ممنوعیت چاره‌ساز نیست

ورود گردشگران به پناهگاه حیات‌وحش «میانکاله» موقتاً ممنوع شده است؛ خبری که به نظر می‌رسد ناشی از ناچاری در اداره امور مربوط به این پناهگاه و عدم مدیریت گردشگران در این حوالی باشد.

میانکاله شبه‌جزیره‌ای در انتهای جنوب شرقی دریای خزر است که در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی بهشهر در استان مازندران واقع‌شده وازنیم قرن پیش تاکنون به عنوان منطقه حفاظت‌شده تعیین‌شده است. این منطقه که زیستگاه اصلی و محل تخم‌گذاری ماهیان خزری به‌ویژه کپور، کفال و خاویار است، هرسال جمعیتی از پرندگان مهاجر را در خود جای می‌دهد و یکی از استراحتگاه‌های فوک خزری‌ ـ گونه در معرض خطر ـ به شمار می‌آید و به این خاطر جایگاه آن از سال ۱۳۵۳ به عنوان پناهگاه حیات‌وحش و ذخیره‌گاه زیست‌کره ارتقاءیافته و تحت حفاظت محیط‌زیست قرارگرفته است.

میانکاله با تالاب‌های هم‌جوار در سال ۱۳۵۴ به عنوان یکی از سایت‌های کنوانسیون رامسر ثبت شد و یک سال بعد هم به خاطر وجود میراث فرهنگی، آثار و ابنیه تاریخی و زیباشناختی به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست سپهر به کمیته برنامه انسان و کره مسکون یونسکو پیوست.

اداره محیط‌زیست بهشهر در چند روز گذشته با نصب بنر، ورود به این منطقه حفاظت‌شده را برای گردشگران ممنوع کرده است. علت این برخورد، رهاسازی و انباشت بیش‌ازحد زباله، وقوع آتش‌سوزی‌های مکرر و تهدید زیستگاه و حیات‌وحش اعلام‌شده است.

این نخستین بار نیست که ورود گردشگران به منطقه میانکاله ممنوع شده است. در سال ۱۳۹۴، محیط میانکاله محصور و ورود گردشگران با هماهنگی میسر بود. در سال ۱۳۹۵ ورود خودرو به این منطقه محدود شد. بااین‌وجود در سال‌های گذشته راه برای ورود برخی گروه‌ها به‌ویژه در فصل مهاجرت پرندگان باز بوده است. ورود به پناهگاه حیات‌وحش میانکاله معمولاً بدون توجه به ظرفیت و آستانه تحمل منطقه اتفاق می‌افتد. هرچند میانکاله یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره به شمار می‌آید و محل تخم‌گذاری گونه‌های خاص دریای خزر است اما هنوز مسیر ویژه حرکت گردشگران در این منطقه مطابق استانداردهای چنین محیط‌هایی مشخص نشده و تردد گردشگران معمولاً بدون کنترل انجام می‌شود.

مدیر محیط‌زیست بهشهر دو سال پیش در خبری اعلام کرده بود که در تعطیلات نوروز روزانه یک هزار نفر به این منطقه واردشده بودند.

محیط‌زیست بهشهر اکنون اعلام کرده است: «این پناهگاه حیات‌وحش از ابتدای سال ۹۸ هم‌زمان با آغاز تعطیلات نوروز تاکنون پذیرای حجم زیادی از مسافران و گردشگران بوده که تا اطلاع ثانوی از ورود آن‌ها به این منطقه جلوگیری می‌شود.»

مهران حسنی ـ معاون گردشگری استان مازندران ـ که در جریان جزئیات این تصمیم محیط‌زیست قرار نداشت به ایسنا گفت:‌ شنیده‌ام که چنین اتفاقی رخ‌داده است. اگر چنین تصمیمی گرفته‌شده لازم است اداره محیط‌زیست بهشهر ممنوعیت ورود گردشگران به منطقه میانکاله را رسماً به اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران اعلام کند که تاکنون ابلاغ رسمی نداشته است.

وی افزود: برای جلوگیری از ورود گردشگران به منطقه حفاظت‌شده لازم است ما ابلاغ رسمی اداره محیط‌زیست را به سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در تهران ارائه دهیم تا از طریق آن‌ها به آژانس‌های گردشگری برای خودداری از اجرای تور به این منطقه اطلاع‌رسانی شود که هنوز این اتفاق رخ نداده است. از طرفی نیاز است ما هم بررسی‌هایی را انجام دهیم تا علت این ممنوعیت مشخص شود.

به گزارش حرف، یکی از مهم‌ترین مشکلات استان مازندران در حوزه محیط‌زیست، در نگاه نخست نبود نیروی کافی برای حفاظت از میراث طبیعی و مواهب خدادادی از چنگال‌های گردشگران بدون فکر و بدون فرهنگ است. گردشگرانی که برای تفریح یک‌روزه خود طبیعت را زیر پا می‌گذارند و آن را به نابودی سوق می‌دهند، حالا باید ممنوعیت در کار باشد تا طبیعت آسیب نبیند.

یکی از مهم‌ترین ایراداتی که به توسعه گردشگری در مازندران وارد می‌شود، نبود برنامه‌های محیط‌زیست در حوزه گردشگری است، گردشگری بدون توجه به بایسته‌های محیط زیستی، موجب تخریب طبیعت می‌شود اما عدم هماهنگی در میان دستگاه‌های متولی و فعالیت گاها موازی موجب می‌شود تا ممنوعیت تنها راه چاره به نظر برسد.

نبود برنامه‌های آموزشی و فرهنگی در هر دو حوزه گردشگری و محیط‌زیست و نیز عدم تلاش برای افزایش آگاه‌سازی گردشگران و مهمانان طبیعت موجب می‌شود که تنها بتوان ممنوعیت را اعمال کرد غافل از اینکه هنوز تغییری در سطح فرهنگی گردشگران ایجاد نشده است.