اختلافات عربستان و ترکیه؛ مسئله اصلی چیست؟

اختلافات عربستان و ترکیه چیز جدید و تازه‌ای نیست و این دو کشور که ادعای رهبری اهل تسنن را بر عهده دارند، هر کدام خود را شایسته رهبری دانسته و به همین دلیل است که این اختلافات هر بار از درون سرباز می‌کند.موضوعی که طی روزهای اخیر و در پی تنش در مناسبات قطر با عربستان و متحدینش بار دیگر آشکار شد بحث اختلاف بین عربستان و ترکیه است که بار دیگر عیان و آشکار شد. روابط بین ریاض و آنکارا از زمان وقوع بیداری اسلامی به گفته عرب ها “بهار عربی”  و به دلیل حمایت ترکیه از جماعت اخوان المسلمین تیره و تاره شد. گرچه پس از مرگ ملک عبدالله تغییراتی در  روابط دو کشور حاصل شد، بطوری که ملک سلمان پادشاه فعلی عربستان، که در زمان ولیعهدی اش مسئول پرونده ترکیه و عربستان بود، در راستای بهبود دو کشور گام برداشت ولی این بهبود روابط برای همیشه دوام نیافت و منافع مشترک زودگذر نتوانست آنها را برای همیشه در کنار هم قراردهد.دو کشور همیشه تلاش کردند که روابط دو کشور را عادی جلوه دهند و این اختلافات را سرپوش بگذارند حتی در بحران اخیر بین دوحه و برخی از کشورهای عربی ، آنکار ابتدا تمام قد در کنار قطر قرار گرفت و از این کشور حمایت کرد و حتی پارلمان این کشور مجوز حضور نظامی و استقرار نیروهای بیشتر در خاک قطر را داد ولی پس از چند روز این کشور در قامت یک میانجی ظاهر شد که این امر خوشایند سعودی ها نیامد.حتی مقامات ترکیه در سفر به عربستان و دیدار با مقامات این کشور سعی کردند که خود را میانجی بی طرف نشان دهند و اعلام کنند که اعلام حمایت ترکیه از قطر به معنای جبهه گیری علیه کشور دیگری نیست و در این زمینه درخواست تاسیس پایگاهی نظیر دوحه در عربستان را مطرح کردند که با مخالفت شدید سعودی ها روبرو شد امری  که حتی باعث موضع گیری تند رسانه های سعودی علیه ترکیه گردید .اکنون این سوال مطرح است که ریشه این اختلافات به کجا بر می گردد آیا اختلافات دو کشور ریشه در بلندپروازی های دو کشور برای رهبری جهان عرب دارد یا اینکه ریشه ایدئولوژیک یا هر دو. همان طوری که بیان شد هر یک از دو کشور ترکیه و عربستان خود را مدعی رهبری جهان اهل تسنن می دانند و سعی می کنند که خود را در این جایگاه تعریف کنند و هر کدام نیز برای کسب این جایگاه خود را برتر از طرف مقابل می داند ترکیه با توجه به زیر ساختارهای سیاسی و اجتماعی که از آن برخوردار است و نسبت به عربستان کشوری دموکراتیک تر به نظر می رسد سعی می کند خود را رهبر جهان اسلام میانه رو نشان دهد به طوری که مشاور رئیس جمهوری ترکیه در امور اقتصادی ، عربستان را کشور قبیله ای توصیف می کند که اداره این کشور را بر عهده دارد و خواستار وقوع  بهار عربی در این کشور میشود.در مقابل عربستان با توجه به جایگاهی که در بین کشورهای عربی دارد و نیز با توجه به اینکه عرب‌ها خاطره خوبی از عثمانی‌ها ندارند از این حیث خود را شایسته رهبری اهل تسنن می داند این در حالی است که باید حمایت های سیاسی آمریکا به عربستان را بر آن افزود که در سایه سفر اخیر ترامپ و همچنین معامله 480 میلیارد دلاری برای حمایت تسلیحاتی و نظامی از ریاض حاصل شد. این در حالی است که ترکیه که فکر می کرد که با دولت فعلی آمریکا می تواند درباره مسائل فی مابین به توافق برسد به بن بست خورد و بیش از بیش در صدد تشکیل ائتلاف‌های منطقه‌ای است.بنابراین اختلافات بین عربستان و ترکیه ریشه در گذشته دارد و این به رقابت های منطقه ای دو کشور برای رهبری اهل تسنن باز می گردد و دو کشور سعی می کنند که نفوذ منطقه ای خود را گسترش داده و در مقابل دائره مانور و نفوذ منطقه ای طرف مقابل را محدود کنند.یکی دیگر از موارد اختلافات دو کشور عربستان و ترکیه را می توان ناشی از نگاه این دو کشور و بر اساس نگاه ایدئولوژیک دانست. اختلاف درباره پرونده های سیاسی منطقه ای، به خصوص در مورد اخوانالمسلمین، علت اصلی وجود اختلاف بین عربستان سعودی و ترکیه در گذشته بوده است.این اختلاف در نگاه ایدئولوژیک هر از گاهی از حالت عادی خارج شده و شدت و ضعف پیدا می کند و دو کشور را به هم نزدیک یا دور می کند. مثلا وقتی جماعت اخوان المسلمین مصر از سوی نظامیان تحت تعقیب، سرکوب و به زندانهای سنگین محکوم شدند ، دولت ترکیه با نزدیکی به عربستان وبا استفاده از این رابطه تلاش کرد مانع از تحقق این امر شود و تا اندازه ای  از فشارهای سیاسی علیه این جماعت کاست.