نمایش آیین‌های کهن تا هنر تعزیه‌خوانی

گروه فرهنگ: پانزدهمین جشنواره سراسری تئاتر بومی تیرنگ عصر چهارشنبه هفتم شهریورماه در بابلسر با حضور گروههای تئاتری، داوران جشنواره و جمعی از مسئولان آغاز شد. مراسم افتتاحیه با هنرنمایی سه گروه «سیو تیکا» به سرپرستی امیرارسلان مهدوی، نقالی غدیر خم توسط علی عظیمی و اجرای نمایش آیینی توسط گروه تبریز به کارگردانی مهدی صالحیار همراه بود. در ادامه روز افتتاحیه ، چهار نمایش آیینی «آش گزنه» به کارگردانی امیرارسلان مهدوی، «روح الله» به کارگردانی محسن اردشیر، «پرواز بر فراز صندوق گمشده» به کارگردانی فرشاد حسینی و «مجلس‌نامه آرش» به کارگردانی سحر محسنی به عنوان اجراهای روز نخست پانزدهمین جشنواره سراسری تئاتر بومی تیرنگ در معرض تماشای علاقمندان قرار گرفتند.

یکی از اهداف مهم جشنواره تیرنگ، احیای آیین های بومی و محلی است که یا به فراموشی رفته اند و یا کمرنگ شده اند، مانند «مهره ریزان» که در چهارشنبه آخر سال، سبب دورهمی‌های دوستانه و شاد بوده است.رضا فقیهی هنرمند جوان همدانی، یکی دیگر از اجراهای پژوهشی دومین روز جشنواره تئاتر را با عنوان «مهره ریزان» به صحنه برد. به گفته وی، مهره ریزان یک آیین کهن در شهرهای ملایر، اراک و روستاهای اطراف آنها بوده است که شب چهارشنبه سوری خانواده ها دور هم جمع شده و هر کدام چیزی نیت می کردند و پس از آن مهره‌ای رنگی در کوزه قرار می دادند. فردای همان‌روز، مهره ها را از کوزه خارج می کردند به این صورت که بزرگ خانواده شعری می‌خواند و یکی از کوچکترها دست در کوزه انداخته و مهره ای را بیرون می آورد، آن مهره متعلق به هر فردی که بود، شعر خوانده شده حکم فال او را داشت.

* صندوق با ارزش

دومین اجرای بخش نمایش های آیینی جشنواره به نمایش «پرواز بر فراز صندوق گمشده» به نویسندگی و کارگردانی فرشاد حسینی از مازندران اختصاص یافت.این نمایش نمادگرا با هنرمندی سه بازیگر مرد جوان گریزی هنرمندانه به ضرورت حفظ و صیانت از فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی دارد و این موضوع را متذکر می شود که فرهنگ، هویت و تاریخ کشور میراث و گنجینه مهمی است که قابل ارزش گذاری و فروش نیست و اگر چنین اتفاقی بیفتد، جبران آن پُر از مشقت است.

نمایش «روح الله» به نویسندگی و کارگردانی «محسن اردشیر»، سومین نمایش آیینی روز نخست جشنواره بود که در مجتمع تفریحی توریستی میزبان بابلسر به اجرا درآمد. گفتنی است نمایش«روح الله»  به عنوان یک کار فرم و نمادین با تلفیقی از آیین و روایت تاریخی هم از دستگیری امام و قیام 15 خرداد سال 42 گفت و هم به سراغ آیین دیرینه ماه گرفتگی رفت.

پژوهش «نقل مینا و پلنگ» با گریزی به کشتار پلنگ‌ها از دیگر آثار اجرا شده در جشنواره بود. «نقل مینا و پلنگ» به نویسندگی و کارگردانی سعید شفیعیان حاصل یک پژوهش در فولکلور مازندران است که براساس ساختار نمایشنامه‌های ایرانی طراحی شده است. «نقل مینا و پلنگ» عنوان اثری از یک هنرمند و دوستدار طبیعت است که در دل خود هم از یک افسانه استفاده کرده است و هم گریزی به کشتار پلنگ ها در ایران زده است.

نمایش موزیکال و سنتی «آش گزنه آخرین چهارشنبه»، روایتی است عاشقانه از مردمی که در برابر زور و سنت‌های ارباب و رعیتی کوتاه نیامده و زندگی خود را به پایانی خوش پیوند می زنند، نیز از اجراهای روز نخست جشنواره به نویسندگی و کارگردانی امیرارسلان مهدوی از مازندران بود.

نمایش آیینی «مجلس نامه آرش» با هدف معرفی آیین های کهن، پایان بخش اجراهای روز نخست جشنواره تیرنگ بوده است. آخرین اجرای آیین های نمایشی روز نخست پانزدهمین دوره جشنواره سراسری تئاتر بومی تیرنگ با نام «مجلس نامه آرش» به نویسندگی حمید ناطقی و کارگردانی سحر محسنی از مازندران در معرض دید مخاطبان قرار گرفت. مجلس نامه آرش تلاش کرد تا هم مراسم کاشت، داشت و برداشت محصول را در مازندران به نمایش بگذارد و هم یکی از مراسمهای آیینی را که با حضور «لال» بعنوان نمادی از برکت و نابودکننده بیماری و خشکسالی از آن یاد می‌شود را معرفی کند.

در دومین روز از پانزدهمین جشنواره سراسری تئاتر بومی تیرنگ با اجرای پژوهش «تأثیر موسیقی مازندران در تعزیه» به پژوهشگری و کارگردانی قاسم رجبی کیاسری در سالن آمفی تئاتر شهید باغبانی حوزه هنری مازندران کلید خورد. این اثر، تحقیقی است در زمینه موسیقی های مقامی مازندران که به طور معمول و سنتی توسط تعزیه خوانها در منطقه چهاردانگه و کیاسر ساری استفاده می‌شود و تطابقی است بین شعر و موسیقی عجین شده با مردم. پیداست که کارگردان نیز، خود از همین اهالی است و حرفهای زیادی از آداب و رسوم نیاکانش دارد.

«مخاطب‌شناسی در تعزیه» به کارگردانی و پژوهش علی عظیمی از مازندران عنوان دیگر اجرای پژوهشی دومین روز از پانزدهمین جشنواره سراسری تئاتر بومی تیرنگ بود که در سالن آمفی تئاتر شهید باغبانی حوزه هنری مازندران به اجرا درآمد.  این کارگردان و محقق که تاکنون در 7 دوره از جشنواره تیرنگ شرکت کرده و در چندین دور نیز حائز رتبه شده است، هنر نقالی و پرده‌خوانی و تعزیه را از نیاکان خود آموخته و در واقع پرورش یافته در یک خانواده تعزیه خوان می باشد.وی درباره این اثر خود گفت: یکی از نکاتی که در تعزیه مورد توجه قرار می گیرد همراهی مخاطب با یکایک اعضای تعزیه است و این ارتباط به اندازه ای پیش می رود که تماشاگر، به عضوی از گروه تعزیه تبدیل می شود. او در اثر ارائه‌شده به بخش پژوهشی، ماحصل تجربیات و دریافت های شخصی خود از کودکی تاکنون (در گروه تعزیه) بخصوص دهه نخست محرم را به اجرا درآورد.

«مجلس نامه قائم مقام فراهانی» نوشته و کارگردانی مهدی دریایی، «هل هله کوسه» نوشته و کارگردانی علی قاضی، «ماموریت ویژه » نوشته حیدر رضایی و کارگردانی مجتبی خلیلی، «مجلس شلمچه» نوشته و کارگردانی علی عظیمی، «نژمار با طعم لیمو» نوشته فرامرز غلامیان و کارگردانی هیام احمدی و «قویو» نوشته و کارگردانی مهدی صالحیار آثاری هستند که در مقابل علاقمندان و داوران در عصر روز دوم جشنواره در پارک ملل ساری اجرا شد.