انتخاب شهردار توسط مردم؛ رویای شهردارِ مردمی

ساری-گروه سیاسی| به تازگی وزیرکشور اعلام کرده که قصد دارد با کمک مجلس شهرداران توسط مردم انتخاب شوند ، پیشنهادی که بیشتر جامعه شورایی کشور با آن مخالف هستند و تاکنون نیز دو بار در مجلس نتوانسته است رای بیاورد.

همین چند روز پیش بود که اسکندر مومنی در آیین تکریم و معارفه استاندار خوزستان با بیان اینکه مبنا است که با کمک نمایندگان،‌ تثبت مدیریت شهرداری افزایش یابد گفت: الان می بینیم که شهردارانی را که شورای شهر انتخاب می‌کنند بلافاصله جابجایش می‌کنند و ما شرایطی را داریم که در شهرهایی طی چهار سال، چهار شهردار تغییر داده حال سرپرست‌ها، بماند.

وی با بیان اینکه کمترین زمانی را که متخصصان برای تثبیت مدیریت کسی که بتواند شهر را اداره کند، میانگین چهار سال تعیین کردند گفت: بنا داریم با کمک نمایندگان مجلس، شهرداران به طور مستقیم توسط مردم انتخاب شوند و یا اینکه جابجا کردن بعد از تثبیت به سادگی نباشد تا شاهد نباشیم که شهرداران به سادگی جابجا شوند؛ این در حالیست که خود اعضای شورای شهر او را انتخاب کرده‌اند، این با هیچ علم و اصول مدیریتی هماهنگ نیست چراکه ثبات در کار یکی از زمینه‌های پیشرفت است.

در دولت های گذشته نیز مساله انتخاب شهرداران توسط مردم و بدون نظر شورای شهرها، بارها مطرح شده و طرح های مطالعاتی در این زمینه تدوین شده بود. برخی موافق و برخی نیز مخالف این طرح هستند.

مخالفان این طرح آن را از کاهش اختیارات شورای شهرها می دانندو موافقان نیز ثبات مدیریت شهری و تغییر جهت فعالیت شوراها از شهرداری به سمت مسائل شهری را از دلایل ضرورت اجرای آن بیان می کنند.

سازوکارهای انتخاب شهردار توسط مردم

پیرهادی، رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس دو سال گذشته گفته بود: در پیش نویس اولیه طرح مجلس، هیات های نظارت دیگر فقط در اختیار و انحصار مجلس نیست، براساس طرح تدوین شده یک حقوقدان و یک شخصیت اجتماعی به انتخاب شورای عالی استان ها در هیات‌های نظارت حضور خواهند داشت تا ترکیب قوی تری شکل گیرد. مجلس شورای اسلامی پیش نویسی برای تغییر قانون در کمیته و کارگروه های تخصصی تدوین کرده که براساس مدل بسیاری از کشورهای دیگر است. موضوعی که اهمیت دارد این است که بتوانیم براساس الگوهای دیگر پیاده شده در سایر کشورها مردم را در انتخاب شهردار مشارکت دهیم.

وی در ادامه اظهار کرد: در پیش نویس اولیه طرح مجلس هیات های نظارت دیگر فقط در اختیار و انحصار مجلس نیست، براساس طرح تدوین شده یک حقوقدان و یک شخصیت اجتماعی به انتخاب شورای عالی استان ها در هیات‌های نظارت حضور خواهند داشت تا ترکیب قوی تری شکل گیرد. همچنین در مدل پیش بینی شده این نکته قید شده که انتخاب شهردار به پیش از زمان انتخابات اعضای شورای شهر و روستا بازگردد به این معنا که اعضای شورای شهر و روستا پیش از انتخابات اعلام کنند در صورتی که رأی از مردم کسب کنند شهردار آینده آن ها فرد موردنظر است.

نماینده سابق مردم تهران در مجلس یادآور شده: چنانچه نظرات نیز برای انتخاب شهردار متفاوت باشد پیش بینی های لازم صورت گرفته تا کار انتخاب شهردار قفل نشود، حتی این موضوع پیش بینی شده اگر با شهردار انتخابی ادامه کار انجام نگیرد انتخاب های بعدی نیز براساس اولویت هایی که از کاندیداهای شورا پیش از انتخابات اعلام کرده‌اند برگزیده شود.

پیرهادی با بیان اینکه این مدل روشی است که در بسیاری از شهرها از جمله سیدنی در حال پیاده سازی است، افزوده: در صورتی که اعضای شورای شهر با یکدیگر هم نظر نباشند شهردار توسط گروهی انتخاب خواهد شد که بیشترین کرسی را در شورا به خود اختصاص داده باشد. حتی در شرایطی که آرا بین اعضای شورا مساوی بود و برای نمونه پنج نفر از اعضای شورا روی یک گزینه و پنج نفر از اعضای دیگر روی گزینه دیگری اتفاق نظر داشتند به آرای مردمی مراجعه می شود که آرای کدام گروه بیشتر است و شهردار براین اساس انتخاب شود.

وی در ادامه تاکید کرده: این طرح قطعا در کارگروهی تخصصی بین مجلس و شورای عالی استان ها چکش کاری خواهد شد و طرحی جامع تدوین می شود، نسبت به پخته شدن و بومی بودن این طرح باید اقدامات بیشتری صورت گیرد تا یک طرح جامع برای انتخاب شهردار تدوین شود.

رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس یازدهم با اشاره به برنامه هفتم توسعه و ارجاع آن از مجمع تشخیص مصلحت نظام به مجلس، عنوان کرد: این مسئله از موضوعاتی است که شورای عالی استان ها می‌تواند به آن ورود کرده و نظرات خود را در این زمینه به مجلس ارائه کنند. قطعا این نظرات در کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه لحاظ خواهد شد و با وجود اینکه اعضای شورا درگیر مسائل خرد و روزمره زیادی هستند، می توانند در زمینه تدوین اسناد بالادستی نیز در سیاستگذاری مشارکت سازنده داشته باشند.

تاکنون رای نیاورده است

رییس شورای شهر تهران نیز روز گذشته به خبرنگاران گفت: درباره انتخاب شهردار توسط مردم مجلس شورای اسلامی باید تصمیم بگیرد البته تاکنون دوبار در مجلس مطرح شده اما رای نیاورده است.

مهدی چمران روز یکشنبه در حاشیه جلسه ۲۷۴ شورای شهر در جمع خبرنگاران افزود: اگر مجلس این موضوع را تصویب کند اتفاق می‌افتد چون در این خصوص مرجع تصمیم گیری مجلس شورای اسلامی است.

رویای انتخاب شهردار مردمی

دیدگاه‌های متفاوتی در خصوص انتخاب شهردار توسط مردم مطرح است . جعفرتشکری هاشمی ؛رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران از موافقان انتخاب شهردار توسط مردم است. او به خبرآنلاین می‌گوید: بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا انتخاب شهردار توسط مردم است و باید انتخاب مستقیم شهردار توسط مردم را از مجلس بخواهیم. درست است که شورای شهر نمایندگان مردم هستند و می‌توانیم بگوییم انتخاب شهردار توسط آنها به نوعی (با واسطه) انتخاب مردم است، ولی اینکه شهرداران مستقیم توسط مردم انتخاب شوند، می‌تواند ویژگی‌های برجسته‌ای داشته باشد. در آن صورت، مردم شهر، حق تصمیم و حق انتخاب خواهند داشت و احساس می‌کنند اگر شهرداری آمد، کسی است که خودشان انتخاب کرده‌اند و خودشان او را شایسته‌تر از دیگران دیده‌اند.

تشکری هاشمی تاکید می‌کند با انتخاب شهردار توسط مردم هم شهرداران از پشتوانه قوی مردمی برخوردار می شوند و هم آن شهردار با شناختی که از خواسته‌های مردم و خاستگاه مردم دارد، نقش اثربخش‌تری خواهد داشت.

او درخصوص این که مخالفت‌های جدی انتخاب شهردار توسط مردم از سوی جامعه شورایی است و معتقدند اگر این اختیار هم از شوراها گرفته شود، شوراها بی‌اثر می‌شوند هم می‌گوید: اینکه گفته شده مهم‌ترین وظیفه شورای شهر انتخاب شهردار است، این مربوط به یکی دو روز اول کار شورا می‌شود. پس چهار سال دیگر را شورا قرار است چه کار کند؟ اگر منظور این است که مهم‌ترین مأموریت شهرداری و شورای شهر همین دو روز است که تعبیری غیرمنطقی است. متأسفانه باید بگویم وقتی اعضای شورا در این دو روز تصمیم گرفتند، چهار سال باید با آن تصمیم مدارا کنند، درحالی که اگر ما این انتخاب را بر عهده مردم بگذاریم، خواهیم دید که شوراهای شهر وظایف و موضوعات برزمین‌مانده‌ زیادی دارند.

نظرسنجی‌ها درباره انتخاب شهردار چه می‌گویند؟

نظرسنجی‌های شهرداری در این سال‌ها هم نشان می‌دهد که مردم موافق این هستند که شهردار منتخب مستقیم خودشان باشد تا با واسطه توسط شوراها برگزیده شود، درنظر سنجی که شهرداری تهران از شهروندان تهرانی در مرداد ۱۴۰۰ انجام داد و در زمستان ۱۴۰۰  با عنوان « مسائل شهر و انتخاب شهردار از نگاه شهروندان و صاحب نظران » منتشر شده نشان می دهد که معیارهای انتخاب شهردار توسط مردم با شوراها تفاوت زیادی دارد و تهرانی ها به شهرداری با چهره سیاسی علاقه‌ای نداشتند.

یافته‌های این نظرسنجی نشان می داد که معیارهای انتخاب شهردار از سوی مردم با اعضای شورای شهر که به دنبال یک چهره سیاسی و ملی بودند متفاوت است. این که سخنان وزیرکشور چه میزان ازسوی دولت و مجلس پیگیری خواهد شد مشخص نیست اما به نظر می رسد وزنه موافقان بیش از مخالفان شده است.