کدام قفل به کلید معضل زباله شهرهای شمالی می‌خورد

حرف آنلاین/الناز پاک‌نیا: معضل زباله سال‌ها است که مانند آتشی زیر خاکستر در شهرهای شمالی ایران پنهان مانده است.

هر از چندگاهی که تصاویری از رسانه‌ها درباره معضل زباله پخش می‌شود سری تکان می‌دهیم و از کنار آن می‌گذریم و این معضل را بر گردن مسئولان امر می‌اندازیم.

برگزاری همایش راهبردی ملی مدیریت پسماندهای عادی در استان‌های ساحلی شمال کشور و صحبت‌های سخنرانان نشان داد که معضل زباله مانند کلاف سردرگمی گریبان شهرداران و مسئولان شهری استانداری‌ها را گرفته و تاکنون تقریبا هیچ راه حلی به صورت کامل نتوانسته است این معضل را رفع کند.

*لزوم تقویت مشارکت مردمی

معاون سازمان محیط زیست در این باره معتقد است که هیچ نهاد و دستگاهی در کشور به تنهایی قادر به رفع معضل زباله نخواهد بود و این امر مشارکت مردمی و هماهنگی دستگاه‌های اجرایی مختلف را می‌طلبد.

سعید متصدی زرندی با اشاره به اینکه باید به دنبال راه‌حلی برای افزایش مشارکت همه بخش‌ها باشیم، عنوان کرد: تجربه ما در سازمان محیط زیست نشان می‌دهد که حل معضل محیط زیست و مشکلات آلاینده‌ها به ویژه در بخش پسماندها با مشارکت همه دستگاه‌ها میسر است.

وی با بیان اینکه راه‌های مختلفی برای رفع معضل زباله وجود دارد، افزود: در سال گذشته تقاضاهایی برای کنترل شیرابه‌های زباله‌ها و تولید انرژی از زباله در کشور مطرح شد که شاید هنوز برخی به دنبال اعتبارات این بخش باشند ولی باید گفت اعتبارات این بخش از طریق مشارکت مردمی و ورود بخش خصوصی میسر می‌شود.

*عملکردها در مدیریت پسماند جداگانه است

متصدی با اعلام اینکه عملکردها در زمینه مدیریت پسماند جداگانه است، گفت: به عنوان مثال هنوز استان سمنان و مازندران برای مکان دفن زباله کنش دارند در حالی که می‌توان مساله را به راحتی سامان داد.

معاون سازمان محیط زیست با اعلام اینکه تمامی شهرها باید طرح مدیریت پسماند متعلق به خود را داشته باشند، تصریح کرد: در کنار آن باید طرح جامع مدیریت پسماند نیز باید وجود داشته باشد و یک شورای راهبردی جامعی در این زمینه تشکیل شود.

*طرح‌های مدیریت پسماند براساس پژوهش صورت گیرد

معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور نیز به نبود آمار و ارقام در زمینه پسماند در کشور اشاره کرد و افزود: مطالعات توجیهی و فنی پسماند مناطق شهری در سال 79 و مناطق روستایی در سال 89 صورت گرفت و پس از آن دیگر آماری در این زمینه وجود ندارد.

علی نوذرپور با تاکید بر اینکه طرح‌های مختلفی برای مدیریت پسماند پیشنهاد شده است، گفت: اگر امروز طرح زباله‌سوز را پیگیری کنیم دیگر نمی‌توانیم تفکیک از مبدا را انجام دهیم زیرا هزینه دو برابر می‌شود و در سوی دیگر باید به دنبال جدیدترین تکنولوژی در زمینه زباله‌سوز باشیم در حالی که در تمامی این طرح‌ها اولویت مشارکت مردم است.

*لزوم ورود اساتید محیط زیست به حوزه مدیریت پسماند

وی یادآور شد: اجازه دهیم اگر طرحی بر مبنای تحقیق و پژوهش است وارد این عرصه شود و باید اظهارنظر در این حوزه را به اساتید محیط زیست دهیم تا تکلیف ما برای تعیین شیوه‌ای موثر برای مدیریت پسماند مشخص کنند.

*مدیران خاطی پاسخگو باشند

این مسئول با اشاره به بدون مطالعه و برنامه‌ بودن بسیاری از طرح‌ها در زمینه مدیریت پسماند اظهار کرد: مدیران برای خوشامد جامعه طرحی را کلنگ‌زنی می‌کنند و مدیر بعدی آن را فاقد مطالعه می‌داند اما برای جلب رضایت مدیران ارشد و جامعه می‌باید آن طرح را ادامه دهد؛ چرا نباید مدیر قبلی نباید برای انتظاری که در جامعه ایجاد کرده است پاسخگو باشد چون مدیر بعدی ناچار است بر این طرح صحه بگذارد.

*وضعیت پسماند به برنامه ملی نیاز دارد

وی با اعلام اینکه وضعیت پسماند در کشور به گونه‌ای است که نیاز به یک برنامه ملی دارد، تصریح کرد: همینطور سند مدیریت پسماند در کشور باید آسیب‌شناسی شود و امیدواریم این طرح در دولت به تصویب برسد.

معاون سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور با اشاره به اینکه بسیاری از طرح‌های مدیریت پسماند مانند زباله‌سوز تنها به عنوان یک راهکار مطرح است، یادآور شد: هر اقدام جدیدی در این حوزه باید به تایید محیط زیست برسد.

*حلقه مفقوده‌ای‌ به نام اطلاع‌رسانی

معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور اما به یک حلقه مفقوده دیگر در زمینه مدیریت پسماند اشاره کرد و گفت:  هنوز نتوانستیم از رسانه‌ها برای مدیریت پسماند و آگاه‌سازی مردم استفاده کنیم.

محسن کوشش‌تبار با طرح این سوال که واقعا چه میزان از صحبت‌های ما در این همایش در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گیرد هم مسئولان و هم رسانه‌ها را در این کم‌کاری مقصر قلمداد کرد.

وی برگزاری این نشست‌ها را کافی ندانست و افزود: رسالت رسانه در این میان بسیاری جدی است.

این مسئول با بیان اینکه وظیفه مدیر این است که مردم یک گام جلوتر باشد و جامعه را نسبت به آنچه قرار است رخ دهد آگاه کند، افزود: رسانه ابزار آگاهی دادن به جامعه است و اگر فاصله کار کارشناسی و آگاهی دادن به مردم از میان برود جامعه مانند امروز به سمت افزایش مصرف و در نتیجه تولید زباله بیشتر منجر می‌شود.

*مشکل زباله پول نیست

وی با تاکید بر اینکه مشکل مدیریت زباله پول نیست زیرا اعتبارات زیادی در این بخش هزینه شده است، اظهار کرد: در زمینه تفکیک از مبدا به خوبی رفتار نکردیم، آمدیم پسماند را مدیریت کنیم در حالی آب از سرچشمه گل‌آلود بود.

کوشش‌تبار با تاکید بر اینکه مدیریت صحیح پسماند را باید با تکیه بر اصول مهندسی و در نظر گرفتن جنبه‌های اقتصادی پیگیری کنیم، بیان داشت: باید باور کنیم پولی در تفکیک از مبدا نیست و کسی سراغش نمی‌رود بنابراین باید به دنبال ارزش‌گذاری این طرح باشیم.

وی ادامه داد: به عنوان مثال در شهرهای شمالی دیگر زمینی برای دفن زباله نداریم و مجبوریم به دنبال تفکیک از مبدایی برویم که از آن آگاهی نداریم.

این مسئول تاکید کرد: در طرح طرح و برنامه‌ای اگر یک صندلی خالی برای مردم در نظر نگیریم دچار مشکل خواهیم شد.

*زباله معضلی برای شهرداری‌ها

شهردار آمل نیز از دیگر سخنرانان این همایش بود که اعتقاد داشت مدیریت زباله به تنهایی در توان شهرداری‌ها نیست.

احمد امیرسلیمانی با بیان اینکه عملا بار حمل و جمع‌آوری زباله روستاها و شهرهای اطراف نیز بر عهده شهرداری‌ها گذاشته می‌شود، افزود: اگر زباله را نیز جمع‌ نکنیم معضل اجتماعی و امنیتی رخ می‌دهد.

وی با تاکید بر اینکه قانون مدیریت پسماند دفترچه کوچکی است اما کامل است، گفت: برای مدیریت پسماند دستگاه‌های مختلف از شهرداران شکایت می‌کنند و به راحتی رای می‌گیرند.

این مسئول با اعلام اینکه راه‌های مختلفی برای حل معضل پسماند شهر آمل امتحان کردیم، یادآور شد: براساس قانون مدیریت پسماند وظیفه دستگاه‌های مختلف تعیین شده است و راهکار معضل زباله تنها بر عهده شهرداری‌ها نیست.

*راه‌های بدون نتیجه

وی بیان کرد: یک بار مسئولان استانی شرکت مالزیایی را برای این طرح مطرح کردند که بعد از افزایش قیمت دلار رفت و دیگر نیامد، بعد قرار شد قرارگاه خاتم‌الانبیا در این زمینه وارد شود ولی وقتی از وی ارزیابی‌های زیست محیطی را خواستیم بعد از دو سال هنوز پاسخ ما را نداده است و امروز هم که بحث رفع معضل زباله با روش پلاسما مطرح است حرف‌هایی درباره نداشتن تاییده‌های زیست محیطی آن وجود دارد و به تصویب نرسیده است.

امیرسلیمانی با بیان اینکه شهرداری‌ها قراردادهایی با شرکت‌ها منعقد کردند اما سازمان بازرسی آن را مخالف آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها می‌داند، خاطرنشان کرد: این آیین‌نامه به 50 سال پیش تعلق دارد و برای معضلات جدید راهگشا نیست.

وی با اشاره به اینکه شهرداری‌ها برای تهیه زمین برای احداث کمپوست و زباله‌سوز با مشکل مواجه‌اند، گفت: شهرداری زمینی در خارج شهر ندارد که از آن استفاده کند در حالی که در قانون مدیریت پسماند ذکر شده که تهیه زمین بر عهده جهاد کشاورزی است و محیط زیست باید راهکار بدهد.

شهردار آمل از مسئولان اجرایی کشوری خواست راهکارهای معتبر در زمینه حل معضل پسماند را پیش‌روی شهرداری‌ها قرار دهند.

* به داد استان‌های شمالی برسید

معاون عمرانی استانداری گیلان نیز در از بسیاری بخش‌ها گلایه داشت.

حجت شعبانپور با تاکید بر اینکه باید در زمینه پسماند به داد استان‌های شمالی برسید، گفت: دراین زمینه مشکلات زیادی وجود دارد و راه سختی در پیش داریم.

وی افزود: قراردادهایی با دانشگاه‌ها منعقد شده است اما همین نتوانستند برای شیرابه‌ها راه چاره‌ای پیدا کنند.

شعبانپور تصریح کرد: کارگروهی راه‌اندازی شده و مدت پنج ماه است به محیط زیست نامه نوشتیم که نیروگاه زباله‌سوز رشت خریداری شده و مشارکت بخش خصوصی را نیز داریم اما هنوز پاسخی به ما داده نشده است.

وی عنوان داشت: از سوی دیگر همه شهرهای ساحلی صاحب دارد و تقریبا زمینی پیدا نمی‌کنیم بتوانیم در آن زباله‌سوز احداث کنیم.

این مسئول با اشاره اینکه تمامی راه‌های مدیریت پسماند را طی کرده‌ایم، گفت: شهرداری رشت خانه به خانه آموزش می‌دهد، تبلیغات شهری هم به وفور دارد، برای زباله خشک پول هم می‌دهیم ولی باید این خروجی در جایی دپو شود و یا چاره‌ای برای آن اندیشیده شود.

معاون عمرانی استاندار گیلان با بیان اینکه باید شورای راهبردی برای رفع مشکل زباله در استان‌های شمالی تشکیل شود، تصریح کرد: این معضل مشکل همه مردم است امیدواریم زمان و تاریخ بعدی این همایش مشخص شود تا بدانیم راهکار اصلی چیست.