ذائقه مخاطب دیگر این گفت‌وگوها را برنمی‌تابد

یک پژوهشگر رسانه درباره‌ گزارش ۱۰۰ روزه رییس‌جمهور در قالب برنامه زنده تلویزیونی با بیان اینکه «ذائقه مخاطب دیگر این گفت‌وگوها را برنمی‌تابد»، مطرح کرد: گاهی ارائه اینگونه گزارش‌ها لازم است ولیکن بهتر این است که برنامه‌های چالشی هم وجود داشته باشند تا هم رییس‌جمهور خودش را در معرض سوالات تعیین‌نشده‌ قرار بدهد و هم مردم حس کنند مطالباتشان پرسیده می‌شود. این به نفع تیم دولت و قوای اجرایی کشور است.

محمدرضا خوشرو در گفت‌وگویی با ایسنا در نقد ساختار تلویزیونی گفت‌وگوی رییس‌جمهور با مردم که شامگاه گذشته روی آنتن رفت و به نظر می‌رسد پس از تجربه‌های گذشته، مدتی است که به یک ثبات رسیده است، به نکاتی اشاره کرد.

این مدرس دانشگاه درباره‌ی برنامه‌هایی که تحت عنوان گفت‌وگوی رییس جمهور با مردم از تلویزیون پخش می‌شود، گفت: برنامه‌های گفت‌وگوی رییس جمهور از جنس تاک‌شوهایی است که ویژگی فرمی آن هر آنچه که باشد توسط تیم رسانه‌ای رییس جمهور تأیید می‌شود. منتهی چیزی که در شرایط فعلی اتفاق می‌افتد، این است که سازمان صداوسیما به عنوان یک رسانه از حق خودش تقریبا گذشته است. اینکه به هر حال از جانب مردم نماینده است که از رییس جمهور سوال کند و باید بتواند کارکرد نظارتی بر عملکرد نهادها و حاکمان را دنبال کند.

او تصریح کرد: سازمان صداوسیما در شرایط فعلی به دلایل مختلف سیاسی، بودجه‌ای و دلایل دیگر از این کارکرد تقریبا گذشته است و عمدتا فرم کار را تیم رسانه‌ای رییس جمهور تأیید می‌کند. حتی مجری مورد نظر را هم پیشنهاد می‌کند و یا تیم رسانه‌ای را سازمان صداوسیما پیشنهاد می‌کند و رییس جمهور آن را تأیید می‌کند. کمتر این اتفاق می‌افتد که چیزی مورد نظر رییس جمهور نباشد و بخواهد در برنامه اتفاق بیفتد.

این پژوهشگر و مدرس رسانه درباره شکل سوالات و ساختار برنامه گفت‌وگوی تلویزیونی رییس جمهور یادآور شد: هم شکل سوالات و هم ساختار برنامه به گونه‌ای است که باید به تأیید تیم رسانه‌ای رییس جمهور برسد. سوالات برنامه و مجری از قبل با تیم رسانه‌ای رییس جمهور هماهنگ می‌شود و میزان سوالات بداهه هم در حدی اجازه داده می‌شود که نظم ذهنی رییس جمهور به هم نخورد چرا که ایشان می‌خواهد گزارشی از عملکرد به مردم ارائه بدهد و قرار است که با مردم سخن بگوید. قرار نیست گفت‌وگوی چالشی صورت بگیرد. اینکه اینگونه برنامه‌های گفت‌وگو محور غیرجذاب شده است به دلیل این است که قالب رسانه‌ای این برنامه‌ها بیشتر شبیه به سخنرانی است و روسای جمهور هم به این شکل و قالب برنامه راضی‌تر هستند و بیشتر می‌خواهند بیلان کاری خودشان را گزارش کنند، آن هم با حداقل مداخله مجری.

خوشرو سپس یادآور شد: گاهی ارائه اینگونه گزارش‌ها لازم است ولیکن بهتر این است که برنامه‌های چالشی هم وجود داشته باشند که رییس جمهور خودش را در معرض سوالات تعیین نشده‌ای قرار بدهد که مردم حس کنند مطالباتشان پرسیده می‌شود. این به نفع تیم دولت و قوای اجرایی کشور است.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: تیم رسانه‌ای دولت باید توجه کند که بعضا حق و حقوق دولت هم ممکن است در گفت‌وگوی چالشی برای مخاطب بیشتر عیان و بیان شود. ضمن اینکه با این اتفاق، پذیرش مخاطب هم بالاتر می‌رود؛ چرا که گفت‌وگو آزاد است و یک گفت‌وگوی از پیش‌تعیین شده نیست. منتها در شرایط فعلی همچنان این ساختار برنامه هزینه کمتری دارد و از طرفی نگاه محافظه‌کارانه‌تری بر آن حاکم است و از آن راضی‌تر هستند.

خوشرو در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود اشاره به عملکرد صداوسیما و انتخاب مجریانش برای گفت‌وگوهای مهم، اظهار کرد: صداوسیما مجری باتجربه زیادی دارد؛ به عنوان مثال مرتضی حیدری را اگر رها کنند فرد باتجربه‌ای در حوزه‌های مختلف به ویژه اقتصادی است. منتها اتفاقی که افتاده این است که این اجرا کاملا باید کنترل‌شده باشد و خواهش شده که با حداقل بداهه برنامه را اجرا کند. برای اینکه رییس جمهور می‌خواهد متکلم وحده باشد و گزارشش را ارائه دهد. حتی اگر تک مجری یا دو مجری هم باشد پاس‌کاری و تقسیم سوالی که بین دو مجری برای تقسیم حوزه‌ها صورت می‌گیرد به این دلیل است که رییس جمهور در آن حوزه‌ها گزارش‌اش را ارائه بدهد و یا برای اینکه جذابیت ظاهری بیشتر شود، از دو مجری استفاده می‌کنند.

او با بیان اینکه ذائقه مخاطب دیگر این گفت‌وگوها را برنمی‌تابد، گفت: این گفت‌وگوها بیشتر شبیه مونولوگ و متکلم وحده بودن از طریق سخنران رسانه‌ای است و بیشتر شبیه مانیفست یا بیانیه رییس جمهور است که خوانده می‌شود.

خوشرو در راستای چالشی تر شدن گفت‌وگوهای مهم در تلویزیون پیشنهاد داد، این گونه برنامه‌ها از زنده بودن خارج شوند و گفت: این استرسی که هم سازمان صداوسیما و هم رییس جمهور دارد با خارج شدن برنامه از حالت زنده به یک گفت‌وگوی چالشی بهتر کمک خواهد کرد. به هر حال در آنتن زنده ممکن است مطالبی برخلاف امنیت ملی، خلاف وجهه دولت، خلاف وجهه رییس جمهور و یا خلاف وجهه رسانه مطرح شود. بهتر است مدتی این گونه برنامه‌ها را از حالت زنده بودن خارج کنیم تا یاد بگیریم که مجری چگونه باشد، رییس جمهور چگونه باشد و گفت‌وگو چگونه چالشی باشد.

وی سپس یادآور شد: پیشنهاد من این است که حتی این گفت‌وگو با ساعتی تأخیر پخش شود برای اینکه هر دو طرف هم از استرس کمتری برخوردار شوند و هم مطلبی برخلاف امنیت ملی مطرح نمی‌شود. اگر هم مشکلی پیش بیاید تیم رسانه‌ای دولت می‌تواند بخش‌هایی را حذف کند. از طرفی مخاطب هم این شرایط را درک می‌کند.

خوشرو گفت: بدون شک رییس جمهور شخصیت مهمی است که هر مطلبی نباید درباره او روی آنتن برود. حتی تضعیف شدن رییس جمهور هم نباید در آنتن ملی پخش شود. طبیعتا مخاطب این را می‌پذیرد. منتها باید بتواند با رییس جمهور ارتباط برقرار کند؛ اینکه حس کند سوالاتش پرسیده می‌شود و این همذات‌پنداری را با پرسشگر داشته باشد که خودش را جای او قرار دهد؛ مثل گفت‌وگوهای دیگر تلویزیونی از جنس برنامه ۹۰ که آقای فردوسی‌پور هر چه دلش می‌خواهد چالش می‌کند. مخاطب هم احساس بهتری دارد حتی اگر حق را هم به فردوسی‌پور ندهد ولی احساس مخاطب احساس بهتری است چرا که حس می‌کند این گفت‌وگو یک گفت‌وگوی آزاد است.

خوشرو سپس با اعتقاد بر اینکه صداوسیما برای بهتر شدن گفت‌وگوهای مهم تلویزیونی از قبیل گفت‌وگوی رئیس جمهور می‌تواند با دولت به توافق برسد، مطرح کرد: صداوسیما می‌تواند برای چالشی شدن این جنس برنامه‌ها حتما با دولت گفت‌وگو کند و به توافق برسد و گفت‌وگوهای متفاوت‌تری هم داشته باشد. به نظرم به غیر از ارائه گزارش، رییس جمهور می‌تواند هر سه ماه یک بار گفت‌وگوی چالشی با مجریان و کارشناسان خبره داشته باشد.

محمدرضا خوشرو پژوهشگر و مدرس رسانه در پایان گفت: امیدواریم رسانه ملی و تیم رسانه‌ای دولت به جهت اقتضائات روز جامعه و ذائقه مخاطب که تغییر کرده است برای اینکه پذیرش مخاطب بالا برود یک اتاق فکر مشترکی تشکیل بدهند تا به یک فرم جدید و جذاب برای مخاطب که هم جذابیت شکلی داشته باشد و هم پذیرش که خیلی مهم است، برسند. این تأثیرگذاری در شکل ارائه گزارش دولت هم تاثیرگذار خواهد بود.