با مجلس/خبرگان پنجم و اصولگرایی مقتدر

گروه سیاسی / انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری، در تاریخ ۷ اسفند ۹۴ برگزار شد؛ در زمان تأیید صلاحیت نامزدهای این انتخابات، صلاحیت «سید حسن خمینی» احراز نشد و همین امر مناقشاتی را در فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور در پی داشت؛ از جمله آنکه «هاشمی رفسنجانی» در مراسم ۱۲ بهمن سال ۹۴ در فرودگاه «مهرآباد» سخنان تندی را در این خصوص به زبان راند.

منتخبان مجلس خبرگان رهبری برای دوره پنجم از 30 ساله هستند تا 92 ساله. سید ابوالفضل میرمحمدی کهنسال ترین نماینده منتخب دوره بعد است و سید روح الله صدرالساداتی جوان‌ترین راه یافته به خبرگان پنجم است. بعد از او، احمد پروانی (33 ساله) و مجید تلخابی (34 ساله) در رتبه دوم و سوم جوان‌ترها قرار دارند. محمد حاج ابوالقاسم دولابی که منتخب مردم زنجان شده نیز 40 ساله است. پس از این چهار نفر، جواد مجتهد شبستری با 49 سال و محسن اسماعیلی با 50 سال نسبت به سایر اعضای مجلس خبرگان رهبری جوان‌تر هستند.

آیت‌الله آملی لاریجانی رئیس قوه‌ قضاییه، حجت‌الاسلام ابراهیم رئیسی و سیداحمد خاتمی هر سه ۵۵ ساله هستند. آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی و حجت‌الاسلام حسن روحانی هر دو ۶۷ ساله هستند. محمد امامی کاشانی و موحدی کرمانی نیز ۸۴ ساله هستند. احمد جنتی دبیر شورای نگهبان، و محسنی گرکانی رئیس سابق دیوان عالی کشور و حبیب الله مهمان نواز نیز ۸۹ ساله‌اند.

در انتخابات مجلس خبرگان پنجم نیز دست برتر با جامعتین بود؛ ائتلاف مستحکم «جامعه روحانیت مبارز» و «جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» سبب پیروزی مجدد اصولگرایان در این دوره از مجلس خبرگان شد.

البته در جریان انتخابات خبرگان پنجم، برخی اصلاح‌طلبان که به واسطه استقرار دولت یازدهم، در مراکز قدرت اجرایی نفوذ پیدا کرده بودند، سعی داشتند تا این انتخابات را به سمت و سوی دیگری ببرند اما اصولگرایان در سایه راهبردهای جامعتین، از آلوده‌کردن ساحت مجلس خبرگان به دعواها و مناقشات سیاسی و جناحی که مطلوب اصلاح‌طلبان بود، پرهیز و اجتناب کردند. در واقع هدف اصلاح‌طلبان از تحرکاتی که پیش از انتخابات خبرگان پنجم داشتند، به نوعی بازتولید رفتار برخی اسلاف‌شان در دوره‌های دوم و سوم خبرگان بود که البته این حربه آن‌ها به شکست انجامید.

پنجمین دوره مجلس خبرگان در تاریخ ۴ خرداد ۹۵ با ۸۸ نماینده آغاز به کار کرد. در این دوره، «آیت‌الله احمد جنتی» در رقابت با حضرات آیات «هاشمی شاهرودی» و «امینی» با ۵۱ رأی به ریاست رسید.

یکی از مهم‌ترین وقایع در انتخابات پنجم خبرگان، رای‌نیاوردن حضرات آیات علامه مصباح یزدی و محمد یزدی از حوزه تهران بود. رهبر معظم انقلاب اسلامی روز ۲۰ اسفند ۱۳۹۴ در آخرین دیدار رییس و نمایندگان دوره چهارم مجلس خبرگان رهبری، درباره این اتفاق فرمودند: «برخی بزرگان هم هستند که رأی‌آوردن و یا رأی نیاوردن، هیچ خللی در شخصیت آن‌ها ایجاد نمی‌کند و آقایان یزدی و مصباح از جمله این افراد هستند که حضور آنان در خبرگان، باعث افزایش وزانت این مجلس می‌شود و نبود آن‌ها نیز برای مجلس خبرگان خسارت است».

در اولین  انتخابات  هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری در دوره پنجم که چهارم خرداد سال 95 برگزار شد، آیت‌الله جنتی در رقابت  با مرحوم هاشمی رفسنجانی، با کسب 51 رای به عنوان رئیس مجلس خبرگان انتخاب شد. همچنین آیت‌الله موحدی کرمانی با کسب 65 رای  و آیت‌الله هاشمی شاهرودی با 63 رای به ترتیب به عنوان نائب رئیس اول و دوم  انتخاب شدند.

در جریان دوره دوم انتخابات هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری که  در 23 اسفند سال 96  برگزار شد، آیت‌الله جنتی با کسب 66 رای، بار دیگر به عنوان رئیس این مجلس انتخاب شد. همچنین از میان نامزدهای سمت نائب رئیسی مجلس خبرگان، آیت‌الله‌ هاشمی‌شاهرودی با 72 رای و آیت‌الله موحدی‌کرمانی با 70 رای به ترتیب به‌ عنوان نواب اول و دوم انتخاب شده بودند.

با درگذشت آیت الله هاشمی شاهرودی، جایگاه نایب رئیسی اول مجلس خبرگان رهبری خالی مانده بود. از این رو و پس از برگزاری مراسم افتتاحیه ششمین اجلاسیه پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری انتخابات هیئت رئیسه به منظور انتخاب جانشین آیت الله هاشمی شاهرودی برگزار شد.

آیت الله آملی لاریجانی، آیت الله فاضل گلپایگانی و حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی خود را به عنوان نامزدهای این انتخابات معرفی کردند که نمایندگان مجلس خبرگان رهبری با 43 رای حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی را به عنوان نایب رئیس اول این مجلس انتخاب کردند.

آیت الله آملی لاریجانی و آیت الله فاضل گلپایگانی نیز به ترتیب 27 و 5 رای کسب کردند. همچنین نمایندگان مجلس خبرگان، 3 رای ممتنع دادند.

حجت الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رئیسی بعد از انتخاب به عنوان نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری از اعتماد اعضای خبرگان تقدیر کرد. نائب رئیس مجلس خبرگان رهبری، در حاشیه ششمین اجلاسیه مجلس خبرگان رهبری از رای اعتماد اعضای خبرگان تشکر کرد و گفت: از آقای آملی لاریجانی – که کاندیدای نائب رئیسی مجلس خبرگان رهبری بود- تقدیر و تشکر می‌کنم و از لطفی که اعضای خبرگان به بنده داشتند، نیز کمال تشکر را دارم.

اصولگرایان در شکل گیری خبرگان پنجم نقش مهمی داشتند. با نزدیک شدن به انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری که بطور همزمان با دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در هفتم اسفندماه امسال برگزار شد،. هر یک از جریان‌های سیاسی کشور مبتنی بر تحلیل خود از وضعیت سیاسی کشور، برنامه‌ریزی مستقلی برای موفقیت در انتخابات داشتند. در این میان هر دو جریان اصلی کشور با موانعی نیز برای موفقیت مواجه‌ بودند.

یکی از بازیگران مهم فعالیت‌های سیاسی در کشور اصولگرایان هستند که در انتخابات مجلس خبرگان نیز همواره نقشی کلیدی داشته‌اند. و به نحوی می‌توان آنان را پیروز ادوار انتخابات مجلس خبرگان دانست.

اصولگرایان ساحت مجلس خبرگان را بالاتر از آن می‌دانند که به مناقشات و رقابت‌های جناحی و سیاسی آلوده گردد. لذا نگران این بودند که اصلاح‌طلبان از این حربه در انتخابات بهره جسته و فضا را به سمت دوقطبی شدن ببرند.

اصولگرایان در این برهه از انتخابات، از پایگاه اجتماعی قدرتمند خود در حوزه‌های علمیه بهره گرفتند، مهمترین قوتی که در انتخابات مجلس خبرگان با توجه به ضرورت داشتن شرط اجتهاد برای نامزدهای آن در اختیار اصولگرایان قرار داشت. این فرصت امکان معرفی چهره‌های متعددی که از وزانت علمی و حسن سابقه برخوردارند را در اختیاراصولگرایان قرار خواهد داد تا با دست باز به میدان رقابت وارد شوند.

اصولگرایان در مرحله احراز صلاحیت نامزدهای مورد علاقه شان نیز دچار مشکل چندانی نشدند، چرا که این افراد هم از وزانت علمی لازم برخوردارند و هم آنکه از سوابق سوئی نیز چون بخشی از نامزدهای جریان رقیب نیز برخوردار نیستند.

آراء قابل قبول و ثابت اصولگرایان نیز همواره در پای کار انتخابات مختلف از جمله انتخابات مجلس خبرگان بوده و اطمینان خاطری حداقلی را برای آن فراهم می‌‌آورد که این وضعیت همانطور که گفته شد در جریان مقابل وجود ندارد.

داشتن اکثریت مجلس خبرگان حاضر نیز می‌تواند در موفقیت ایشان در انتخابات آتی موثر باشد، و نامزدهای اصولگرا را در موقعیت برتری قرار دهد. از سویی نیز مهمترین نکته قابل ذکر در ذیل راهبردهای اردوگاه اصولگرایان برای انتخابات مجلس خبرگان، تلاش برای وحدت حداکثری با محور قرار دادن جامعتین است. در این دوره از انتخابات در میان اصولگرایان قرار شده تا سازوکار انتخابات مجلس خبرگان را جامعتین (جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدسین حوزه علمیه قم) تعیین کرده و روی افراد مطرح برای نامزدی در انتخابات به جمع بندی رسیده و فهرست نامزدهای مورد حمایت خود را اعلام کنند. این تجمیع قوا خواهد توانست تا اصولگرایان را در موقعیت برتر قرار دادند.

نگرانی از ورود چهره های سیاسی با گرایشهایی غیرانقلابی و لیبرال مسلک از دغدغه‌های اصولگرایان است. محمدتقی رهبر نماینده پیشین مجلس معتقد است که جریانی لیبرالی خیز بلندی را برای حاکم شدن بر مجلس خبرگان برداشته است. امام جمعه شهر اصفهان با اعلام خبر فعالیت های پشت پرده برخی اصلاح طلبان برای تصاحب کرسی های مجلس خبرگان، عنوان کرد: رقابت سیاسی بین اصولگرایان و اصلاح‌طلبان را نمی‌توان انکار کرد. اما آنچه که اصولگرایان باید به آن توجه ویژه داشته باشند، مسئله انتخابات خبرگان رهبری است که عده‌ای برای آن خیز برداشته‌اند تا جریان لیبرالی را در مجلس خبرگان حاکم کنند«جامعه اصولگرا در حال حاضر دارای وحدت نیست و نظرات آنها به صورت چندپاره مطرح می شود. انتظارها نیز این است که اصولگرایان با ایجاد وحدت و همدلی خود را برای انتخابات مجلس شورای اسلامی آماده کرده و مراقب ماجراها و فعالیت ها در زمینه انتخابات خبرگان باشند. »محمدرضا باهنر نیز در جمع گروهی از اصولگرایان کرمان هم درباره انتخابات مجلس خبرگان اظهار داشت است: «در بحث انتخابات آتی مجلس خبرگان ظاهرا برخی خواب‌های آشفته‌ای در این رابطه دیده و بی‌میل نیستند در این مجلس 10 – 15 رای ناساز داشته باشند که ان‌شاء‌الله تعبیر نخواهد شد.»

اصولگرایان نگران آنند که مجلس خبرگان در اختیار افراد و جریان‌هایی قرار گیرد که از آن به ابزاری برای تضعیف رهبری بهره برداری کنند. به عنوان نمونه سید محمود نبویان در همایش «بیدار باش» که در مشهد برگزار شده گفته «اصلاح‌طلبان نسبت به انتخابات خبرگان رهبری برنامه‌ریزی می کنند تا مجلس را بدست بگیرند و به حساب خودشان رهبری را استیضاح کنند.»

آیت الله جنتی نیز تصریح کرده است: «اینها پول دارند و برخی از آنان هم در مراکز قدرت هستند، اما این قدرت را مردم به آنان دادند و پولشان هم مال مردم است. این افراد “نقشه‌های خطرناکی” می‌کشند و الان می‌خواهند  مجلس خبرگان رهبری را تصرف کنند زیرا تنها نهادی است که می‌تواند درباره رهبری تصمیم بگیرد. این مجموعه می‌تواند قدرت رهبری را هم محدود کند و امروز اینان قصدشان از در اختیار گرفتن این مجلس همین است.»

با این وجود جریان مجلس خبرگان دوره پنجم به نفع جریان اصولگرایی تشکیل شد.