فرهنگ زندگی در بحران

حرف آنلاین: حوادث غیرمترقبه جزء مسائل جدانشدنی از زندگی بشر می باشد و از اختیار ساکنان زمین خارج است. نوع زندگی ساکنان کره خاکی نیز به گونه ای شده که وابستگی شدیدی به برخی احتیاجات نظیر آب، برق، گاز و تلفن ایجاد شده و احساس مردم این است که بدون تکنولوژی های فوق، قادر به زندگی نیستند! رفاه ایجاد شده توسط تکنولوژی خلق و خوی مردم را تغییر داده و طاقت چند ساعت زندگی بدون برق را ندارند! در صورتی که چندساعت برق یا آب نداشتن حادثه تلخی به وجود نمی آورد. بهانه این نوشتار، طوفان 12 شهریور و خسارت های شدید به چندین شهرستان است.حادثه طبیعی از چند منظر قابل بررسی است، عملکرد دولت و رفتار مردم؛ نمی توان منکر ضعف دستگاه های مسئول در بحران ها بود و رفتارهای غیرمنطقی برخی افراد بحران زده نیز غیرقابل انکار است.

سیل و طوفان برای مردم و مسئولان مازندران غریبه نیست و از دستگاه های مسئول که پیشانی آن استانداری مازندران است، انتظار عملکردی قابل قبول قبل از بحران، حین بحران و بعد از بحران می رود تا میزان خسارت مادی و معنوی به مردم کاسته شود. جدای از اینکه ضعف و قوت دستگاه های اجرایی و شهرداری ها در بحران برای مردم بحران زده محسوس است ولی در این نوشتار قصد بررسی فنی عملکرد دولتمردان در هنگام بحران نیست و کارشناسان باید در این خصوص اظهارنظر کنند. مواردی نظیر گرانفروشی در روزهای نخست وهجوم مردم برای خرید کالاهای اساسی از معضلات بحران است که تاکنون نهادهایی نظیر مدیریت بحران برای آن کاری نکرده اند.

در روز نخست طوفان کم سابقه جمعه 12 شهریور گرانفروشی آب آشامیدنی و ایرانیت بیشترین ضربه روحی و روانی را به مردم وارد ساخت. تجربه نشان داده که از صبح روز حادثه مردم در رفتاری غیرمنطقی که باید بصورت تخصصی بررسی شود، برای خرید آب آَشامیدنی و نان هجوم می آورند، باوجود تکرار این اتفاق نامیمون در گذشته، مسئولان تاکنون نتوانستند این موضوع را مدیریت کنند در صورتی که از صبح جمعه پس از طوفان سحرگاهی، مشخص بود که با گرانفروشی و کمبود آب آشامیدنی و ایرانیت مواجه خواهیم شد. مقابله و برخورد با گرانفروشی برعهده تعزیرات و سازمان صنعت، معدن و تجارت در استان وشهرستان ها می باشد ولی مشخص نیست جایگاه و مسئولیت این دو سازمان در هنگام وقوع بحران در ستاد بحران کجاست؟ نباید از مردم انتظار داشت که در هنگام بحران وقتی آب آشامیدنی 500 تومانی را 2500 تومان تهیه می کند، با 124 تماس بگیرند!  تعداد ایرانیت فروشی های شهرستان بحران زده ای نظیر قائم شهر مشخص و محدود است، به راحتی با حضور تعداد اندکی از بازرسان اتحادیه مرتبط و سازمان صنعت پیشگیری از گرانفروشی ایرانیت امکان پذیر بود ولی به نظر می رسد برنامه ای برای این امر مهم که بر روح و روان مردم بحران زده تاثیر منفی می گذارد، وجود ندارد.

حال باید گفت مردم چرا با رفتار غیرمنطقی زمینه را برای کمبود و گرانفروشی مهیا می کنند؟ ما مردم در مقوله های مختلف نظیر ترافیک، فضای مجازی و … با مشکلات فرهنگی – آموزشی مواجه هستیم، که “فرهنگ زندگی در بحران” را باید به آن اضافه کرد. بعنوان مثال اگر مصرف آب آشامیدنی یک خانواده در حالت عادی روزانه دو بطری باشد، در روز بحران اقدام به تهیه 10 بطری می نمایند که این موضوع باعث کمبود و گرانفروشی می شود. متاسفانه در این هنگام حس انسان دوستانه افراد نیز کاملا از بین می رود زیرا با خرید بیش از نیاز، انسان دیگری را از آن محصول محروم می کنیم. به نظر می رسد این رفتار غیرمنطقی به دلایل مختلف از جمله عدم “آموزش زندگی در بحران” به مردم از سوی ستاد مدیریت بحران و اطلاع رسانی نامناسب از روند ادامه بحران در شهرها و محلات است. در طوفان 12 شهریور، شامگاه روز نخست کمبود آب آشامیدنی و نان و از روز سوم، کمبود ایرانیت جبران شد ولی مردم تا روزها با یادآوری گرانی بوجود آمده باعث افسوس یکدیگر می شدند. اگر از همان صبح دهیاران در روستاها و شهرداری در خیابان شهر با حداقل امکانات( یک خودرو و بلندگو) اقدام به اطلاع رسانی مثلا توزیع آب آشامیدنی با تانکر( از غروب روز نخست در روستاها اقدام به توزیع آب با تانکر شد) می شد مطمئنا مردم برای تهیه آب آشامیدنی به فروشگاه ها هجوم نمی آوردند و با کمبود و گرانفروشی هم مواجه نمی شدیم چون مردم هم آموزش لازم را ندیده اند، هم اینکه نمی دانستند که چه زمانی آب و برق وصل می شود.

رابطه میان مردم و دولت تاثیر بسزایی در مدیریت موضوعات و برنامه های مختلف دارد که به نظر می رسد بحران یکی از مهمترین این موارد است چون در صورتی که هر کدام از طرفین( مردم و دولت) به وظایف خود در هنگام بحران آشنا باشند شاهد کمترین خسارت مادی و معنوی در هنگام وقوع بحران خواهیم بود. امیدواریم مدیریت بحران استان هر چه زودتر با کمک دستگاه هایی نظیر هلال احمر و آتش نشانی آموزش زندگی در بحران به مردم را آغاز کنند.

اسحق پاک نیا