بهار؛ فرصت اقتصادی شدن گردشگری مازندران

 

الناز پاک نیا

 

بهار فرصت نو شدن طبیعت و بازگشت حیات و زندگی به جان جنگل ها و زندگی دوباره درختان و گل ها است؛ در مازندران بهار با زیبایی های بی نظیرش، طالبان بسیاری دارد. حضور بیش از 15 مسافر در ایام نوروز در استان یعنی تقریبا 5برابر جمعیت اصلی مازندران نشان دهنده اقبال ایرانی ها به سرزمین جنگل و دریا است.

فرصتی که از حضور میلیون ها گردشگر در مازندران حاصل می شود، چیزی جز درآمد و گردشگر مالی و گردش اقتصاد منطقه است. آمارها نشان می دهد فرصت های توسعه گردشگری مازندران در طی حداقل 20 سال اخیر از دست رفته است.

به نوشته روزنامه دنیای اقتصاد، «شورای جهانی سفر و گردشگری» (WTTC) در تازه‌ترین ارزیابی سالانه خود، اثرات بخش سفر و گردشگری را بر اقتصاد و اشتغال جهان اندازه‌گیری کرده است. بر اساس یافته‌های این گزارش که در آن ۱۸۵ کشور از ۲۵ منطقه جهان مورد بررسی قرار گرفته‌اند، بخش سفر و گردشگری سهمی ۴/ ۱۰ درصدی از تولید ناخالص داخلی جهان در ۲۰۱۸ داشته و بیش از ۳۱۹ میلیون شغل معادل ۱۰ درصد از کل اشتغال جهان، در این سال به واسطه این بخش ایجاد شده است. در همین حال، افزایش مداوم شمار خانوار طبقه متوسط و رشد قابل‌توجه مخارج جهانی مصرف‌کنندگان، بار دیگر کمک کرد تا رشد این بخش با رسیدن به سطح ۹/ ۳ درصد، از رشد اقتصادی جهان برای هشتمین سال پیاپی پیشی بگیرد.

براساس این گزارش، یکی از مواهب این رشد ایجاد شغل است. امروزه از هر ۱۰ شغل جهان، یک شغل مربوط به بخش سفر و گردشگری است. این بخش همچنین سهمی ۲۰ درصدی از کل مشاغلی که طی پنج سال گذشته در جهان ایجاد شده داشته است؛ یعنی یک شغل از پنج مورد ایجادشده. در واقع سفر و گردشگری، موتوری پویا برای ایجاد فرصت‌های شغلی محسوب می‌شود. مشاغل این بخش به ویژه از اشتغال زنان، جوانان و گروه‌های محروم جامعه حمایت می‌کند. بخش سفر و گردشگری نیز همواره به‌طور فزاینده‌ای نقش مهمی را در افزایش اشتغال ایفا کرده است.

گردشگری در سال های گذشته برای مازندران، زباله و ترافیک و افزایش قیمت ها را به دنبال داشته است. اگرچه در چند سال اخیر حضور گسترده بخش خصوصی در گردشگری مازندران بخشی از کاستی های حوزه اقتصاد گردشگری را جبران کرده اما هنوز تناسب میان جمعیت ورودی به مازندران و درآمدهای ناشی از آن برقرار نشده است.

گردشگران امروز سفر به مازندران را ارزان ترین سفر می دانند، مازندران به دلیل نزدیکی به تهران و استان خراسان تقریبا از اقبال بیشتری در میان اقشار متوسط برخوردار است. همچنین نبود برنامه برای هدایت و استقبال، افزایش ماندگاری مسافران و نیز بهره برداری از مدت حضور مسافران در استان ضررهای این گردشگری را بیشتر از فواید آن جلوه داده است.

مسافران و گردشگران در مازندران حضوری کوتاه دارند و خروجی و ورودی مسافران در این ایام تقریبا برابر می شود، اقامت مسافران در مازندران بیشتر معطوف به شهرهای غرب استان از نور و محمودآباد و بابلسر به سمت نوشهر و رامسر و تنکابن جهت داده شده و در شهرهای آمل، بابل و ساری به بعد به دلیل نبود تاسیسات اقامتی و گردشگری در خور توجه و در اندازه نزدیک به صفر بودن تعداد واحدهای اقامتی؛ ترافیک و زباله بیشترین راه آورد این گردشگران محسوب می شود. این امر برخی شهرهای مهم مازندران را تبدیل به گذرگاه مسافران کرده است تا تبدیل شدن آنان به شهرهای هدف گردشگری.

تقریبا در شهرهای تراز اول گردشگری کشور مانند کیش، مشهد و نیز اصفهان شهرداری ها از برنامه های مناسب فرهنگی و اقتصادی و محلی برای جذب گردشگر استفاده می کنند.برگزاری جشنواره های فرهنگی، نمایشگاه های صنایع دستی، حضور گروه های سیرک بین المللی؛ مدت اقامت گردشگران را در شهرها افزایش می دهد اما شهرداری های مازندران ازاین مهم غافل بوده و خدمات آنان در اندازه همان ارائه خدمات شهری، جمع آوری زباله و نگه داری فضای سبز دیده می شود.

در سال های اخیر، اجرای طرح های گردشگری و ساماندهی دریا در جنگل و سواحل و واگذاری آنان به بخش خصوصی، موجب ایجاد شرایط اقتصادی بهتری در این حوزه شده است اما به قول منتقدین مسافران و گردشگران تا نان و کبریت مورد نیاز خود را در خودروهایشان به استان می آورند و شب ها در کنار خیابان ها چادر می زنند و صبح فردا مازندران را ترک می کنند.

در کنار توجه به ارائه خدمات به گردشگران، لزوم رونق اقتصاد گردشگری در مازندران به چشم می خورد. تدوین برنامه های فرهنگی و اقتصادی به منظور کسب درآمدهای بیشتر و نیز افزایش ماندگاری مسافران می تواند در بحث فایده و زیان حضور گردشگران در مازندران مثمر ثمر باشد.

راه اندازی کمیته تدوین برنامه های جامع گردشگری مازندران با حضور شهرداری ها و دستگاه های حامی بخش خصوصی و به کار گرفتن تشکل های مردم نهاد و خصوصی برای حضور موثر در برگزاری نمایشگاه های فرهنگی، بومی و محلی، اجرای جشنواره های بزرگ و ملی ساحلی، تقویت و اطلاع رسانی توانمندی های بوم گردی مازندران، تدوین شناسه های گردشگری استان مانند معرفی اماکن تاریخی و گردشگری همه و همه می تواند در رونق اقتصاد گردشگری مازندران موثر باشد.

از این روست که بهار فرصت نو شدن اقتصاد گردشگری مازندران در بستری از تحول و نوگرایی است.

حفظ سنت ها و فرهنگ بومی مازندران، ایجاد اشتغال پایدار و ایجاد فرصت های شغلی جدید از طریق توسعه اقتصاد گردشگری در استان میسر خواهد بود.

ممنوعیت فروش صنایع دستی چینی و وارداتی در استان و نیز کاهش هزینه های صنفی برای هنرمندان به منظور حمایت از هنرمندان مازندرانی از مواردی است که می تواند در بستر توجه به اقتصاد گردشگری مورد توجه باشد.  امروز فروش آثار دستی و هنری هنرمندان مازندرانی با چالشی مهم رو به است. نبود مکان های مهم و ارزان قیمت در موقعیت های گردشگرپذیر و پرجمعیت می تواند در این حوزه بخش هایی از دغدغه مالی هنرمندان را رفع کند.

از این روست که توجه به منافع اقتصادی در توسعه گردشگری مازندران در کنار ایجاد تاسیسات گردشگری در حوزه اطلاع رسانی، فرهنگی و هنری و بومی و محلی می تواند فرصتی دوباره به اقتصاد خدمات محور مازندران باشد.