خزر و خطرات

گروه اجتماعی/بیش از 15 میلیون گردشگر در سال به مازندران سفر می کنند که مهمترین مقصد آنها سواحل 338 کیلومتری این استان است. شنا در خزر در کنار مهارت زیاد، نیاز به آشنایی به جریانهای آبی و شکل امواج دارد چرا که شناگران حرفه ای و نیز بومی های شمال کشور نیز در فهرست غرق شدگان قرار دارند.

آغاز شنای 98

سخنگوی طرح ساماندهی دریای خزر در مازندران گفت که طرح ساماندهی دریا در سال جاری به منظور بهره گیری از آب های ساحلی خزر برای شنا مسافران تابستانی از اول خرداد ماه شروع می شود.

عیسی قاسمی طوسی در این باره به ایرنا گفت: امسال طرح دریا در 60 نقطه از سواحل مازندران با نظارت جمعیت هلال احمر و حضور دستگاههای مرتبط اجرا خواهد شد.

وی علت کاهش 30 درصدی مناطق اجرای طرح در سال جاری را کیفیت بخشی به طرح ها برشمرد.

طرح ساماندهی دریا پارسال در بیش از 90 نقطه از سواحل دریای مازندران اجرا شده بود.

مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری مازندران گفت که امسال شناسایی نقاط مناسب برای اجرای طرح ساماندهی دریا با نظارت و موافقت محیط زیست انجام شده است .

وی افزود : امسال با این که تعداد طرح ها کاهش یافته ولی همانند سال گذشته حدود یکهزار نجات غریق با تجهیزات و امکانات مورد نیاز نجاتگری در سواحل دریای مازندران حضور فیزیکی خواهند داشت.

** کاهش 85 درصدی غریق خزر در 5 سال

سخنگوی طرح ساماندهی دریای خزر در مازندران گفت: بر اساس آمارهای رسمی ، با کیفیت بخشی به طرح ساماندهی و به کارگیری نجاتگران در ساحل تحت مدیریت و نظارت جمعیت هلال احمر و اطلاع رسانی به شناگران، آمار غریق در یک دوره پنج ساله ( 92 تا 97 ) نسبت به سال 91 حدود 85 درصد کم شد.

وی با اظهار این که روند کاهشی طی پنج سال گذشته همواره وجود داشته ، توضیح داد : در سال گذشته آمار غریق دریای خزر نسبت به سال 96 حدود 23 درصد کاهش داشت و بیشترین غریق در خزر نیز مربوط به نقاط حادثه خیز بوده است.

قاسمی طوسی بی توجهی به توصیه های ایمنی و شنا بویژه در خارج از مناطق اجرای طرح و مسافت زیاد سواحل مازندران در مقایسه با آمار نجاتگران را علت مرگ بیشتر شناگران در سال گذشته بیان کرد.

وی گفت : طول سواحل دریای مازندران که طرح دریا در آن اجرا می شود بدون احتساب سواحل در اختیار دستگاههای و سازمان های دولتی و بخش خصوصی حدود 253 کیلومتر است و در این محدوده هم حدود 370 نقطه حادثه خیز شناسایی شده است .

براساس آمار رسمی حدود 383 کیلومتر از ساحل یک هزار کیلومتری دریای خزر در حوزه استحفاظی استان مازندران قرار دارد.

قاسمی طوسی گفت: بیشترین غریق دریای خزر در سال های اخیر مربوط به استان تهران، استان های خراسان ( شمالی، رضوی، جنوبی)، کرمانشاه و مازندران بود.

وی اظهارداشت: در سال جاری پیک سلامت به منظور آگاهی بخشی از مخاطرات شنا در دریای خزر به استان هایی که بیشترین تلفات را در ساحل خزر داشتند؛ اعزام خواهند شد.

طرح ساماندهی دریا پارسال نیز از اول خرداد ماه در مازندران شروع شد و تا پایان شهریور ماه ادامه داشت.

خزر و خطرات

باید از گردشگران و مسافران تابستانی استان های شمالی کشور از آنان درخواست کرد هنگام حضور در سواحل جنوبی دریایی خزر حتما مخاطرات فیزیکی، شیمیایی، زمین شناختی و بیولوژیکی این سواحل را بشناسند.

خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان حدود 600 هزار و 384 کیلومتر وسعت دارد و طول خط ساحلی آن در جنوب حدود 670 کیلومتر است که 338 کیلومتر آن در محدوده جغرافیایی استان مازندران و بقیه در استان های گیلان و گلستان واقع است، این دریاچه از دیرباز به عنوان بزرگترین حوضه آبی داخل خشکی، مورد توجه ساکنان پیرامون آن و ملل دوردست بوده است و گذشته از اهمیت منابع موجود در آن، تفرجگاه زیبایی برای علاقمندان به آب و طبیعت به شمار می رود.

طبق ارزیابی های انجام شده از سوی کارشناسان خبره این سازمان به منظور اجرای هر چه بهتر طرح ملی امداد و نجات تابستانه هلال احمر در سواحل خزر مشخص شده است که این ساحل می تواند مخاطرات فیزیکی، شیمیایی، زمین شناختی و بیولوژیکی برای گردشگران داشته باشد.

«مخاطرات فیزیکی» شامل هیدرودینامیک دریا به معنای امواج و جریان های ساحلی هستند که می توانند بحران های دریایی مانند جریان برگشتی در مواقع توفانی را ایجاد کنند.

آب برخی دریاها به خاطر ترکیب املاح و مواد شیمیایی طبیعی و ساخت دست بشر آلوده و شیمیایی می شوند که برای شناگران، شنا در این دریاها خطرناک است و این موارد را مخاطرات شیمیایی دریاها می نامند که گردشگران بدون آگاهی از آلودگی ها و حتی آلودگی های ماسه های سواحل، ممکن است به برخی بیماری ها مبتلا شوند.

«مخاطرات زمین شناختی» از تهدیدات دیگر دریای خزر و سواحل آن برای شناگران است که شامل جوشش گِل از بستر دریا موسوم به گِل فشان است؛ این جوشش باعث وجود گودال ها یا فروچاله ها در اثر نشست در کف دریا می شود و به صورت دام شناگر را به تله انداخته و موجب از بین رفتن او می شود.

«مخاطرات بیولوژیکی» گروه چهارم خطراتی است که شناگران سواحل جنوبی دریای خزر را تهدید می کند و این مخاطرات بیولوژیکی عوامل موثری مانند آلودگی های میکروبی پساب های کارخانه ها و فاضلاب ها هستند که توسط موجودات زنده بر انسان اعمال می شوند.

بسیاری از سواحل گیلان و مازندران ماسه‌یی است که در این قبیل سواحل علائمی شبیه اشکال هلالی وجود دارد. نوک هلال جایی است که جریان شکافنده تشکیل می شود. از طرف دیگر اگر کسی روی تپه ماسه‌یی، نیمکت های چوبی یا روی سقف خودرو قرار بگیرد و به منطقه ساحلی دقیق شود مسیر ها و اشکالی که به باد بزن دستی شبیه است را خواهد دید انگار که دسته باد بزن به طرف ساحل و دهنه بازش به طرف دریا است. رنگ روشن در کف آب هم نشانه وجود جریان شکافنده است. این اشکال ظاهری جریان شکافنده است که مردم می توانند به راحتی تشخیص دهند. شواهد دیگر مستلزم اندازه گیری با دستگاه های دقیق دریایی است.

لزوم آشنایی مسافران با خطرات خزر

آمار بالای غرق شدگان دریای خزر صرف نظر از عدم آشنایی با فن شنا ناشی از ناآگاهی شناگران با وضعیت خاص سواحل و رژیم امواج و جریان‌های شکافنده است که شنای مطمئن و ایمن در دریا را با شنا در آب‌های آرام استخرها و رودخانه‌ها و دریاچه‌های پشت سدها کاملا متمایز می‌کند؛ بدین ترتیب مهمترین نکته ای که برای شنا در دریا باید به آن توجه داشت ضرورت دوری جستن از جریان‌های ساحلی است که یکی از دلایل اصلی تلفات انسانی ناشی از شنا در سواحل خزر است.

فریب آرامش دریا را نخورید!جریان‌های ساحلی که اغلب به دلیل وجود امواج و شکست آنها ایجاد می‌شوند، آنقدر قوی هستند که حتی ممکن است شناگران ماهر را غرق کنند. امواج معمولا به صورت مورب به ساحل نزدیک می‌شوند. این امواج در عمق معینی ناپایدار شده و می‌شکنند. به دلیل شکست امواج، جریان‌های موازی و عمود بر ساحل می‌گیرند.جریان‌های موازی ساحل معمولا در فواصل معینی با یکدیگر برخورد کرده و با سرعت قابل توجهی به سمت دریا برمی‌گردند. در جریان‌های برگشتی که با سازوکارهای دیگری نیز ممکن است ایجاد شوند، ‌جریان‌های شکافنده یا جریان‌های تند برگشتی نامیده می‌شود. این جریان‌ها در محدوده آب‌های کم عمق ساحلی به وجود می‌آیند و هر ساله در آب‌های ساحلی ایران در دریای خزر سبب مرگ صدها تن از شناگران می‌شوند.

در این میان و با توجه خطرات بسیار، به نظر می رسد پیش  از آغاز طرح های دریا و فصل شنا، آموزش لازم به گردشگران و مسافران صورت گیرد.