معرفی چمستان؛ از دریاچه الیمالات تا بقعه شاه بالو زاهد

چَمِسْتان یکی از شهر های استان مازندران است که با ظرفیت های بی نظیر گردشگری همانند جنگل کشپل، منطقه ییلاقی لاویج و مکان های تاریخی مانند بقعه اقا شاه بالو زاهد و … همانند نگینی در دیار علویان میزبان مسافران دور و نزدیک است . چمستان که در زبان طبری و گویش بومی و محلی چَماسِّن یا چَمِسْتون نامیده می‌شود. شهر چمستان مرکز بخش چمستان شهرستان نور بوده و مردم این منطقه دارای قومیت طبری و به زبان مازندرانی گویش می‌کنند. جاده‌ای که شهر چمستان را به امل وصل می کند به شکل نیم دایره بوده و برای دسترسی به این منطقه راه های متعددی وجود دارد . لازم به ذکر است که این شهر دارای اداراتی از قبیل شهرداری، بخشداری، دادگستری، سایر ادارات و دوایر دولتی، امکاناتی مانند سینما، کتابخانه، گاز و ………می باشد .

وجه تسمیه چمستان

در فرهنگ آبادی‌های ایران در معرفی این شهر ذکر شده است چمستان دهی از دهستان ناتل‌رستاق بخش نور شهرستان آمل می‌باشد. شهر چمستان مرکز دهستان ناتل‌رستاق می‌باشد.
در مورد وجه تسمیه این شهر باید اشاره کرد که نام چمستان در تاریخ خانی (تالیف ۹۲۲ق) به صورت چامستان آمده است. همچنین در سفرنامه ملگنوف به صورت چمستان و چوماسان و در سفرنامه رابینو نیز بصورت چماستان ثبت شده است.

جاده دسترسی به چمستان

برای رسیدن به منطقه چمستان می توان از راه های متفاوتی استفاده کرد . چمستان در 15 کیلومتری شهرستان نور و دقیقا مابین نور و آمل قرار دارد . برای دسترسی به چمستان تا نور می توان از دو مسیر اقدام کرد . در مسیر اول که 17 کیلومتر مسافت بین این دو شهر است حدود 23 دقیقه طول می کشد تا از مسیر چمستان به سمت کردآباد، سپس نصرت آباد، سرکاج و انتها به شهر ساحلی نور برسیم . در مسیر دوم که از جنگل های سیاه کلای نور می گذرد باید برای طی مسافت 2 کیلومتری حدود 37 دقیقه را در مسیر جنگلی و زیبای رانندگی کنید .
برای طی مسیر آمل تا چمستان نیز یک مسیر 26 کیلومتری که از آغوزبن شروع شده و سپس با عبور از دیورز ، سائیج محله ، ولیسده، بنفشه ده، رزک و آهودشت به چمستان می رسید که حدود 42 دقیقه زمان برای طی این مسیر باید در نظر بگیرید .
فاصله چمستان با تهران حدود 180 کیلومتر و با مرکز استان مازندران 90 کیلومتر می باشد.
چمستان شمال و غرب به شهرستان نور و از شرق به امل و از جنوب نیز به بلده و رشته کوه البرز محدود می شود. چمستان در همسایگی فسیل زنده جهان یا همان جنگل های هیرکانی قرار دارد که دارای 96 پارچه ابادی در بخش سرسبز خود می باشد . این منطقه به دلیل جغرافیایی بخصوص و اب و هوای عالی و مناطق جنگلی و دیدنی و گردشگری یکی از مقاصد مسافران و توریست ها در استان مازندران محسوب می شود که یکی از مهمترین مکان های گردشگری ان معروف به گنبد چمستان می باشد .

معروف ترین روستاهای چمستان

از معروف ترین روستاهای چمستان می توان به روستای رزک، آهودشت، بلویچ، قلعه کتی، بنفشه ده، سنگتاب، کراتکتی، دارکلا، امیرآباد، کیابسر،عبدالله اباد، باریکلا،ورازده و رمشی اشاره کرد.

معرفی مناطق گردشگری چمستان

چمستان با داشتن آب و هوای عالی و مناطق زیبای جنگلی و توریستی در ایران و جهان شهرت بالایی دارد که از جمله مناطق دیدنی ان می توان به دریاچه الیمالات یا سد الیمالات اشاره کرد . این دریاچه در هشت کیلومتری شهرستان نور قرار دارد که فاصله آن از جاده نور به چمستان حدود سه کیلومتر می باشد. این دریاچه زیبا در دل جنگل واقع شده و به عنوان منطقه توریستی بین المللی شناخته می شود که هر سال مسافران زیادی را از کشورهای حاشیه خلیج فارس، ترکیه و چین میزبانی کرده و همچنین مقصد گردشگری خوبی برای مسافران داخل کشور می باشد .

مسیر دسترسی به دریاچه الیمالات

راه دسترسی به این دریاچه نیز از وسط جنگل و درخت های زیبا که جاده دسترسی به ان را پوشانده اند می گذرد که در انتها به دریاچه الیمالات که همچون نقاشی جنگل را در کنار خود دارد ختم می شود .

برای رسیدن به این دریاچه بعد از عبور 3 کیلومتر از مسیر جنگل کشپل به دریاچه الیمالات در قسمت جنوبی روستای “کارگرکلا” در مسیر ارتباطی نور به چمستان می رسیم. امکانات خوبی که در کنار این دریاچه قرار گرفته همانند سوئیت‌های اقامتی، رستوران، کافی‌شاپ ، ماهیگیری و امکانات قایق سواری سبب جذب گردشگران بیشتر به این منطقه شده است . همچنین مناطق جوربند و لاویج و جنگل واز از جمله جاذبه‌های نزدیک دریاچه الیمالات می باشند .
در ادامه معرفی مناطق دیدنی چمستان می توان به جنگل ها و کوه های زیبای لاویج، واز ، طارم ، رودبارک، گزنارا ، و غیره اشاره کرد که اهمیت استراتژیک گردشگری این منطقه را دوچندان می کند .

لاویج و پارک های جنگلی کشپل

در معرفی جاذبه دیگر چمستان می توان به پارک های جنگلی کشپل اشاره کرد که در ورودی بخش چمستان در محور جاده لاویج قرار گرفته دارد . این پارک جنگلی با چشمه های زیبا و زلال چشم هر گردشگری را به خود خیره می کند و امکانات اقامتی و توریستی این منطقه میزبان خوبی برای مسافران غیربومی و مردم دیار علویان می باشد .

آبگرم لاویج نیز که در ۱۸ کیلومتری جنوب چمستان قرار دارد و مسافران می توانند پس از گشت و گذار در پارک جنگلی کشپل به روستای ییلاقی لاویج رسیده و از این جاذبه معدنی و گردشگری استفاده کنند .
این اب گرم با خواص درمانی بالا برای درمان دردهای استخوان و مفاصل و برخی بیماری های پوستی باعث جذب گردشگران به این منطقه شده و مسافران همچنین می توانند در مرکز روستای لاویج از سنگ بزرگی که بر اثر عوامل طبیعی و فرسایش زمین به شکل فیل نشسته در این منطقه قرار دارد بازدید کنند.

گنبد چمستان ؛ بقعه آقا شاه بالو زاهد

در ادامه معرفی اثار دیدنی و گردشگری منطقه چمستان به بقعه آقا شاه بالو زاهد می رسیم .
گنبد سازی و مقبره سازی در نقاط شمالی کشور رواج داشته است که یکی از زیباترین از بقعه ها می توان به گنبد چمستان که مربوط به بالوی زاهد چمستانی است اشاره کرد.

گنبد چمستان از کدام دوره است ؟

در معرفی امده است که بقعه شاه بالو زاهد از بناهای قرن نهم هجری قمری در عصر ساسانیان است که متعلق به آقا شاه بالو زاهد از عرفای صوفی اواخر قرن 7 و اوایل قرن 8 در دوره مغول ها می باشد. این استاد گرانقدر شاگردانی چون شیخ خلیفه مازندرانی که استاد شیخ حسن جوری عامل اصلی قیام سربداران خراسان در عهد حکومت مغولان است، را در دامان خود پرورداند.

معنی واژه بالو در زبان تبری

واژه بالو در زبان تبری به معنی نوعی اسلحه و گونه‌ای بیل دسته‌دار کوچک سرکج است.

نخستین اشاره گنبد چمستان در منابع تاریخی

نخستین بار زنده‌یاد دکتر منوچهر ستوده از این اثر بازدید کرد و در کتاب از «آستارا تا اِستارباد» درباره آن مطالبی منتشر کرد. در مطلب پیش‌رو نوشتة این استاد ارجمند را می‌خوانیم. بنابر گزارش دکتر ستوده کتیبه‌ای آجری بر بالای نمای خارجی ضلع غربی بنا وجود دارد که نام بانی و تاریخ ساخت آرامگاه در یک بیت شعر با خطّی خوش‌بران حک شده است متن کتیبه بدین شرح است:
«شه کیومرث ابن سلطان بیستون ظل خدا
در زمان هشتصدوچهل ختم فرمود این بنا را»

گنبد چمستان در کجاست؟

گنبد چمستان یا همان بقعه شاه بالو زاهد آملی مربوط به سدهٔ ۹ (۸۴۰ ه.ق) است و در شهرستان نور، جاده امل به چمستان در روستای اهودشت واقع شده است.

ویژگی های برج‌ مقبره شاه‌ بالو زاهد

ساختمان آرامگاه که از آجر و گچ ساخته شده از داخل و خارج هشت‌ضلعی است. اندازة هر ضلع خارجی سه متر و داخل آن 230 سانتی‌متر است. در نمای خارجی این آرامگاه و در برش عمودی این دو مرتبه ساختمانی شامل: بدنه هشت‌گوش و گنبد هرمی‌شکل هشت‌وجهی قابل تشخیص است. در هر ضلع از بدنه طاق‌نما تودرتو و بلند و کشیده با قوس جناغی کار شده است. در وسط طاقنمای ضلع جنوب‌شرقی و ضلع غربی روزنه‌ای نورگیر که در تعمیرات بعدی بنا تعبیه شده است. بر بالای طاق‌نمای هر بدنه قاب‌بندی مستطیل‌شکلی کار شده است که درون آن یک رشته کتیبه با خطِّ سفیدبر کاشی فیروزه‌ای رنگ، شامل صلوات کبیر نوشته شده است. در حال حاضر سه کتیبه در قاب‌بندی‌های بدنه آرامگاه باقی مانده است. بر بالای این قاب‌بندی‌ها و به فاصلة سه رگه آجر قرنیزهای آجری سینه‌کفتری در هر بدنه به تعداد هفت قرنیز کار شده است. بر بالای این قرنیزها و میان هر دو قرنیز هلالی‌های آجری کارشده که درون آن کاشی فیروزه‌ای به شکل نیمه‌بیضی نصب شده است. مجموع کاشی‌ها در هر بدنه به شش عدد می‌رسد. ورودی این بنا در ضلع شرقی است و در ازارة دو سوی آن تزیینات گچبری گل‌ومرغ وکاشی‌کاری معرق و ساده به رنگ آبی و فیروزه‌ای در دو قسمت به‌صورت متقارن کار شده است. بر بالای این در، کتیبه‌ای چهارگوش از گچ است که نوشته شده: «عمل استاد بهرام ابن علی…».
گنبد دوپوش آرامگاه از بیرون هرمی‌شکل هشت‌وجهی و از درون به‌صورت عرقچینی است. درضلع شرقی گنبد بیرونی روزنه‌ای وجود دارد. در هر یک از اضلاع داخلی ارامگاه طاق‌نمای بلندی است تا ابتدای انحنای گنبد داخلی ادامه می‌یابد. بدنه‌های اضلاع داخلی نقش و نگاره‌های زیبایی داشته که در تعمیرات بعدی روی آن را با گچ پوشانده‌اند. از این نقش‌ها. نقش ستاره هشت‌پر در وسط گنبد عرقچینی داخلی در جایی است که بخشی از آن را با گچ پوشانده شده است. محراب بقعه در طاق‌نمای ضلع جنوبی واقع است که بر حاشیه آن آیات زیر با رنگ و روغن نوشته شده است: «اولیاالله لاخوف علیهم و لایحزنون بالغ امره قدجعل الله لکم شی قدلااله الاهوالله».
در داخل ساختمان بقعه دو کتیبه مدوّر در طرفین موجود است که یکی در طاق‌نمای سمت راست در بردارنده نام معمار بنا است و دیگری سمت چپ دایره‌ای عبارات زیر نوشته است: «درب الیاس گفت گیرد در این استان دعا بخیر میخواهد. متولی این مقام درویش حسن دارا». این بنای تاریخی در تاریخ 23/12/1364 در فهرست آثار ملّی کشور به ثبت رسیده است.

نقشه و مسیر دسترسی به گنبد چمستان ( بقعه شاه بالو زاهد )
برای دسترسی به مکان و نقشه رسیدن به بقعه شاه بالو زاهد در شهر چمستان ، روستای آهودشت می توانید از لینک زیر استفاده کنید .