رسانه سیما به مثابه تذکر

حرف آنلاین:

امروزه اهمیت ونقش سیما، تلویزیون برکسی پوشیده نیست . زمان آن نیست که   بنویسیم وبگوییم ، اهمیت دارد ،نقش دارد وتاثیر دارد، زمان آن است که درحوزه دینی به چه زبانی می بایستی برای ارائه مفاهیم دینی دست یافت ، این نگاه محل مناقشات وبحث هاوچالش های فراوانی بوده واست.اما آنچه که مهم وگفتیم انتخاب زبان برای طرح موضوع های مختلف درسیماست، اینکه درجهان حاضر وسایل رسانه ای افزوده ومتنوع می شود.چنانکه شبکه های تلویزیونی به سرعت برنامه های تلویزیونی را ضبط وبه همان سرعت پخش می کند. این ازویژگی های پشت صحنه تلویزیون است.ویژگی ها دیگر ایجاد شبکه های تخصصی ، ساخت برنامه های گوناگون ، ترکیبی بودن با هنروفرهنگ ، خوش آب ورنگ بودن تصویر،و… موجب شده که درکلان به این مساله برخورد کنیم ، که چه ازاین رسانه می خواهیم ؟ بحث زبان موضوع جدی درسیماوهنر است.خاصا درحوزه رسانه دینی.

ایران اسلامی ازجمله کشورهایی است که شبکه های متعدی دراختیار دارد و برنامه های متفاوتی را انتشارمی دهد. روشن است به دلیل محتوای ومتون فاخری که دراختیار ما است ، این موضوع را برجسته می کند ، اینکه زبانی که دربرنامه های تلویزیونی به کار گرفته می شود، زبان دینی باشد.واین درارتباط با مخاطب که نه تنهابا یک شبکه بلکه دهها شبکه مواجه است، مهم جلوه می کند.چرا که هدف رسانه دینی آن است که مخاطبش را دین دار ومتد ین کند. همین نگاه مهم حیاتی تازه به کارکرد رسانه ی سیما می دهد.وقت آن نیست که تک تک برنامه های که تولید وپخش شده اند ماهیتشان را مورد تحلیل قراردهیم،اما این را باید گفت که ، باید دانست که مخاطب چه روحیه و تاثیرات تازه ازبرنامه هاگرفته است، بهتربگوییم مخاطب دین دارشده ؟.همین نکته مارابه این مبحث می رساند که مقوله تذکر ، که نگارنده بسیار به آن اعتقاد دارد و می تواند درردیف تکنیک زبانی برنامه های سیما قرارگیرد ،بیشتر هسته فعالیت سیما را برجسته می کند.

لغت تذکر به معنای یادآوری است ، که به توالی درآیه های قرآنی با جملاتی وکلماتی مشاهد ه می کنیم ، مثلا جملاتی افلا تعقلون ، آیا نمی اندیشید ، افلا تبصرون و… که درواقع خداوند خواسته بشر را به موضوع مطرح شده قرابت بدهد. این درحالی که درقرآن ازسرگذشت ها قوم ها یی می گوید ،ازخوشی ها وامکانات رفاهی که داشته اند، وسرانجامی که داشته ، ودرادامه می خواهد که عبرت بگیریم ،تفکر بکنیم ، تصورکنیم .بنابراین خاصیت انسا ن این ویژگی او رانشان می دهد که نیاز به تذکر دارد، چراکه ازنسیان وفرامو ش کاراست. این اشارههای خداوند می خواهد، ایمان وعمل انسا ن را پیوند بزند.لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم ثم رددناه اسفل سافلین الا الذین آمنو وعملوا الصالحات فلهم اجرغیرممنون،ماانسان را دربهترین هیات وصورت وجودی آفریدیم وآن گاه او را به پایین ترین مراتب نازل گردانیم، مگر آنان که ایمان آورده اند وعمل صالح کرده اند، پس ایشان راست مزدی بی پایان ویا بی منت(تین-4-6)همواره درآیه ها قرآن مسیری را پیش روی انسان می گذارد، مهمترین مساله اینکه چون خود خدا انسا ن را خلق کرده است و براو احاطه دارد و می داند که چگونه با انسان سخن بگوید.والعصر ان الانسان لفی خسرالا الذین آمنوا وعملو ا الصالحات وتواصوا بالحق وتواصوابالصبر،سوگند به زمان که آدمی درخسران است. مگر آنان که ایمان آوردند وعمل صالح انجام دادند ویکدیگررا به راستی ودرستی اندرز دادند ویکدیگر را به شکیبایی سفارش کردند(عصر-1-3)

رسانه ی سیما می تواند رسانه نمونه باشد. درزمانی که مخاطب با کوچکترین تلنگر رسانه ای ماهیئت ذهنیش دگرگون می شود و آن دستگاه پیام را پیامبر ورسول خود می داند ، وظیفه رسانه سیمای دینی است که من لم یکن له شیخ فشیخه الشیطان ، هرکه را مرشد وراهبری (حقیقی) نباشد ،مرشد وراهبر او شیطان خواهد بود.(سیره نبوی-دلشادص30) مرشد وراهنمای مخاطب هوشیار وزیرک امروزاو باشد.بنابراین الگودرانتخاب زبان ،برای این هدف مقدس ، وراند ن شیطانهای رسانه ای ، مساله را فوق العاده مهم می کند.برخی مقوله جذابیت ومخاطب را پیش می کشند، که اگرسیما این را نداشته باشد ، مخاطبی نخواهد داشت ، مضمون این گفتاراین است که تلویزیون ساخته غرب است ودرنهایت تولیدات آنها جذابیت دارد وبرای همین مخاطب جذب آن می شود. اما این دلیل نمی شود که درایران اسلامی برای تولیدات مفاهیم دینی در تلویزیونی زبانی انتخاب نکنیم ،زبانی که نمونه وبرای تذکراست.

خلاصه جذابیت برنامه های تلویزیونی غرب که بی شک مخاطب باورش می کند ودست بردار هم نیست ، درموضوع های خشونت آمیز،روابط آشکار زن ومرد،نمایش عریان ازن ومرد، دزدی وخیانت، دیالوگهای نفرت انگیز، نشان دادن دنیای حاضر، رقص وآواز، ازجمله جذابیت هایی هستند که دربرنامه های تلویزیونی ، و صفحات باز اینترت ها وب سایت ها و… فراوان مشاهده می شود.وروز به روز هم تکرار وبرآن افزوده می شود. مانند غذای آماده ای است که هروقت مشتری اراده کند ،بدون تعارف اقدام به خوردن آن می کند.ازاین رو جذابیت به تناسب مخاطب دسته بندی می شوند، جذابیت های مطرح شده زمانی می رسد که روح آن راپس خواهد زد و مخاطب را به ورطه هلاکت ودرنهایت جامعه را به قهقرا خواهد برد.نوع جذابیتی که تذکرنیست بلکه شیطانی و اغوا کننده است .می بایستی نتیجه مشاهده چنین جذابیتی رادرجامعه مشاهده کرد.بنابراین جذابیت درسیمای غیر دینی ،شیطانی به مانند” اسفل سافلین ” و درسیمای دینی مانند “عملو الصالحات ” چراکه سخنی ازمولاعلی (ع) است ومی فرماید: الایمان والعمل اخوان توامان ورفیقان لا یفترقان لایقبل الله احد هما الا بصاحبه ، ایمان وعمل دو برادر همزاد ودو همراه جدایی ناپذیرند وخداوند هیچ یک ازآن دو را جز با همدوش خود نمی پذیرد.(سیره نبوی-دلشاد-ص35)پس نشان می دهد که تذکر نهیبی به ذهن مخاطب خواهد زد که او حرف وعمل را توامان کند،   واین نمونه برای دیگران جذابیت خواهد داشت .

رسانه تذکربیا ن حقیقت می کند، بیانی که متعالی است.دررسانه ای که نور ودوربین ، داستا ن موج می زند، وخود عامل مهم جذابیت است، عاملی برای روشن شدن تفکر ، رسانه تذکر تفکرشیطانی را خاموش می کند ، مخاطب را از آن ظلمات بیرون می برد وبه صبح می رساند.رسانه تذکر دریدن حجاب و مخاطب را به سردرون و سر امور هدایت می کند.بی دلیل نیست که   شیاطین رسانه باافزایش برنامه ها وشبکه ها می خواهند براین حقیقت پوشش بدهند وبا نشانه ها وتوالی درداستانها صح می گذارند، اما حقیقت خاموش شدنی نیست ، درقرآن است، سنریهم آیاتنا فی الافاق وفی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق ،آیات ونشانه های خودرا درآفاق ودروجود انسان ها به آنان می نمایانیم تا برایشان روشن وآشکار شود که اوحق است.(فصلت-53)

سید مرتضی حسینی نیا