ضرورت آمایش سرزمین و عوامل انگیزشی در توسعه روستایی

حرف آنلاین:

پرداختن به موضوعات اساسی همانند روستا، روستایی، کشاورز، توسعه و پیشرفت روستایی و کشاورزی، مسبوق به سابقه است، که متأسفانه تاکنون طرح این قبیل موضوعات بیشتر فضای بحث و گفتگو را در محافل و همایش‌ها گرم نگهداشته و کمترین تأثیر را بر عملکردها و زندگی روستایی داشته است.

اگرچه شدید به بررسی مجدد و بازخوانی چند باره این مفاهیم نیازمندیم؛ اما در حول و حوش مفهوم توسعه و پیشرفت روستایی و کشاورزی، اگر از تعاریف بگذریم و نخواهیم همانند محافل و همایش‌ها عمل کنیم و خود را سرگرم مباحث محض تئوری و یا برداشت‌های شخصی بی‌پایه محدود کنیم، لازم است در شرایط جدید حاکم بر جامعه روستایی و کشاورزی به عوامل دیگری بپردازیم و تعمق نمائیم.

اگر چه توجه به سابقه، پیشینه و چگونگی طرح موضوع توسعه در مقایسه با مفهوم پیشرفت و تحول و تبیین و تعمق، پیرامون تفاوت‌های اساسی آرزو، به طور قطع و یقین، جهت‌گیری‌های جدیدی را نشان می‌دهد؛ کما این‌که طی چند سال گذشته با بهره‌گیری از نظرات بسیاری از علما و بحث و بررسی در محافل آزاداندیشی به‌ویژه سخنرانی‌های عالمانه و عمیق رهبر معظم انقلاب و توجه دادن به مفهوم چندبعدی پیشرفت در مقایسه با مفهوم تک‌بعدی توسعه، راه‌های نرفته را برای ما هموار کرده است.

با این وجود برای دسترسی منطقی به پیشرفت روستایی و کشاورزی، لازم است به دو اصل اساسی و یا دو ضرورت مهم، یعنی آمایش سرزمین و عوامل انگیزشی توجه نمود. با این تأکید که روستا به مثابه یک واحد کامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ساختاری و به عنوان یک اصل اساسی باید در باورها تجلّی کند.

برای دسترسی به توسعه و پیشرفت روستایی لازم است در ابعاد حداقل پنجگانه فوق‌بر حسب اولویت، نیازها و چالش‌ها اقدام نمود. گاهی ممکن است در مقاطعی از زمان و مکان، توجه و توسل به تکنولوژی و ابزار توسعه صنعتی تولید و یا حتی توصیه‌های مکرر علمی در اولویت‌های اول قرار نگیرند. بنابراین لازم است در تعیین اولویت‌ها به این مهم توجه شود که انگیزه پذیرش و به‌کارگیری تکنولوژی یا توصیه‌های علمی در فرایند تولید همیشه در اولویت اول قرار دارد.

با این توضیح ابتدا باید در برنامه‌ریزی‌ها به امر انگیزش همت نمود. لذا برای تحقق این موضوع اساسی، لازم است عوامل انگیزشی مؤثر بر پیشرفت در سطح روستا و روستایی، در حوزه‌های گوناگون دقیقاً واکاوی شده و مورد شناسایی قرار گیرد.

برای این شناخت هم لازم است بار دیگر به امر آمایش زیستی متوسل شد و با شاخص‌های جدید به این ضرورت پرداخت. طبیعی است روستائیان زحمت‌کش و سخت‌کوش، وقتی مطمئن شوند که برنامه‌ها، خط‌مشی‌ها و سیاست‌های حمایتی و هدایتی برای ماندگاری و پایداری حضور فعالانه آنان در عرصه تولید و سعادت‌مندی و صیانت از ارزش‌ها و تقویت و استحکام خانواده و تعامل زندگی مادی و معنوی‌شان تدوین و به‌کار گرفته می‌شود، با دل و جان به آموزش و یادگیری و به‌کارگیری توصیه‌های علمی روی می‌آورند و تصمیمات مؤثر و مفیدی را اتخاذ می‌کنند.

 

ابوطالب حسین‌پور- استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری