آموزش عمومی؛ گذرواژه ورود به فضای مجازی

حسین برزگر ولیک‌چالی در گفت‌وگو با حرف مازندران، با بیان اینکه این بحث مهم‌ترین موضوع روز خانواده‌ها و نوجوانان است، اظهار کرد: اعتیاد و وابستگی و آسیب‌ها تنها متوجه رده سنی خاصی نیست اما کودکان آسیب‌پذیری بیشتری دارند.

وی با بیان اینکه دوره نوجوانی از ۱۱ سالگی آغاز و تا ۱۸ سالگی ادامه دارد، افزود: انسان از این سن به تدریج از آرامش، فرمانبرداری و اطاعت دوران خاص خود فاصله می گیرد و در پی شکل گیری تغییرات درونی به سمت نافرمانی حرکت می کند، بنابراین دختران و پسران در این دوران چالش‌های مختلفی را تجربه می‌کنند.

برزگر با اشاره به اینکه دختران زودتر از پسران وارد این فضا می‌شوند، گفت: البته در فرهنگ و عرف جامعه ما دختران دارای محدودیت‌ها و نظارت‌پذیری بیشتری هستند اما با توجه به رشد شتابان تغییرات و تحولات اجتماعی به اعتبار گسترش رسانه‌های الکترونیکی می‌بینیم که در برخی مواقع امکان آسیب‌پذیری دختران بیشتر می‌شود.

این مدرس دانشگاه اضافه کرد: پسران که از آزادی بیشتری برخوردار هستند در خارج از خانه اوقات فراغت را می‌گذرانند پس مورد آسیب قرار می‌گیرند، باتوجه به اینکه رفتار یک قاعده بوده و تابعی از شخصیت و محیط است پسران محافظت کمتری از والدین دریافت کرده و بنابراین به سمت استقلال‌طلبی حرکت می کنند.

این جامعه شناس با بیان اینکه با رشد شبکه‌های اجتماعی آسیب‌ها دوچندان شده، یادآور شد: دختران از این طریق با افراد غریبه و ناآشنا ارتباط عاطفی برقرار کرده و ممکن است تحت تاثیر ناهنجاری‌ها قرار بگیرند.
برخی تصور می کنند همین که فرزندان در خانه می‌مانند در امان هستند در حالی که چنین تصوری نادرست است.

وی تاکید کرد: فضای مجازی علاوه بر فواید، مضراتی دارد. گاهی روابط مجازی به روابط واقعی کشیده شده و روابط عاطفی تشدید می‌شوند که کاری از دست والدین هم برنمی‌آید. در چنین حالتی با رشد روابط حسی، کنترل فرزندان از دست والدین خارج می‌شود و شاهد بلوغ زودهنگام در بین نوجوانان هستیم.

برزگر با بیان اینکه همچنین نوجوانان ممکن است تحت تاثیر افکار گروه‌های سیاسی و اجتماعی کج‌کارکرد قرار بگیرند و این بر باورهای رسمی آن‌ها تاثیرات مخربی برجای بگذارد، عنوان کرد: اعتیاد شدید نوجوانان به فضای مجازی ممکن است باعث از دست دادن انگیزه‌های تحصیلی، آشنایی با مشاغل کاذب ، ناپایدار، پارازیتی و کم‌درآمد شده و در نتیجه موجب دوری از تحصیل و درس شود.

این دکترای جامعه شناسی با اشاره به تجربه دوران کرونا و مشاهده نمرات کاذب در دوران کرونایی، اعلام کرد: با مجازی شدن آموزش‌ها نمرات دانش‌آموزان افت شدید پیدا کرده است و در این دوران نوجوانان با هویتی ناقص و نارسا وارد جامعه می‌شوند‌.

این مدرس دانشگاه ، آموزش روش صحیح استفاده از فضای مجازی توسط خانواده‌ها را از راهکارهای ضروری دانست و گفت: ما نمی‌توانیم ابزار را از دست نوجوانان بگیریم اما پیشگیری بهتر از درمان است به هر حال تبلت و گوشی موبایل در دست کودکان و نوجوانان است. استفاده نابه‌جا از فضای مجازی، درمان و کنترل را هم دشوارتر می‌کند و برخورد قاطع و مهربانانه را می طلبد. دوران نوجوانی یعنی استقلال طلبی، پس ممکن است مقاومت‌ها و رفتارهای اشتباه ما نوجوانان را پرخاشگرتر بار بیاورد.

وی با بیان اینکه طبیعی است که هر خانواده در جامعه ما تحت تاثیر عوامل تاریخی، بومی و اجتماعی خطوط قرمزی را رعایت می کند، اذعان داشت: ما باید از نوجوان این را بخواهیم. متاسفانه روش درست استفاده از فضای مجازی جدی گرفته نمی‌شود، یعنی همان فرهنگسازی و آموزش بومی برای استفاده درست از این فضا صورت نمی گیرد.از طرف دیگر ما نمی توانیم استفاده از این فضا را حذف کنیم.

برزگر با بیان این که فضای مجازی متصل به شبکه‌های جهانی است و باید متناسب با قاعده اخلاقی و هنجاری جامعه از این فضا استفاده کنیم، استفاده از ظرفیت سایر رسانه‌ها، برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌ها در مدارس جهت آموزش به نوجوانان و خانواده‌ها، اصلاح قوانین برای برخورد مجرمین در فضای مجازی، اصلاح قوانین جرایم یارانه‌ای در فضای مجازی را از جمله راهکارهای مهم مقابله با آسیب‌های این فضا دانست.

این دکتری جامعه شناسی همچنین خواستار هوشیاری و مراقبت بیشتر نهادهای نظارتی و کنترل کننده فضای مجازی، انتشار آگهی‌های آموزنده از طریق شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی، انس و الفت بیشتر والدین با نوجوانان، طراحی بازی‌های یارانه‌ای مناسب سن و سال نوجوانان در فضای مجازی توسط مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، طراحی و تدوین بخشی از دروس تحصیلی و درسی کودکان و نوجوانان باهدف آشنایی با فناوری‌های جدید، فرصت‌ها و ضعف‌ها، استفاده از آموزه‌های دینی و اخلاقی با هدف کنترل اجتماعی در مناسبت‌های دینی، تقویت هنجارمندی، نگرش‌های مثبت و گرایش‌های سالم و ترویج فرهنگ درست استفاده از اینترنت در حوزه عمومی شد.