رونق شکار درپی بی‌توجهی به پرنده‌نگری

 

 

 

زهرا اشکیود:  پرنده‌نگری در واقع بوم‌گردی یا اکوتوریسم مسئولانه است و تلاش می‌کند تا جوامع محلی را از طریق جذابیت‌های طبیعی که در آن زندگی می‌کند ترغیب کند تا به یک درآمد پایدار و حفظ تنوع زیستی دست یابد. می‌توان با استفاده از پرنده نگری کوشید تا گزینه‌های معیشتی را جایگزین گزینه‌های سنتی کرد چراکه گزینه‌های سنتی موجب افزایش تخریب محیط زیست می‌شود و با توجه به اینکه 25 آبان روز پرنده نگری است، گفت و گویی با سلمان نیکپور کارشناس ارشد علوم اجتماعی و مدیرعامل انجمن محیط زیستی قوهای مهاجر سرخ رود انجام شد که توجه به آن خالی از لطف نیست.

* آیا تاکنون غرق در تماشای پرنده‌ای شدید و از دیدن آن لذت بردید؟

پرنده‌نگری در واقع بوم‌گردی یا اکوتوریسم مسئولانه است و تلاش می‌کند تا جوامع محلی را از طریق جذابیت‌های طبیعتی که در آن زندگی می‌کند ترقیب کند تا یک درآمد پایدار و نیز حفظ تنوع زیستی که در آن حضور دارد دست یابد.

با توجه به اینکه در جهان روز به روز بر تعداد پرنده نگرها افزوده می‌شود (به طور مثال در بعضی از خبرها آمده که در کشورهایی مثل انگلیس و آلمان برابر طرفداران فوتبال، پرنده نگر وجود دارد) پس می‌توان از این زیر شاخه‌ صنعت اکوتوریسم نیز بهره بسیار جست. پرنده نگری را می‌توان در واقع تماشای پرندگان در محیط طبیعی و آزاد، شناسایی گونه پرندگان، بررسی و مشاهده رفتار آنها بر صورت طبیعی و خارج از اسارت تعریف کرد. برای آنکه یک فرد یک پرنده نگر شود نیاز به هزینه بالایی هم ندارد. یک لباس مناسب برای محیط طبیعی مورد نظر، دوربین دو چشمی یا یک چشمی و یک دفترچه یادداشت و یک کتاب راهنمایی پرندگان که اینها تنها وسایل مورد نیاز یک پرنده نگر است که همان طور که گفته شد نیاز به هزینه بالایی نیست.

*وضعیت پرنده‌نگری در مازندران چگونه است ؟

کشور ما ایران نیز با توجه به تنوع بالای پرندگانی که در آن وجود دارد می‌تواند در زمره بی‌نظیرترین سایت پرنده‌نگری دنیا قرار بگیرد. در ایران تا کنون حدود 550 گونه پرنده شناسایی شد که حدود 70 درصد از آنها مهاجر و 30 درصد از آنها غیرمهاجر و سکونت دائم در کشور دارند. در میان استان های ایران، مازندران را می‌توان به عنوان بهترین مکان و جایگاه برای پرنده نگری انتخاب کرد. دلیل این انتخاب نیز حضور 320 گونه از 550 گونه پرنده شناسایی شده ایران در مازندران است که فضا و مکان مناسب را برای علاقه‌مندان به این حوزه را فراهم آورده است.

مازندران همچنین به دلیل داشتن زیستگاه‌های متنوع جنگلی، مرتعی و تالابی و غیره و همچنین قرار گیری در مسیر زمستان گذرانی پرندگان مهاجری که قصد سفر به جنوبگان را دارند می‌تواند نقشی موثر در رشد و جذب بسیاری از علاقه‌مندان پرنده نگر را دارا باشد. در این میان چند نقطه و مکان در مازندران مثل پناهگاه حیات وحش میانکاله، پناهگاه حیات وحش فریدونکنار، تالاب قوی سرخ رود، آب‌بندان‌ها و اراضی تالابی مازندران از قبیل (لپو زاغمرز، دشت‌های لاریم، جویبار و سایر آب‌بندان‌ها) به دلیل تنوع و کثرت گونه‌های پرندگان در یک مکان می‌توانند نقشی ارزنده و بی‌بدیلی را ایفا کنند. 12 گونه از 320 گونه پرنده‌ای که در مازندران شناسایی شده است پرنده‌هایی هستند که در خطر انقراض قرار گرفتند و این موضوع نیز در ابعاد مختلف دلیل خوبی برای این امر است که مازندران را به عنوان سایت پرنده‌نگری ایران قلمداد کنیم.

*چرا مازندران به عنوان سایت پرنده‌نگری مطرح نشده است ؟

برای اینکه بدانیم چرا مازندران از این قافله عقب ماند، می‌توان به دلیل و عوامل متعدد اشاره کرد که از جمله آن عدم توجه و مدیریت در این حوزه از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که متولی بحث اکوسیستم و پرنده‌نگری است. به نظر می‌رسد حداکثر توانی که سازمان گردشگری در این زمینه از خود نشان داد، برگزاری یک الی چند همایش در روز پرنده نگری است که از سوی خود این سازمان بر این روز نهاده شده است. البته شاید نتوان مقصر اصلی را سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دانست. نبود زمینه مشارکت فعال در این حوزه از سوی تورگردانان عامل دیگری است که توپ را به زمین آنان می‌اندازد اما با این حال سازمان گردشگری به دلیل اینکه متولی مستقیم این امر است باید هر چه سریعتر ساز و کار و برنامه ریزی‌ها و زمینه سازی مناسب و اقدامات لازم را در جهت سوق دادن افراد و تورگردانان به این حوزه را فراهم کند.

*چه راهکاری را برای جلوگیری از شکار پرندگان پیشنهاد می‌دهید؟

شکل گیری نوعی باور غلط در میان افرادی که مبنای فعالیت اقتصادی خود را صید و شکار پرندگان قرار دادند و این باور که این پرندگان از جانب خداوند برایشان فرستاده شده که فقط با کشته شدن به دست انسان و سایر افراد وسیله‌ای برای امرار و معاش باشد، بسیار نادرست است. چراکه در تاریخ آمده که فقط پیشینیان ما ، شکار و صید را مبنای فعالیت خود قرار داده بودند و قرن‌ها است که بشر صید و شکار را از مبنای فعالیت اقتصادی خود کنار گذاشته و بر روش‌های نوین و متمدنانه روی آورده است. ما نیز باید هر چه زودتر به دنبال روش‌های جایگزین باشیم. گر چه به نظر می‌رسد، ما باید این روش‌ها را سال‌های خیلی دورتر اجرا می‌کردیم،نه اینکه امروز تازه به دنبال روش باشیم!

مقاومت و ایستادگی کسانی که در حفظ و حراست از این پرندگان کوشا هستند را می‌توان به عنوان یکی دیگر از دلایل عدم رشد پرنده نگری در مازندارن دانست و به نظر می‌رسد که حق با آنها است چراکه عدم وجود قوانین در این حوزه و نبود اصول و قواعد صحیح و عدم اجرای این اصول و قواعدی که توسط پرنده نگرها امروزه در اینجا اجرا می‌شود موجب از بین رفتن امنیت این پرندگان شده است و در نتیجه زیستگاه آنها تخریب می شود .این موضوع را بنده به شخصه تجربه کردم.

*سازمان‌ها و نهادهای دولتی که می‌توانند همکاری کنند؟

در پایان به نظر می‌رسد با افزایش آگاهی و تنویر افکار عمومی و ایجاد علاقه عمومی در سطح جامعه در حوزه پرنده نگری و تدوین و تهیه برنامه، قوانین و اصول جامع در این حوزه که می‌تواند با همکاری سازمان‌هایی مثل محیط زیست، گردشگری و سازمان‌های مردم نهاد و افرادی که در این حوزه نقش دارند، صورت پذیرد و همچنین با ایجاد بسترهای مناسب و به وجود آوردن امکانات در حوزه پرنده نگری گام‌های موثری در جهت شکل‌گیری و رشد این حوزه از اکوسیستم برداریم و نگذاریم بلایی که شاخه‌های دیگر در حوزه اکوسیستم به دلیل نبود قواعد و سازو کار مناسب در اجرا بر سر محیط زیست ما آورده در این حوزه هم به وجود آید و سبب تخریب و بهم خوردن زیستگاه‌ها و محیط‌های طبیعی پرندگان شود.

امیدواریم روزی را شاهد باشیم که هیچ هیچ هیچ پرنده و حیوانی را که در حیات وحش کشورمان حق حیات دارند را وسیله زیاده خواهی و طمع خودمان نکنیم.