مهاجران محروم در امید تحصیل فرزندان

حرف آنلاین: فاطمه عربی/ پس از انقلاب اسلامی و زمانی‌که کشور در وضعیت جنگی قرار داشت، سیلی از مهاجران افغانستانی از اوایل دهه شصت به‌خاطر اشغال این كشور توسط شوروی سابق و به دلیل وجود اشتراكات دینی ، زبانی وتاریخی و هم مرز بودن رهسپار شهرهای ایران گردیدند. مشکلات مهاجران از گذشته های دور تا کنون در جوامع و ملل مختلف مطرح بوده ، زندگی و کار مهاجران افغان در ایران نیز از این امر مستثنی نیست.

به گفته وزیر کشور و بر اساس آخرین آمار حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار مهاجر افغانی در ایران حضور دارند که یک میلیون نفر از این مهاجران در قالب طرح آمایش هستند به نحوی که کارت حضور و اقامت دارند و با محدودیت هایی زیر نظر مراقبت ها و قوانین جمهوری اسلامی در کشورمان زندگی می کنند.

رحمان فضلی همچنین گفته است که حدود ۴۵۰ هزار نفر از افغان‌ها نیز گذرنامه دریافت کردند و ورودشان به کشورمان قانونی است اما متاسفانه تعداد یک میلیون نفر از این افغانی ها به طور غیر مجاز در کشورمان حضور دارند، با توجه به اینکه مازندران جزء استانهایی است که حضور اتباع افغانی در آن ممنوع است.

اکنون ۳۵۰ هزار دانش آموز و ۱۱ هزار دانشجوی افغان در دانشگاه های ایران مشغول تحصیل هستند و۱۷ هزار نفر از فارغ التحصیلان دانشگاه های ما هم از اتباع افغانستان هستند.برکسی پوشیده نیست که افغانها پرتلاش ترین و کم توقع ترین کارگران در کشورمان هستند که برای کسب روزی حلال سخت مشغول کارند چرا که باید بخشی از درآمد خود را برای خانواده خود به افغانستان ارسال کنند و بخشی دیگر را برای زندگی در ایران هزینه کنند.

30دهه میهمان نوازی ایرانی‌ها از اتباع افغان موجب شده تا آن‌ها نیز دین خود را نسبت به ایران ادا کنند و در هشت سال جنگ تحمیلی، ازجان خود برای دفاع از کشوری که روزی‌سرزمین مادریشان بود نیز بگذرند.

هنوز پس از 30 سال زندگی در ایران، برخی از این افغان‌ها با وجود ازدواج با دختران ایرانی نتوانستند برای خود و فرزندان خود تابعیت ایرانی بگیرند و از امتیازهای اولیه حقوق شهروندی برخوردار شوند.وجود یک میلیون افغانی غیر مجاز در ایران نیز خالی از اشکال نیست و همواره مشکلاتی را با خود به دنبال دارد. به دلیل نداشتن برگه احراز هویت از تحصیل محرومند و با داشتن سن کم به کار مشغولند.

وقتی کودکان مهاجر افغان نتوانند همپای سایر کودکان ایرانی رشد و نمو کنند و از امتیازات اولیه زندگی برخوردار شوند، به تبع این موضوع موجب سرخوردگی و عقده های درونی می‌شود که نتیجه این رفتار تبعیض آمیز چیزی جر هنجار شکنی و بد اخلاقی های اجتماعی نیست.

رفتارهای هنجار شکنی که عواقب آن را جامعه متحمل می‌شود و کما اینکه نمی‌توان خسارتی را برای این‌گونه رفتارها در نظر گرفت.

حال کودک و کودکان افغانی را تصور کنید که برای جمع آوری زباله تا نصف بدن خود را در سطل های زباله فرو میبرند تا بتوانند زباله ای را برای بازیافت پیدا کنند واین احتمال وجود دارد که به بسیاری از بیماری‌‌ها همانند هپاتیت مبتلا و بیماری خود را به جامعه انتقال دهند، حال باید هزینه هایی را که وزارت بهداشت و درمان برای درمان متحمل می‌شود را به مشکلات فوق اضافه کرد.مهاجران غیر قانونی افغان از امتیازات اجتماعی، آموزشی، تحصیلی و… نیز حتی با داشتن پدری که در ایران متولد شد و یا مادر ایرانی خود، برخوردار نیستند.

احراز هویت از دیگر مشکلات مهاجران افغان است. کودکان افغان به دلیل نداشتن مدارک شناسایی و یا ناقص بودن مدارک، عدم تطبیق سنی، سردرگمی به‌خاطر اعلام نشدن مجوز از سوی اداره اتباع به ادارات ذیربط و… از تحصیل بازمی‌مانند و همین موضوع نیزمشکلات فرهنگی و اجتماعی را برای جامع ما به دنبال دارد.

چندی پیش مقام معظم رهبری دستوری را ابلاغ کردند مبنی بر تحصیل تمامی کودکان افغان در ایران چه کودکانی که دارای مدارک قانونی هستند چه آنان که فاقد مدارک حضور قانونی در ایران هستند. رهبری اعلام کردند که”هیچ کودک افغانستانی، حتی مهاجرانی که به صورت غیرقانونی و بی‌مدرک در ایران حضور دارند، نباید از تحصیل بازبمانند و همه آنها باید در مدارس ایرانی ثبت‌نام شوند.”

این تصمیم رهبری که از آن به عنوان تصمیم بزرگ و تاریخی یاد می‌شود به تمامی مسولان آموزش و پرورش از صدر تا ذیل دستور می‌دهد که تمامی کودکان افغان را در مدارس دولتی ثبت نام کنند، امیدواریم مسئولان آموزش و پرورش با اجرای این تصمیم، پذیرای کودکان مهاجر افغان که بدون مدارک شناسایی هستند باشد و هیچ کودک ایرانی و افغانی از تحصیل بازنمانند.

بد و یا خوب در تمام جوامع بشری وجود دارد و نباید رفتارهای غیر انسانی و خلاف شرع آن تعداد از افغان‌ها در جامعه ایران را به پای همه افغان‌ها نوشت چرا که هستند افغان‌هایی که با وجود مشکلات معیشتی اما برای به دست آوردن روزی حلال سخت مشغول کارند، همانطور که رفتار تحقیر آمیز بعضی از کشورها با اتباع ایرانی بسیار برای ما ناراحت کننده است برای اتباع افغان نیز این چنین است.

* ماجرای یک خانواده افغانی در ساری

عبدالرحمان10 ساله و محمود هشت ساله، از مهاجران غیرقانونی افغان هستند که به اتفاق خانواده خود در ساری زندگی می‌کنند. این دو کودک هر روز صبح زود به اتفاق پدرشان از خانه خارج می‌شوند تا با جستجو در زباله ها، به پدر در تامین هزینه زندگی کمک کنند.احمد پدر این دو کودک می گوید:« اصلیت ما افغانی است اما بیش از 30 سال است که در ایران زندگی می‌کنیم، از پدری افغانی و مادری ایرانی متولد شدم.»

وی افزود: متولد57 هستم وتا اول راهنمایی در ایران درس خواندم، شش فرزند دارم که سه فرزندم پسر و سه فرزند دیگر دختر است.از درآمدش می پرسم که می‌گوید روزی40تا50هزارتومان در آمد دارد. احمد به اتفاق خانواده خود در سال71 رهسپار کشور خود می شود و تا سال93 در افغانستان زندگی می‌کنندو همان‌جا نیز با دخترعموی خود ازدواج می‌کند، فرزندان او تا مقطع ابتدایی را در افغانستان تحصیل می‌کنند.

از آنجا که این کشور به گواه تاریخ درگیر جنگ های داخلی وخارجی است و به دلیل مشکلات اقتصادی و امنیتی احمد باردیگر به ایران برمی‌گردد، البته این بار به صورت غیر قانونی و به اتفاق همسر و فرزندان خود.

احمد می‌گوید: «زمان برگشت به کشور افغانستان، کارت‌های مان را گرفتند و زمانی که می‌خواستیم به ایران برگردیم مجبور شدیم غیرقانونی وارد ایران شویم. همه جا آدم‌های بدو خوب پیدا می‌شود و به هیچ وقت به خودم اجازه نمی‌دهم دنبال کارهای خلاف بروم، همگی انسان هستیم و مهمتر از همه این اینکه از یک کیش و دین هستیم و نباید به خودمان اجازه توهین به ملیت‌ها و قومیت‌ها را بدهیم.»

وی بیان کرد: اینکه هموطن من در ایران مرتکب خلاف می‌شود دلیل براین نمی‌شود که من هم خلاف کنم، دراین سال‌ها دوستان بسیار خوبی در ایران پیدا کردم.

این کارگر افغان با بیان اینکه تربیت درست مهمترین موضوع ای که در خانواده بر آن تاکیددارم، افزود: عبدالرحمان و محمود، گوشی تلفن همراهی را که به گفته صاحب تلفن یک میلیون تومان ارزش داشت در پارک پیدا کردند، موضوع را به من گفتند و آنقدر در پارک منتظر ماندیم تا صاحب گوشی بیاید و گوشی را تحویل دهیم .

می گوید: معتقدم وقتی کار نیک انجام می‌دهیم نباید منتظر پاداش باشیم و فردا وقتی بچه های من بزرگ شوند چشم شان به دنبال مال مردم نیست.

با عجله می‌رود از چرخ دستی اش سر رسیدی می آورد و خط خود را نشانم می‌دهد، گویی استاد خوشنویسی است و کسی خط خوش را به او تعلیم داده است. نمی‌توان تصور کرد که این مرد جوان تنها تا کلاس اول راهنمایی درس خوانده است، شاید اگر در چنین وضعیتی پرورش نمی یافت امروز احمد به جای جستجو در زباله برای خوداستاد خوشنویسی و یا استاد ادبیات بود. وی شعرای قدیم و معاصرافغانستان و ایران را می شناسد و بیت هایی از شعرهای این شعرا را با خط خوش و برای دل خود در سر رسیدی که همیشه به همراه دارد می‌نویسد. او غصه دارد از اینکه نمی‌تواند کودکانش را در مدارس ایرانی ثبت نام کند، می‌گوید: آموزش و پرورش از ثبت نام کودکان من خودداری می‌کنند چون مدارک شناسایی فرزندانم کامل نیست.

کودکان احمد به جای رفتن به مدرسه از 8صبح تا8 غروب همپای پدر ، زباله های سطح شهر را جستجو می‌کنند تا بتوانند از پس مخارج زندگی برآیند. آن‌ها به دلیل ورود غیرقانونی شان به کشور از بسیاری از امتیازات اجتماعی محروم هستند و اگرروزی هریک از اعضای این خانواده بیمار شوند چون از تسهیلات بیمه ای برخوردار نیستند باید هزینه های زیادی را برای درمان متحمل شوند. امیدواریم با دستور اخیر رهبری تمامی کودکان مهاجر افغان به تحصیل بپردازند و با کوله باری از دانش و تجربه گام به سوی افغانستانی آباد بردارند.