سلول های نامیرای “هنریتا لکس” (Henrietta Lacks)

پزشک معالج “هنریتا لکس” قبل از مرگ او و بدون اطلاعش، نمونه های از بافت سرطانی و بافت سالم دهانه ی رحم خانم لکس را نمونه برداری کرد و آنها را به دوست محقق خود سپرد. سلولهای سرطانی در محیط آزمایشگاه توسط پزشک محقق کشت شد و در این فرآیند خیلی اتفاقی مشاهده گردید که این سلولها به طرز غیرمنتظره ایی “نامیرا” هستند. و اینچنین بود که برای نخستین بار در محیط آزمایشگاه رده های سلولی “نامیرا” شکل گرفت. سلولهایی که از بدن انسانها خارج می شود، تا چند روز پس از چند دوره تکثیر و تقسیم، بیشتر زنده نمی مانند. به همین خاطر این سلولها مناسب آزمایش و کارهای پژوهشی نیستند.  سلولهای “هنریتا لکس” بطور تصادفی دارای خاصیت شگفت انگیزی بودند، آنها زنده می ماندند و به رشد خود ادامه می دادند. این سلولها که بطور مخفف به آن “سلولهای هلا” گفته می شود، دارای خاصیت “فنا ناپذیری” هستند.

سلول های نامیرای هنریتا لکس به تمام جهان اهدا گردید

این کشف تصادفی زمینه ایی برای انجام تحقیقات پزشکی گردید. بخاطر اهمیت و ویژگی خاص این سلولها، نمونه هایی از آنها به تمام آزمایشگاه های اقصی نقاط جهان اهدا گردید. بررسی ها نشان می دهد که پس از گذشت بیش از شش دهه چیزی در حدود بیست تن از سلولهای “هلا” برای انجام اکتشافات علمی تکثیر گردیده است!!!

تاکنون بیش از یازده هزار گواهی ثبت اختراع مرتبط با علوم پزشکی که از سلولهای “هلا” استفاده گردیده، به ثبت رسیده است.سلول های “هنریتا لکس” در کشف واکسن فلج اطفال، داروی بیماری ایبولا، داروی کنترل ایدز و داروی درمان چندنوع سرطان مورد استفاده قرار گرفته است.

هرگز مزار هنریتا لکس یافت نشد

پیکر بانو “هنریتا لکس” در یک گور بی نام و نشان دفن گردید و هرگز مزارش یافت نشد اما سلولهای آن در آزمایشگاه های تحقیقاتی بزرگ دنیا همچنان زنده است و این سلولها با کمک به کشف داروها و نجات بیماران به بسیاری جان می بخشد.

چند دهه بعد محققان بر روی تمامی بازمانده های “هنریتا لکس” آزمایش هایی انجام دادند تا شاید فرد یا افرادی از اعضای خانواده ی او نیز دارای سلولهای “نامیرا” باشند، اما هیچکدامشان حاوی چنین خصیصه ایی نبودند و این موضوع نشان داد که کشف سلولهای نامیرای “هلا” کاملا تصادفی بود.

در سال 1998 فیلمی مستند توسط بنگاه بی بی سی از این واقعه ساخته شد که در جشنواره ی سانفرانسیسکو بهترین فیلم مستند شناخته شد. این فیلم را می توانید در youtube جستجو کنید.

حیات جاویدان هنریتا لکس

در سال 2010 کتابی تحت عنوان حیات جاویدان “هنریتا لکس” به قلم “ربکا اسکلوت” چاپ شد که بسیار مورد توجه قرار گرفت.

اخیرا در مجلات معتبر علمی اشاره شده است که دانشمندان با استفاده از سلولهای “هلا” بر روی پروژه ی درمان پیری مشغول پژوهش هستند و یافته های علمی در این زمینه بدست آورده اند.

محمد علی سیاری نژاد