قلعه‌تپه بُزرودپیِ بابل، تاریخ پنهانِ پنج‌هزار ساله

در سال 1388 زمانی‌که دانشجویِ سالِ آخر مقطع کارشناسی بودم، با دوستانِ میراث فرهنگی، برای بازدید از آثار تاریخیِ بخش بندپیِ بابل رفته بودم که تپه‌ای مرتفع در کنار جاده، توجه‌‌ام را جلب کرد. این تپة بزرگ باستانی در شمال روستای بُزرودپی قرار دارد و به نام قلعه‌تپه بُزرودپی معروف است. روستای بزرودپی، در دهستان شهیدآباد، از توابع بخش بندپیِ غربی، در ضلع شمالیِ شهر خوشرودپی واقع است و در حدود سی کیلومتری شهر بابل واقع شده است. پیشتر، اداره راه و شهرسازی، جهت تعریض جادّه، برشی در ضلع غربیِ قلعه‌تپة بُزرودپی ایجاد کرده بود.
اگرچه در نیم‌قرن اخیر بررسی‌های باستان‌شناسی متعددی توسط باستان‌شناسانی چون زنده‌یاد دکتر منوچهر ستوده، زنده‌یاد موسی درویش روحانی، یزدان نورانی کوتنایی و گروهی به سرپرستی دکتر سیّدمهدی موسوی کوهپر در شهرستان بابل صورت گرفته است، امّا تاکنون هیچ‌گونه کاوش باستان‌شناسی در این شهرستان انجام نشده است. دکتر حسن فاضلی نشلی، عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران، طیّ دو سخنرانی در خرداد و آذرماه 1397، در سالن آمفی‌تئاتر بنیاد علمی حریری بابل، به اهمیت و ضرورت کاوش در قلعه‌تپه بزرودپیِ بابل اشاره کرد و خواستار حمایت مسئولان از کاوش مداوم این تپة مهمِّ تاریخی شد. ایشان با استناد به یافته‌های بررسی سطحی از قلعه‌تپه، تاریخ این محوطه را مربوط به هزارة سوم پیش از میلاد مسیح (حدود پنج هزار سال پیش) دانست.
سرانجام در ابتدای دی‌ماه امسال، با حضور مسئولان و مردم محلی، کلنگ باستان‌شناسان روی این محوطة 5 هزارساله فرود آمد و عملیات کاوش در محوطه قلعه‌تپه بُزرودپی توسط تعدادی از دانشجویان مجرب در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری به سرپرستی دکتر حسن فاضلی نشلی، آغاز شد و هم‌اکنون نیز ادامه دارد. روزهای نخستِ کاوش در این تپه، فرصتی دست داد تا نگارنده از محوطه مذکور دیدن نماید. در زمان تهیه این گزارش گروه کاوش هم‌زمان در سه ترانشه، در حال برداشت لایه‌های سطحی هستند و تاکنون بیش از یک‌صد قطعه سفال و شیشه مربوط به دوره‌های مختلف تاریخی یافت شده که اظهارنظر دربارة تاریخ آن‌ها زود است. امید می‌رود در روزهای آتی، با آشکار شدن شواهد و آثار بیشتر، به ویژه معماری مربوط به دوران تاریخی و پیش از تاریخی، زوایای پنهان تاریخِ منطقه بیش از پیش آشکار شود. به ‌هرحال این اتفاق فرصت خوبی است تا علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی مازندران، از نزدیک روند مطالعات میدانی باستان‌شناسی را مشاهده و پیگیری کنند.
مهدی خلیلی (باستان‌شناس)