازمان‌های نظارتی هم بر کار وزارت بهداشت نظارت می‌کنند و متأسفیم که چرا تعداد این سازمان‌ها این قدر زیاد است.

*مجلسی‌ها هم نگرانند

در کنار نفرولوژیست‌ها برخی اعضای کمیسیون بهداشت هم از این واگذاری نگرانند. علی نوبخت، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مورد واگذاری واحدهای همودیالیز به شرکت‌ها و بخش‌های خصوصی می‌گوید: به وزارت بهداشت در مورد واگذاری واحدهای حیاتی همودیالیز به شرکت‌ها و بی‌توجهی به راهنمایی‌های انجمن علمی نفرولوژی ایران هشدار می‌دهم.وی تأکید می‌کند، نامه‌های انجمن نفرولوژی ایران و پاسخ معاون درمان وزارت بهداشت و اظهارنظر کتبی یکی از نمایندگان مجلس در این زمینه را به دیوان محاسبات ارجاع خواهد داد.همایون‌هاشمی دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم ورود شرکت‌های غیرمتخصص به حوزه دیالیز را نگران کننده می‌داند. از نگاه این پزشک اگر بخش خصوصی قرار است به این بخش ورود پیدا کند باید علاوه بر آنکه دارای تخصص کافی باشند، لازم است مراقبت‌های لازم و مطالعات کافی جهت چنین واگذاری صورت گیرد، اما اگر این تخصص لازم در شرکت‌های مذکور احراز نشده باشد، باعث زیر سؤال رفتن خدماتی می‌شود که قرار است از سوی بخش خصوصی ارائه شود.